PI DE LA SERRA KATALAN KANTARIA

1974ko abenduaren 29an

PI DE LA SERRA KATALAN KANTARIA
- Katalianez kantatzea jokabide bat da gaur egun
- Ez dugu behar hainako zabalkunderik.
- Euskal Herrian zein Katalunyan goi mailako kantariak ditugu.
Pi de la Serra katalan kantari ospetsua Euskal Herrian izan dugu egun batzutan. Bergara, Azpeiti eta Bilboko hainbat programatan behintzat, bere izena irakurri ahal izan dugu. Ez, ordea, haren abotsik guztiotan entzun.
"Inoiz, kantatu gabe ere kanta daiteke" entzuna diogu gure poeta handi bati, eta halako zerbait gertatu zaio Euskal Herrian Parisko "Olimpia"tik datorkigun katalan honi.
Guzti honetaz baino, beste hainbat gauzaz mintzo gara Bergarako Pelotalekuko gela batetan, jendeak haserre asko "Pi, Pi, Pi, Pi, Pi..." oihukatzen duen artean.
ðNon jaioa zaitugu?
ðBarzelonan.
ðNoiz?
ð1942 urtean.
ðNoizdanik diharduzu kantatan?
ð1960etik geroz.
ðHamalau urte honetan aldaketa sakonik izan ahal duzu, ala funtsean berdintsu kantatzen jarraitzen duzu?
ðNik neuk neure kantaz guti dakit. Haserako eta oraingo kantak gonbaratzen baditut, ohartzen naiz aldaketa bat izan dela. Badela badakit, zergatik ez beti, ordea. Eboluzio bat egon da, bai, guztiok gure baitan daramagun inkonformismo baten ondorioz.
ðZer gai eta kanta-mota darabilzu gehien bat?
ðBueno... nik badut bururatzen zaidan edozer egiteko akatsa. Zer gai darabilzkidan ez nizuke esango Zenbaitek dio kanta politikoak direla, beste zenbaitek ironikoak, zikin samarrak, irrifarrezkoak, protestakoak, sozial kantak... milaka txartel jartzen die ene kantei.
ðEta zuk zer errepresentatzen duzu edo zer nahi zenuke errepresentatu?
ðNik neuk, lehen eta behingoz kantari bat errepresentatzen dut eszenariora igo eta kantatu egiten duen pertsona bat. Teatroa bete dadila interesatzen zait, eta txalo egin dezatela.
Jakina, gure atzean badugu egoera bat... argi dagoen egoera bat. Normalak ez diren urte batzuk bizitzen ari gara. Guk gizarte horretan parte hartzen dugu, eta, behar bada, ez gara gu ere normalegiak. Hala ere, noiz edo noiz egoera aldatuko dela uste dut, eta anormalitate honetan ahalik eta normalen izaten saiatzen gara.
ðZure kontestu orokor horretan, katalanez kantatzea jokaera bat baino ez da, zaletasun bat ala egiazko aukera bat.
-Ez, begira... katalanez kantatzea une honetan jokabide bat da, egoera konkretu baten aurkako jokabide bat, katalan hizkuntzak duen laguntza ezaz ezerik, baita galerazteko egiten diren ahaleginez ere.
Baina, nik katalanez kantatzen badut ez da horregatik, katalan naizelako baizik, katalanez sortarazi nindutelako, katalanez pentsatu, katalanez adiarazi eta katalanez idazten dudalako. Baldin katalanez kantatzea zailtzen eta eragozten duten arrazoirik ez balitz ere, nik neuk katalanez bakarrik kantatuko nuke, katalanez baino ez bait dakit kantak egiten.
ðEta zer esan lehenik katalanez agertarazi eta gero "pasatu" diren kantariez?
ðBueno... hau gertaera normal bat da hainbat tokitan, ez agian Katalunya eta Euskal Herrian, beste herri zentzu eta atxikimendu batzuk ditugulako.
Baina dirua dirua da, eta bada zenbait guztiz asmo onez hasten dena baina hogei "berde" ikusten dituenean ikuspegiz aldatzen dena. Dirua egiteari atxikitzen zaio, eta orduan ondo edo txarto kantatuko du, baina beste arrazoi batez behinik behin. Halakotan hainbat baldintzapenek mugatuko duten haren kantagintza, hizkuntza aldatu behar, kanta errazagoak egin, gutiago konprometitu, etab. Etab.
ðOker ez banago, Katalunyan, Euskal Herrian bezalaxe edo, 1960 urte inguruan sortu zen "kanta berri" delakoa. Zer dela eta orduko kantariak jarraitzen dute oraindik ere nagusi? Atzetik gazteagoen bultzadarik falta ala lehengoak horren onak ote?
ðOraindik ere jarraitzea atxikimendu bat da alde batetik, eta etengabeko salatze bat, bestetik. Laboak, Letek, Lertxundik, Raimonek edo nik edo beste edozein Herritako kantari batek egin dezakeena eta egiten duena zera da, kantak egin eta kantatu, sortarazten zaizkizun burutapenak agertu, eta gizarte jakineko baten bizi zarenez gero, ikusten dituzunak azaldu azaltzen uzten badizute, noski.
Hauk honela, guk geuk guzti hori egiten dugu benetan gustatzen zaigulako. Horrez gainera, hortik bizi bagaitezke, profesionalak bagara, hainbat hobe, gehiago salatu ahal izango bait gara, eta hobeto egin gure lana.
ðHala ere, entzuleek behar dute erantzun...
ðHorretara nindoan hain zuzen. Ze, jakina, gu entzutera datorren entzulego bat bada. Nik berdin kantatuko nuke etxean baina kantari mantentzen nauen entzule multzo bat bada.
Gainera, Katalunyan ez zen herri kanta tradizio bat, Euskal Herrian bezala adibidez. Beraz, han, ene Herrian, kantari zein entzuleak gara berri, elkarrekin egin behar izan dugu bidea. Kantari berriak sortu dira, batzuek utzi dute, eta beste batzuk jarraitu egin dugu.
ðZer egiten ari da kantari katalan bat Euskal Herrian?
ðBa... teoriaz kantatu. Une honetan haserre egon, entzuleak zain daudelako eta kantatzerik ez duelako. Erabaki honek kalte handia egin diezaidake, ez gaur ez kantatzeagatik soilik ðhonek ere erabat samurtzen banau ereð, berriro ere beste horrenbeste erakar dezakeelako baizik
Aurten kantatua naiz Katalunyan Galizian Valladolid-en... eta berriro ere kantatzera noa Katalunyara. Ez dut hemengoa ulerzen.
ðSanto Domingon (Republica Dominicana) ere egon berri zara...
ðBai, Herri desberdinetako kantariak deituak izan gara "Zazpi egun Herriarekin" zeritzan programa batera. Sekula bizi ez dudan esperientzia bat izan zait, izugarria, ez dut uste berdinik ezagutuko dudanik. Han bildu ginenok manifestu bat egin genuen, eta harira ez badator ere zerbait esan nahi nizueke.
ðEsan, esan...
ðEgundainokoa izan da. Herriaz mintzo garenean sarritan uste dugu utopia batez ari garela. Santo Domingon, ordea, herriarekin egon gara. Egunero 25.000 entzule biltzen ziren gure inguruan, eta azken egunean 40.000. Zazpi egun izugarriak izan dira, Gobernuak gogoko izan ez duen arren, egin ahal izan dena.
Gu entzutera zetorren jendeak peso bat ordaintzen zuen sarreran. Jende xehea bentan, herri xumea. Hunkigarri izan da neretzat katalan bat hain ondo hartua izatea. Kantatzeak zerbait baino gehiagorako balio duela ikusi ahal izan dut. Nik, egia esan, Santo Domingoko esperientziaren ondoren apur bat aldatu behar izan dut kantatzeaz nuen iritzi moldea. Orain arte uste nuen ia ezertarako balio ez zuela, baina Santo Domingon ohartu naiz askotarako balio izan duela, Republika Dominicanako biztanleentzat behintzat.
Inoiz betetzeka zegoen estadioa gainezka. 40.000 lagun barruan eta 20.000 kanpoan. Sekula manifestazio bat egin gabeko Herriak zenbait adiarazpen egin ahal izan ditu. Harrinarria izan da.
Gero Parisko "Olimpia"n egon naiz, aspaldi Katalunyan ez nagoela, eta handik hona. Eta hemen nago... eserita.
ðZer iritzi dute Katalunyan Euskal Herriko kanta mugimenduaz?
ðZoritxarrez ez da guti baino ezaguna. Hemen hangorik ezagutzen ez den bezalaxe, han ere ez dute hemengorik ezagutzen. Informazio eza dago. Ez dago ze han eta ez hemen batere erraztasunik elkarren berri jakiteko, kantariez zabalkunderik egiteko. Guk kantariok elkar ezagutzen dugu, adiskideak gara, elkarrekin harremanetan gaude.
Han jendeak badaki euskal kantariak badirela; gauza jakina da Euskal Herrian ondo kantatzen dela, folklore ez diren gaiak ere kantatzen direla, gaurkotasunezko problemak azaltzen direla, baina ez dago behar hainako zabalkunderik, ez dago ez telebista, ez irrati, ez kazetarik... gauza asko falta da.
ðZeure iritzia?
ðNeurea... "Baga, biga, higa" delako batek zazpi egun luzetan Barzelonako teatro batetan gainezka irauteak berez erantzuten duela uste dut.
Artza anaien "txalaparta" adierazpena uste dut mundu guztiari intersatuko litzaiokeela, baldin zabalkunde apur bat egingo balitz. Laboa sensibilitate ikaragarrizko kantaria dugu, bakana da bere kanta-mota, oso gustatzen zait. Ez dut esango ona ala txarra den, hori bakoitzaren gustoa bait da.
Iriondo bat, Lete bat... eta hango nahiz hemengo hainbat goi mailako kantariak ditugu. Uste dut, zabalkunde biderik eskainiko baligute interes handiko kantariak izango ginatekela. Edo, beste modu batez esanez, ez digutela zabalkunderik egiten gure interesaren beldur direlako.
ðBesterik ez. Eskerrik asko.
ðMoltes graçias.
AMATIÑO
Amatiño eta Pi De La Serra elkarrizketan (Roman Argazkia)
6

Gaiez\Kultura\Musika\Musika mode\Pertsonak\Abeslariak\DE LA SERR1
Pertsonaiaz\DE LA SERR1
Egileez\ARANBERRI1\Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Batasun estrategikoa lantzen ari gara Europako Alderdi Komunista sortzeko"

Xabier Letona Biteri

Infiltratutako beste polizia bat atzeman dute Madrilgo hainbat kolektibotan

Gedar

Presoen Euskara Irakasleen Taldeak agur esan du

Bilbo Hiria Irratia

Eskolako guraso elkarteetan gizonezkoak hamarretik bi baino ez direla utzi dute agerian Katalunian

Mikel Garcia Idiakez

"Gure gizartean desira gutxi dago, eta obedientzia asko agindu neoliberalei"

Danele Sarriugarte Mochales

Oiartzungo Yakovlev 42 musika taldea zigortu nahi du Guardia Zibilak bere abestiengatik

Axier Lopez

Azkenak

2024-05-06 | Mattin Jauregi | Inaxio Arin | Balerdipeko erleak

Lan banaketak

Gizakiok ez bezala, erlauntzako hiru partaideek jaiotzetik dituzte eginkizunak argi.

2024-05-06 | Nagore Zaldua

Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle

Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]

2024-05-06 | Jakoba Errekondo

Intsusa lore edariak

Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.

2024-05-06 | Garazi Zabaleta

Erlauntzako airea arnastearen onurak

Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]

2024-05-05 | Jenofa Berhokoirigoin

Adimen artifizialaren esku utzi du palestinarren hilketa Israelek

Titularra irakurri eta baten batek pentsatuko du esajerazio bat dela, neurriz kanpoko orokortze bat egin duela kazetariak. Israelgo informazio zerbitzuetako sei langile ohien lekukotasunetan oinarrituriko 'Lavender': The AI machine directing Israel's bombing spree in... [+]

Eguneraketa berriak daude