Zortzi mendetako artearen agerpena, Juan San Martinen lan eredugarri bat
Zortzi mendetako artearen agerpena
Juan San Martinen lan eredugarri bat
Abenduaren 20an ireki zen Eibarren, Eibarko bertako Artearen Erakusketa bat, "Caja Laboral Popular" delakoaren geletan. Arrasateko antolamendu honek gainkiroki ospatu nahi izan du bere bulegoaren tokiz aldatze eta eraberritzea, eta benetan ezin sinetsi hainako erakusketa moldatu digu, Juan San Martinen zuzendaritza eta gidaritzapean.
Inaugurazio egunean jende pila bat bildu zen erakusketaren barrena. Herri agintariak, "Caja Laboral"eko zuzendariak, kultur arazotan saiatzen den haibat herritar, kazetariak etab. etab.
Lehen hitzak, euskaraz, erakusketaren helburuak eta antolatzaileen asmoak adieraziz, Juan San Martinek berak esan zituen aurkezlari gisa. Ondoren, gaztelaniaz mintzo zen, euskaraz aurrez esandakoak errepikatuz baino, euskaraz mintzatzearren arrazoiak azalduz, hots, Eibarko arteaz hitzegiten behar beharrezko iruditzen zitzaiola euskaraz mintzatzea lehenik, euskara delako Euskal Herriak eta Eibar gure herriak duen monumenturik handiena, gauzarik artistiko garrantzitsuena, eta erakusketa horretan bildu diren obrak bezalaxe zaindu beharrekoa; denona delako, geurea delako, eta, batez ere, bere etorkizuna eta iraupena guztion erreponsabilitate eta eginkizuna delako. Eta inork ez duela eskubiderik guk gurasoengandik jaso dugun herentzia bat semeei ukatzeko. Eta eskubide hori ez dugunez, guztiok ahalegindu behar dugula geure kulturaren bide eta ezaugarririk bereziena.
Hau esan ondoren, Juan San Martinek erakusketari berari buruz ekin zion, Eibarko gainontzeko arte motak aipatuz eta erakusketan bertan bilduak ziren obra hautatuak banan banan agintariei agertaraziz.
Erakusketa honetan zortzi mendetako artearen ezaugarri batzuk agertzen dira, berrogeita bi obra konkretu azalduz. Abenduaren 20-tik urtarrilaren 20ra arte iraungo du irekirik eta aipagarri delakoan Juan San Martinengana beragana jo dugu, ZERUKO ARGIAko irakurleentzat bereziki mintza dakigun.
Aita Donostiak dinoanez, XIII mende azkeneko edo XIV haserakoa zuan. Nik uste diat, ordea, XIII edo behar bada XII mendekoa zela, bere grafia erromanikoa bait zuen eta ez gotikoa. Lerro bakar batez anotatua zuan, pentagramarik gabe, alegia.
Esan dudan bezala, 1929 urtean Gasteizen aurkeztu zuan, eta Eibarrera itzuli ez ziten edo gerran galdu zuan, ze Eibarren ez diagu geroztik haren arrastorik izan. Hala ere, nik neuk, pixkat buru-gogor edo, parrokiako korura igotzeko baimena eskatu nian; hasi nintzuan aztertzen eta hara non kantoral galdu horren orri bat aurkitu nuen. Bai eta XVII mende haserako kantoral bat oso osorik dagoela ikusi ere. Hamabi tomo dituk, urteko meza guztiak biltzek ditik, eta pergaminoz eskuz eginak dituk, Iñarra delako eibartar batek Toledon kopiarazi eta parrokiari erregalatuak.
Hala ere, aipatu dugun harri hau -artea izanik ere- ez zekiat ba nik zenbateraino har daitekean artetzat. Esan gura diat, zera, harri hau, artea baino, orain dela hiru-lau mila urteko erremintta soil bat dela.
Artea, arte bezala, hamabigarren mendean hasten zaiguk Eibarren, kasualidadez geratu zaizkigun San Andres eliza zaharreko aztarren erromanikoak, bai eta atari buruan dagoen San Pedro irudi erromanikoa ere.
Arte balioari bagagozkio, berriz, lehen aipatu dugun Aginagako Andra Mari irudia, gotikoa, XV mendekoa. Eta pinturen artean, XVII mendeko oleo bi.
Horra, esate baterako, Arrateko herraje eta azulejoak. Bat zein beste XVII mendekoak dituk, barroko girokoak, eta eskuz landuak zaharretan eginak eta azulejoak, Herrajeak sasoi batetako ferreria berriz, eskuz margotuak, zeramikaren teknika berberaz baliatuz.
Hala ere, liburuetan baino, neure ibilaldietan jakinbide gehiago aurkitu ahal izan diat. Eta noiz edo noiz hontaz edo hartaz zerbait galdetu behar izan dudan bakoitzean, Gipuzkoan ez diat maisu mailan estiloak berezten dakien gizon bakar bat baino aurkitu, Manuel Lekuona, eta Bizkaian, berriz, bat ere ez. Errazimenduaz badiagu beste bat, maistra bera, oso ona, Ama Arrazola; baina, osterantzean, konturatu nauk jendeak ez dakiela estiloak berezten, ez dakiela estiloen berri.
Era berean konturatu nauk, azalpide gutirekin zein erraz erakus liezaiokean jendeari, irudiak aurrez aurre erakutsiz, irudiak ikusirik liburuetan baino askoz ere errazago ikasten duk eta.
Beraz, beste zenbait asmoren artean, erakusketa honek, gure herri honetan ari den hainbat ikasleren lagungarri nahi likek izan, liburuetan ezezik, zortzi mendetako estiloak herrian bertan bai bait ditugu.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.
Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
