Zergatik poesia
.jpg)
Felipe Juaristiren lirika ezagutzen duen edozeinek badaki bere fineziaz, bere erudizioaz. Itzultzeko etorri naiz honetan (Balea zuria, 2021) hausnarketa gogoangarriak daude poemen eiteaz: “Baldin eta poesia idatzi behar dela erabakitzen bada, ez da nahikoa kai bakarti bateko aulki batean eseri edo, aukeran, mendi goi eta urruneko belartzan etzan eta zeruertzari begiratzea, arratsaldean batez ere, zerua gorrimintzen hasia denean eta hodeiek suzko ardiak diruditenean. Eta poesiari buruz ari dela ezin dio poetak poesia egiteari utzi”.
Basho, Yourcenar, Heraklito, Aresti, Kant, Zweig, Adorno, Kafka, Spinoza, nik zer dakit nor gehiago, denak jartzen ditu berbetan Juaristik, denei eskatzen die idatz diezaioten saiakera bat poesiari buruzkoa, idazkuntzaren gainekoa. Liburu honen bidez batek egin dezake stop, pentsa dezake zer ari den idazten edo irakurtzen. Literaturari buruzko literatura gozoa proposatzen digu, alfabeto baten antzera ordenaturiko nahas-mahasean kausituz zenbait klabe: “Surrealistek hitzak paperaren gainean idazten dituzte, barnean daramaten kaosetik aterata bezala; ez dituzte ordenatzen, haientzat kaosa ordena baita”.
Felipe Juaristik xehe-xehe azaltzen digu zelan bizi duen berak literaturaren kate luzearen begi txikia izate hori. Aurretik izan zirelako baikara gu ere idazle. Poesiaren zaleek kausituko dute zenbait koordenatu historiko zein estetiko. Era berean, gizakiaren betiko hainbat galdera ere pausatzen dira, literaturaren eta filosofiaren mugetan. Izan ere, Itzultzeko etorri naiz horixe da, akabu bako bidaia zirkular bat, problemak aurkitu ahala erantzunak asmatzen dituena, bide ez-konbentzionalak erabiliz: “Yves Bonnefoi poetak dio Celanen suizidioak bazuela esperantzaren distira. Hitzak berak, azkenik, gorpu bilakatzen baitira, eta gorpuen modura badoaz heriotzaren ibai beltzak eramanak, ezerezera”. Egia metaliterario asko lehenengoz ikusi ditut nik hemen, arkeologia bat delako liburu hau, teoria kritikoa literatur kritikariontzat. Ez uste, ordea, jasoa edo garaia denik, ez. Itzultzeko etorri naiz gozamen eta arintasun hutsa da, hasi eta buka. Literaturaren teoria eztia, hasi eta buka.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.