"Xenpelar eta Iparragirreren sintesi izatea nahi nuke"


1972ko irailaren 03an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Antton Valverderekin elkarrizketan.
Antton Valverde
"Xenpelar eta Iparragirreren sintesi izatea nahi nuke"
Antton Valverde euskal kantari ezaguna dugu. Ezaguna, nahiz eta izkutu antzean ibilli izan bere lehen denboretan. Anttonek nekez eman dio baiezkoa zabalkundeari, bere kantuak diskoetan jartzeari, profesional bezala agertzeari. Orain urte hasi zen «Oskarbi» taldearekin lan egiten. Herri kutsu haundikoa dugu Valverde margolaria zanaren seme hau.
–Zure familian pintura eta musika zale zerate. Nun errotzen da zaletasun hori?
-Beste familia askotan bezela, nerean ere arte tradizioari jarraitu eta gainera landu egiten da. Pentsa zazu ehun urte igaro dirala nere aitonaren aitak irarkola bat martxan jarri zuenetik. Era ortako lantegi batetik artista asko pasatzen da; arteaz harreman haundiak izaten dira; egiten dan lana berbera ere, arte besterik ez da. Beraz, Regoyoz arte, erti lan asko egin ldu nere familiak. Baditeke ba, lehendik zegoen sensibilitate eta zaletasuna horretxekin kandu eta lagunduta aurrera ateratzea.
-Bertsolariak maite dituzu. Zer da bertsolaria zuretzat?
–Euskal Herriak gaurregun duen, bere nortasanaren agerpenik interesgarrienetarik bat
Toki berezia betetzen du gure literaturan; baiña beste gauza asko ere bada. Zailla da horrelak. gai batetaz lerro gutxi batzutan ihardutea; gaiñera galdera hori azkoz hobe da Lekuonatar edo Zabalatar bati egitea ezen ez eta neri.
–Zaletasun honetan, zure aita zanak ba al du zer ikusirik?
–Bai horixe! Nere euskalzale" tasan guztian eragin haundia izan du nere aitak. Eta bertsolaritzari buruz, berarekin entzun nituen bertsolariak lehenbiziko aldiz; Xenpelar kantatzen hasi nintzanean ere, aitak eskatu eta bultzatuta izandu zan; Errenterian berak eman behar zuen hitzaldi baterako kantatu nitnen Xenpelarren zenbait bertso.
Orduz geroztik gero eta gehiago maite dut bertsolaritza.
–Aitak Herriko gaiak pintatzen zituen; zuk bertsolarienak dituzu kantatzen. Aitaren kuadro eta zure kantuen artean zer harreman dago?
–Nik bertsolariaren gaiak bakarrik ez ditut kantatzen, baizik eta herrikoi beste abesti asko ere bai. Hori horrela bada herrizale eta maitale naizelako da; eta nere aita zanak euskal gaiak erabili bazituen bere kuadroetan, arrazoi berorrengatik zatekeen. Zuk eta nik eta beste euskaldun askok bezala, bakoitzak bere trebetasunak eskaintzen ditu.
–Zer diozu Xenpelarrez?
Konpara ezazu Iparragirrekin. Zu nor zaitugu, Xenpelar ala Iparragi rre?
–Xenpelarrez, bere denborako euskal jakinduri eta izatearen bilduma harrigarri bat izan zala, pentsatzen dut; benetako bertsolaria gaiñera. Iparragirreri berriz inprobisazioa falta zitzaion eta kitarra sobera zukeen bertsolari izateko.
Biek kantatu zituzten herriaren kezkak eta herriarenganako sentitzen zuten maitasuna; baiñan buru-estruktura desberdiñez.
Nahiz eta Xenpelar sakonagua, filosofoagoa izan, biok ditugu jator eta maitagarri.
Xenpelar ala Iparragirreren antzeko ote naizen? Ez dakit, baiña bion sintesi izatea gustatuko litzaidake.
–Herriko doiñuak, hau da, bestek egiñak kantatzen dituzu asko. Ba al duzu zerorrek egiteko asmorik?
–Bai; orain arte gehien egin dudana abesti zaharrak billatzea izandu da; Azkue, Donostia, Riezu etab. ondo ezagutzen ditut. Baiñan horiek bildutako abestiak kantatzen ditudan bitartean, herrikoi kutsuz betetzen naizen bitartean, nere estudioak aurrera doaz. Harmoniakin ari naiz "jo ta ke" zerbaitetarako preparatzen. Orain arte doinu eta abesti zaharren agertsalle bat izandu baldin banaiz ere,gero zer izango naizen, geroak esan beza.
-"Ni ez naiz gerraren zale baizik pakearen alde". Zer pake eta zer gerra?
-Gerra luze bat bukatu ondoren, ez dakit zenbatgarren Karlos etorri omen zan Euskalerrira gure jendea berotu naiz, beren alde berriz burruka zedin. Gerra horren kontra kantatu zuen Xenpelarrek.
Bestalde, gaurregun kantatzen direlako, baten batek Xenpelarren hitz horiek gaizki ulertu baditu, ez dedilla apura, zensurak galerazi egin bai dit! Zuk aopatu duzun estrofa hori kantatzen. Ez bide naiteke gehiago ager edozein eratako pakeren alde.
–«Oskarbik» eta zuk zer harreman dituzue? Noiz ezkero zabiltzate elkarrekin? Zer irabazi eta zer galera daude jokabide hortan?
-Orain urte bete Oskarbik deitu ninduen bere gudaritza betetzera joan behar zuen mutil baten ordez kantatzen asteko. Bainan orduz ezkeroztik gauzak aldatu dira. Jakin ahal izan dut serioski lan egiten duen talde bat nola iritxi ditekeen. Horregaitik, Oskarbikin lan egitea esperientzi bat baino askoz gehiago izan dela esan dezaket. Iñakik bere gudaritza bukatzen duenean ni ez naiz orain bezain beharrezkoa izango. Baina beste era bateko lana egiteko preparatzen ari naizenez gero, pentsatzen dut Oskarbirekin lan egin dezakedala; eta badakite Oskarbikoek ni beretarra nautelaeta edozer gauzatarako ni prest nagoela.
–oOo–
Aurrera, ba, kantari langille hori! Badauka Euskal Herriak zu bezalako gazte ikasi eta herrikoien beharrik.
ERRIALDE
1

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakVALVERDE1
PertsonaiazVALVERDE1
EgileezHERRIALDE1Kultura

Azkenak
EIRE euskal unibertsitate-irakasleen elkartearen amaiera

Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.

Euskal Herrian ere... [+]


2025-07-14 | Rober Gutiérrez
25 urteko bidaia

Sortze beretik proiektu batekiko lotura profesionala egon denean eta atxikimendu emozionala hain handia denean, zaila izaten da berari buruz hitz egitea. Bai Euskarari ziurtagiriak 25 urte bete ditu, eta bizi izandako oroitzapenak eta esperientziak metatzen zaizkit oroimenean... [+]


Etorkinen aurkako “ehiza-gau” antolatuak egin dituzte Espainiako herri batean, inpunitate osoz

Hainbat gauez jarraian, gorrotoa eta arrazakeria hedatu eta "etorkinen aurkako ehiza" egin dute Murtziako herri batean, "Espainia garbitzeko". Kolektibo antiarrazistek ultraeskuinaren inpunitatea salatu dute.


Desazkunde turistikoaren aldeko Euskal Herriko topaketak egingo dituzte Donostian

BiziLagunEkin plataformak desazkunde turistikoaren aldeko Euskal Herriko topaketak egingo ditu Donostian, elkar ezagutzea, esperientziak partekatzea eta gogoeta kolektiboa egitea helburu. Egitarauaren xehetasunak datozen asteetan jakinaraziko dituzte.


Bi pertsona atxilotu dituzte Ordizian, ertzainak zauritzea leporatuta

Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailaren arabera, hainbat pertsonen arteko borroka bat zela eta bertaratu dira larunbat gauean ertzainak Ordiziara (Gipuzkoa), eta liskarrak izan dira. Bi ertzain ospitaleratu dituzte: bat lepauztaia apurtuta eta masailean ukabilkada bat jasota;... [+]


Mugak Zabalduz karabana Irundik abiatu da pertsona migratzaileek pairatzen duten biolentzia salatzeko

Euskal Herritik eta Kataluniatik abiatu da aurtengo Mugak Zabalduz karabana. Calaisko itsasartea, Frantziako Estatuan du helmuga, giza eskubideak bermatzea eta berehalako erregularizazioa eskatzen ditu besteak beste.


2025-07-14 | ARGIA
Sanferminak “nahi bezala gozatzeko eskubidea” aldarrikatu dute Iruñean, ostiraleko sexu erasoa eta gero

Mugimendu Feministak deituta, ehunka herritar, ordezkari politiko eta jaietako talde bildu dira uztailaren 13an Iruñeko Gaztelu Plazan. Intentsitate handiko eraso baten eta intentsitate txikiko beste hainbat erasoren testuinguruan egin dute elkarretaratzea. Eraso sexistarik... [+]


PKK-k armen suntsiketa irudikatu du, eta Erdoganek iragarri du legebiltzarrean batzorde bat osatuko dela prozesua jarraitzeko

Bere buruzagi historiko Abdullah Öcalenek joan den astean Turkiako Imraliko espetxetik eskatutakoari men eginez, PKK Kurdistango Langileen Alderdiak ekin dio armagabetzeari. Ostiralean egin dute ekitaldia, Iraken menpeko Kurdistango Sulaimaniya hirian, eta 30 gerrilari... [+]


Frantziako Legebiltzarrak dei egin dio Europari “harreman ekonomikoen estrategia aldatu” eta Txinarekin lankidetzak garatzera

153 orrialdeko txosten bat kaleratu du parlamentuak. AEBak ez ditu apenas zuzenean aipatu, baina horretarako "ikuspegi atlantista" terminoa erabili du: "Europak darabilen ikuspegi horrek gerra-komertziala ekarri du Europaren eta Txinaren artean, ageriko kalte eta... [+]


Akordio historikoa Kaledonia Berrian
Nazioarteko aitortza lukeen Kaledonia Berriko Estatua onartu du Frantziak, bere mugen barruan

Konfiantzaren erronka izenburua jarri diote Kanakyko indar independentisten eta unionisten arteko akordioari. Ozeano Bareko uhartediak herrialde europarraren parte izaten jarraituko luke, baina estatu izaera lor dezake kaledoniarrek hala bozkatzen badute. Datorren urte hasieran... [+]


Askatasunaren Ontzidia berriz saiatuko da Gazako blokeoa apurtzen: Handala ontzia martxan da

Israelek maiatzean Conscience itsasontzia bonbardatu eta ekainean Madleen itsasontzia bahitu ostean, nazioarteko ekimena berriz saiatuko da laguntza humanitarioa Gazara sartzen. "Erronka hau Gazako umeengatik da", adierazi du Askatasunaren Ontzidiak Siziliatik (Italia)... [+]


ZERO CHOU
“Pertsona homosexualak eta tradizioa adiskidetzea nahi dut”

30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.


2025-07-14 | Sustatu
Ez fidatu Osakidetzan ‘Quantus Skin’ azterketa egiten badizute

Civio fundazioak salatu duenez, Osakidetzak darabilen AA sistema batek (Quantus Skin) kontratuan agindutakoa baino askoz efikazia gutxiago dauka. 1.6 milioi euroko inbertsioa da, larruazalaren melanoma minbiziak detektatzea du helburu, eta bere emaitzak eskatu zuen %85eko... [+]


2025-07-14 | Ahotsa.info
Euskaldunon bazkari antiarrazista Sanferminetan

Laba, EHE eta Harituk antolatuta, bazkaria Oko Plazako Herri Sanferminak gunean izan da. Bertan, antolaketaren zergatiak azalduko dizkiguten galderak egingo dizkiegu.


Eguneraketa berriak daude