Donostiako Mataderi Berria


2021eko uztailaren 16an
Donostiako Mataderiko Alvaro Elizondori elkarrizketa.

Donostiako Mataderi Berria
Donostian mataderi berria egin dute. Lanean hastera doa. Mataderi hau ez du Donostiako aiuntamentuak egin; harakinen gremioak baizik. Obra izugarria da eta munduan gaur dauden aurrerapenez hornitua. Baserritarrentzat jakingarri izango delata, ze martxa ote dagoen edo ze asmo ote dituzten jakitera, bertara joan gara eta Alvaro Elizondori zenbait galdera egin dizkiogu. Hona hemen batzuk.
-- Hasteko, orain, zer inauguratu duzue?
-- Orain mataderi berria. Behi, zekor, zerri, ardi, hegazti eta konejuak hiltzeko, larrutzeko, garbitzeko eta jasotzeko tokia.
-- Lehendik ere hemen, Martutenen, bazenituzten kamarak, ezta?
-- Bai, kamarak eta ondakinak aprobetxatzeko makinak eta lekuak. Orain beste hainbeste haragi edukitzeko kamarak eta gainera, haragia azkar hozteko tunela eta zeharo konjelatzeko tunela jarri ditugu.
-- Zekor bat larrutzen den"an zer egiten da haragiaz?
-- Kanala osorik, azkar hozteko kamara hortan sartzen da. l-lan ordubetean haruntz eta onuntz dabil. Kamara hortan -- 16Nk hotza dago eta ordubetean hilberritan zeukan beroa, 18-20Nk jetxi erazten dio; horrela prest gelditzen da harakinak behar duen arte kamaran egoteko.
-- Ez dago, beraz, goizean larrutu eta arratsaldeko hirurak arte pixatu zai egon beharrik.
-- Ez, ez. Hemen baserritarrari pixatu eta pagatu, dena goizean egingo zaio; eguerdirako etxera joateko moduan libratuko da.
Gaiñera pagatu ere, Aurrezki kutxako txekeaz pagatuko zaio. Bere izena jarriko zaio txekean eta txeke hori galduko balitzaio ere, beste iñork ezin dezake kobra. Ez dago gaur horrenbeste diru esku puntan nolanahi erabiltzerik.
-- Pagatze kontuan ari zaren ezkero, prima ere zeurok pagatuko ote duzuen entzun dut.
-- Bai, halaxe da. Harakinen gremioak akordio bat egin du gobernuarekin eta guk, zekorraren balioa eta prima, dena batera ordainduko duqu.
-- Beraz baserritarrak, zekorra hildako egun berean, prima eta guzti kobra ahal dezake?
-- Bai, hala kobratuko du.
-- Ez da gaizki ; gaur prima hori kobratzeko hilabetetan zai egoten dirata. Zenbat buru hilko dira mataderi hontan?
-- Behi, zekor, zerri, ardi, koneju, hegazti eta abar, guztira: 11.000-12.000 tonelada haragi urtean.
-- Baina behi eta zekorretan zenbat buru?
-- Urtean 7.800 buru zahar eta beste 28.000 gazte hiltzeko baimena eskatu dugu ofizialki.
-- Egunean zenbat buru dator?
-- Gutxi gora behera 100 zekor eta beste 25-30 behi.
-- Ez da gutxi. Nondik sortu hoinbeste?
-- Gipuzkoan erosten dugu lehenbizi. Zaragoza, Errioxa eta Nafarroan ere, urte guztian aritzen gara erosten. Salamanca, Extremadura eta Andalucia aldean, boladaz erosten ditugu, larreak bukatzen zaizkienean eta hola. Santander eta Asturiasen ere, inoiz bai.
-- Denetik % 2enbat izango da Gipuzkoakoa?
-- Hortarako kontuan eduki behar da Gipuzkoan harakin asko dagoela herrietan ere. Orain batzuk gurekin sozio dira. Denera 300 bat sozio gara, 140 Donostia bertakoak eta beste 160 probintzi barrukoak. Gipuzkoa guztian dauden harakinetatik, hirutatik bat inguru izango gara, hemen sozio gaudenak. Gero eta gehiago izango gara, noski.
-- Ateak zabalik dauzkazue, beraz.
-- Nahi duen guztia sar daiteke partean. Gainera, sozio izan ez eta ere, hemen hil eta larrutu dezake ganadua. Lanarena horrenbesteko bat kobratuko zaio; eta tarifak denentzat berdinak dira, bazkide izan ala ez.
-- Ganadua txarra, erre beharra, gertatzen bada, izango al da segururik?
-- Bada eta izango da. Behiko 10 duro eta zekorreko 5 pagatzen du baserritarrak; baina txarra ateratzen bada, ganadu guztia, edo txarra atera den pusketa hura: gibela, barrunbeak, dena dela, segurutik ordaintzen zaio.
-- Entzun izan dut bai, gibela txarra zeukalata, deskuentoa egin diotela baserritarrari. Hori zergatik da?
-- Kanalean honenbeste pagatzekotan egiten da tratoa. Eman dezagun 200 pezta, oraingo prezioa jartzeko. Harakinak horrekin zekor guztia pagatzen du: kanala, barrunbeak, larrua, ondakinak eta dena. Zerbait txarra ateratzen bazaio ganaduari, haren balioaren deskuentoa egiten zaio baserritarrari. Hemen, ordea, segurua hortarakoxe daukagu, txarra atera den horren balioa, segurutik ordaintzen zaio baserritarrari. Ez zaio behin ere deskuentorik egiten.
Ondoren mataderian ikusmiran ibili ginen haruntz eta honuntz. Makinak eten du lana, gizonak botoiari eragin. Gauza bat gustatu zitzaidan izugarri: baserritarrak, ganaduaren jabeak, balkoi batetik ikus dezake bere zekorra nola hiltzen, 1arrutzen, garbitzen... eta azkenik pixatzen duten; eta baskutan zenbat kilo den berak ikusten du dagoen tokitik. Hortarakoxe lekua egin dute, taberna eta guzti gaiñera, bitartean mokadutxo jan edo ardo xurrupa bat hartu nahi badu. A. Elizondok esan zidanez, beste mataderietan, oraingo berrietan ere, ez dago horretarako lekurik; baina berek baserritarren zerbitzurako jarri egin dute.
Jose Alkiza
14

GaiezEkonomiaLehen sektoAbeltzantza
PertsonaiazELIZONDO1
EgileezALKIZA1Ekonomia

Azkenak
2025-05-05 | ARGIA
14.000 “maite zaituztegu” Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoentzat

“Maite zaitut” herri omenaldia egin diote maiatzaren 3an Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei Barakaldon, BEC erakustazokan. Euskal gizarteari egindako ekarpena eskertu nahi izan diote milaka pertsonak Maite Zaitut Kultur Elkarteak antolatutako jaialdian.


Israelek Gaza erabat okupatzeko plana onartu du, palestinarrak zerrendatik kanporatzeko eta gatibu israeldarrak askatzeko

Trumpek Gazarako behin baino gehiagotan proposatutako garbiketa etnikoarekin jarraituko du Tel Avivek. Netanyahuk sare sozialetan jakinarazi duenez, Israelek milaka erreserbista deitu ditu Gazaren aurkako setioa gogortzeko eta "erabateko garaipena" lortzeko.


2025-05-05 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Kartzelara, herritarrak informatzeagatik?

2025ean Guatemalan gutxienez kazetari bat hil dute eta beste bat desagerrarazi. Arriskutsua da kazetaritza lana egitea herrialde horretan, eta hala jaso du Mugarik Gabeko Kazetariak erakundeak ere, maiatzaren 2an argitaratutako 2025eko Prentsa Askatasunaren Munduko Sailkapenean... [+]


Plangintza demokratikorik gabe itzalaldien menpe jarraituko dugu

Gero eta nabarmenagoa da Espainiako Estatuak ez duela planifikazio demokratikorik energiaren arloan. Duela gutxi jasan dugun itzalaldia adibide garbia da, baina ez da bakarra. Energia berriztagarrien kontrolik gabeko eta lurralde askotan gehiegizko hedapena da beste adibide... [+]


Itzalaldia

Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.


Bridgestoneko langileek elkarretaratzea egin dute Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean

Bridgestone Japoniako pneumatikoen multinazionalak kaleratu nahi dituen langileek elkarretaratzea egin dute astelehen eguerdian Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean. Horrez gain, langile batzordeko hainbat kide Yolanda Díaz Espainiako Gobernuko Lan ministroarekin ere... [+]


Palestinaren aldeko Askatasunaren Ontzidia Maltako Gobernuarekin negoziatzen dabil, itsasontzia hango portu batera eramateko

Nazioarteko ekimenak igandean argitaratutako prentsa ohar batean jakitera eman duenez, Maltako Gobernuak bonbardatutako itsasontzia konpontzeko asmoa erakutsi du. Askatasunaren Ontzidiak eskatu die Maltako agintariei itsasontzia herrialdeko uretan sar dadila. Israelen erasoak... [+]


Nazien kontzentrazio esparruetara deportatutako 253 euskaldun omendu ditu Eusko Jaurlaritzak

Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]


2025-05-05 | ARGIA
Hamar egunez pantailetan euskaraz aritzeko erronka maiatzaren 6an hasiko da

Maiatzaren 6tik 15era egingo da Pantailak Euskarazek antolatutako aktibazio sozialerako ariketa. Helburua, hamar egunez soilik euskarazko ikus-entzunezkoak kontsumitzea da. Ariketan izena eman daiteke maiatzaren 6ra arte.


Pentsiodunen mugimenduaren lege-proposamenak ia 140.000 sinadura lortu ditu

Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak lau hilabetetako kanpainan lortu du 140.000 herritarren babesa. Herri Ekimen Legegilea maiatzaren 15ean aurkeztuko du Eusko Legebiltzarrean. Pentsio duinak eta gutxieneko soldata besteko pentsioak eskatu ditu mugimenduak.


2025-05-05 | Behe Banda
barra warroak
Eta egun bat gutxiago

Bizilagunen obren zarata gogaikarriak esnatu nau gaur ere. Burkoan burua bildu, eta saiatu naiz beste hogei minutuz lo egiten, baina ez zegoen zulagailu hura isilduko zuenik. Jaiki eta apirila hasieran egin nuen eginbeharren taulari begiratu diot; hala zioten errotuladore... [+]


Eskuin muturrak erraz irabazi du Errumaniako presidentetzarako bozen lehen itzulia

Gutxienez botoen %40 lortuta, George Simion AUR alderdiko buruak bikoiztu egin du bigarren indarraren babes kopurua. Europako Batasuna "diktadura bat" dela aipatu du Simionek behin baino gehiagotan, eta Errumaniak Ukrainari emandako laguntza etetearen alde agertu da... [+]


Zaintzen dugulako maite dugu, ala maite dugulako zaintzen dugu?

"Maitasuna" hitza darama izenburuan Galdera Basatiak podcastaren laugarren atalak, baina eraman zezakeen "harremanak", "bakardadea", "dependentzia"... Hari mutur ugaritan barreiatu dute Izaro Toledok eta Iñigo Martinezek.


Eguneraketa berriak daude