Txara Pelotariarekin Kontu-Kontari


1975eko abenduaren 07an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Txara Pelotariarekin Kontu-Kontari
Petolari On Askok Izan Du Nolabaiteko Azkena
lnazio Altuna Arregi, «Txara», Bergarako Txara baserrian jaio zen 1910garrengo urtarrilaren 10ean.
19 urterekin hasi eta 44 urte arte frontoian ibilitako pelotaria dugu Txara. Gerriak biguin, ezker-eskuin onak, begiak argi eta oinak arinak zituen pelotari saiatua genuen Txara. Indarrez urritxo eta eskuz minbera izan arren partidu asko eta onak jokatu zituen bere garaian.
Gaurregun Irunen bizi da, euskaldunen eta euskaltzaleen arazoez kezkaturik.
"Gipuzkoako Pelota Elkartearen" urrezko eztaietan pelotari zahar honi hurbildu gatzaizkio, berau aurkitu bait dugu eskueran.
–Pelotarako zaletasuna jaioez geroztik izango zenuen, noski.
–Etxeko atarian ibili ohi nintzen asko. Gela eta ate guztiak puskatzen nituen. Sei urte bete nituenean eskolara joan behar nuela esan zidaten gurasoek. "Nik eskolara joan behar baldin badut pelota berria erosi beharko didazue", erantzun nien. Artean ez nintzen sekulan baserritik atera.
–Piper asko egin ahal zenuen eskolan?
–lkasteko gogo gutxi nuen. Orain bai badut irakurtzeko eta gauzak jakiteko gogoa. Hasi eta buka irakurtzen dut Z. Argia. Baina orduan beti pelota nuen gogoan. Eskolan sartu aurretik, errekreoko garaian, eskola bukatutakoan, astia nuen tarte guztietan beti pelotan edo jolasean ibili ohi nintzen. Oso kirol zalea izan naiz. Amaika ezpartina eta abarketa puskatu nuen. Amaika errita eta sesio jarrri ere bai etxean. Jipoi ederrak hartua naiz berandu etxeratzen nintzelako. Baserrian lan asko zen eta eskolatik laguntzera azkar etortzea nahi guraseek. Agudo etxeratzekotan irteten nintzen, baina ezin. Piper bat baino gehiago ere egin nuen pelotan jokatzeagatik.
–Eskolakumeen artean onenetarik ahal zinen?
–Bai. Ni hautsiko ninduenik ez zen. Ni baino zaharragoekin ibili ohi nintzen beti. Nere adinekoetan neregana urreratzen zenik ez zen. 10-11 urte 20 urteko mutilekin eta jokatu ohi nuen. Horregatik deitzen zidaten "Txara Txiki". indarrez ibiltzen nintzen gaizki. Jateko ere fundamentu haundirik ez nuen eta indarra falta. 12 urte arte ibili nintzen eskolan, baina ezer gutxi ikasten nuen. "Pelotan bezala ikasiko bahu", esan ohi zidan maixuak. Pelotan azkarra, eskolan motela.
–Asko lagundu ahal zizuten pelotari izaten?
–Bat ere ez. Eskola piska bat eta bizitzeko ofizio bat ikastea nahi zuten. Horretan laguntzeko prest ziren. Baina pelotatik ez zuten gauza onik ikusten. Pelotatik ez zela bizitzerik uste zuten. Eskolan ez nuela aurreratzen eta zapatari sartu ninduten 13 urterekin. Nik ordea, hartan baino pelotan zalétasun haundiagoa. Zapataritzan ez nuela gauza onik egingo eta Comillasa eraman ninduten. Ea, han bederen piska bat lotzen, zuzentzen etá zentzatzen ninduten
Baina ni lehengoa han ere. Pelotarako haizez betea. Etxeko anaia soldaduskara eraman zutenean baserrira itzuli behar izan nuen. 17ren bat urte izango nituen Aste osoa lanean aritu arte ihardun behar izaten nuen. Halere igande goizean beti pelotan lehertzeraino.
–Profesional bezala noiz hasi zinen pelotan?
–Anaia soldaduskatik etorri zenean. 19 urte nituen. Jende asko egon ohi zen igandetan guri begira. Hauzoko jauntxo batek lagundu zidan. Murua II-Txara eta Etxaniz II-Txikito Durango izan zen jokatu nuen lehen partidua. Irabazi egin genuen gainera. Neri ez zitzaidan pelotari izan behar nuenik burura ere. Bergaran ez zen pelotari haundirik. Bi metroko gizonak ziren orduan pelotariak. Gu, berriz txikiak ginen. Beste munduko gizonak zirela iruditzen zitzaizkigun: Mondragones, Etxabe anaiak, Txortena eta, larogeita hamar kiloko gizonak ziren.
–Partidu asko jokatzen ahal zenuen.
–Pelotari on asko zen orduan. Sekulan izan den aukerarik haundiena. Pelotaleku gutxi, ordea. Tarteka jokatu ohi genuen. Kosta zitzaigun martxan jartzea. Etxetik laguntza gutxi horretarako, partiduak urri, bizimodu latza zen hura. Baina poliki poliki sartu nintzen martxan.
–Pelotari onekin jokatutako partidurik bai ahal duzu gogoan?
–Irureta ezkerra-Aranbaru eta Egia-Txara jokatu genuen behin, gerra aurretik. Irabazi egin genuen gainera. Ubilla-Urzelairen kontra galdu egin genuen berriz Kirru eta biok.
–Txapelketan parte hartu ahal zenuen inoiz?
–Federazioak lehen aldiz antolatu zuen txapelketako aurreneko partidua neuk jokatu nuela uste dut. Bergaran zen. Frontoia lepazurraraino bete zen. Zarauzko Lazkanoren kontra jokatu nuen. 10 tantoz aurretik joan banintzen ere haseran, galdu egin nuen azkenean.
–1925ean sortu zen Federazioa.
–Bai, baina, haserako urteetan ez zuen txapelketarik antolatu. Enpresek antolatzen zituzten partiduak. Mondragonesa zen gure garaiko txapelduna. Honek kendu zion «Zapaterito»ri txapela. Mondragonesari irabaziko zionik inor ez zen. Orduan ez zen orain bezalako txapelketarik antolatzen. Txapeldunari irabazteko ustetan zen pelotariak erronka jotzen zion txapeldanari Atano III ausartu zen Mondragonesari jokatzen. Buruz buru jokatzerik ez zion onartu. Eskubiz bakarrik jokatuko ziola aurrena eta irabazten bazion buruz buru, erantzun zion. Aurrenekoa, beraz, eskuinez bakarrik jokatu zion Mondragonesak Atanori. Atanok irabazi zuen. Ondoren hiru jokatu zituzten buruz buru eta Atanok irabazi zituen hiru partiduak. Atano geratu zen txapeldun. Kirru eta Etxabek jokatu nahi izan zioten Atanori. Baina, beroni ere Mondragonesak eskuinez bakarrik jokatu ziola aurrena, eta txapela kendu nahi zion guztiak halase jokatu beharko ziola berari, erantzuten zien. Ez Kirru eta ez Etxabe ausartzen ziren horretara. Buruz buru irabazi nahi zioten hasera haseratik. Sake librean jokatzen zen gainera orduko txapelketa. Sake libreaz baliatzen zekien gutxi zen. Felipe de Getaria ela Atano III ziren horretan onak.
–Noiz jokatu zenuen azkeneko partidua?
~4 urtekin jokatu nuen azkeneko partidua. Gallestegiri jokatu genien Arbizu III eta biok. Artean jokatzeko moduan nintzen, baina ez zegoen hala bizitzerik. Ez genuen ez segururik ez ezer. 35 duro jasotzen genuen partiduko. Ibiliko gastuak gure gain. Bi egun behar ziren Gasteiztik joan-etorria egiten. Montepio bat sortu genuen baina bertan behera geratu zen. Ez zen irabazten. Pelotari on asko ibili da azkenera4ko frontolan farregarri, zerbait irabaztearren. Irunen denda zahar bat erosi behar izan nuen biziko banintz. Amaika aztarrika egin dut bizimodua ateratzen.
–Gaurko pelotariez zer iritzi duzu?
–Bizkaia eta Gipuzkoa izan dira pelotaren harrobi. Gaur, berriz, Nafarroan eta Errioxan dira pelotariak. Baina beste molde batekoak dira. Lehen bait lehen tantoa egitera abiatzen dira, kale ala bale. Guk tantoa preparatu egiten genuen. Kontrarioa menderatutakoan jotzen genuen tantoa egitera. Berasaluze IV da molde oneko pelotaria, baina buru gutxi du.
Lehen txiki txikitandik hasten zen mutikoa pelotan. Edozein txokotan jokatzen zen. Gaur ez. Pelotari onak nahi baldin baditugu, erakusleak behar dituzte gaurko pelotari gazteek, maixu onak behar dituzte aldamenean.
Beste kontu asko ere esan digu Txarak, baina inor ez mintzearren edo ez argitaratzeko agindu digu.
Pelotariaren bizitza gogorra da. Etorkizun koxkorreko kirola izan da. Bizibide haundirik gabe geratu da zenbait. Omenaldi koskor bat ere ez zaio egin askori.
Pelotaren ingurumariko arazoak zuzentzeko izan dadila Federazioaren urrezko eztaien ospakizun hau.
MUTIOZABAL
2

GaiezKirolaPilotaPilotariak
PertsonaiazTXARA1
EgileezMUTIOZABAL1Kirola

Azkenak
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Eguneraketa berriak daude