Tipularen negarra
MIGUEL HERNÁNDEZ :: Poemak
Josu Landa.
Susa, 2014
Munduko poesia kaieretako seigarrena Josu Landak aukeratu eta itzulitako Miguel Hernándezen hau da. Ezinbesteko Hernández, Hernández eternala (Orihuela, 1910 - Alacanteko kartzela, tuberkulosiak jota, 1942). Dela hemen dela Sabin Muniategik lehenago eskainitako zertzeladetan, dela Orihuelakoaren hizkuntzan argitaratu diren konta ezinezko antologietan, bere idatziekin hunkitu direnetakoa naiz ni, sutu direnetakoa, desesperatu dutenetakoa. Lorcaren edo 27ko belaunaldi hartako beste izenen lilura arean engainagarriaren aldean, poeta honen debozioa benetakoa da. Paisaiak maitatzera zaramatza, harengekin adoretzen zaitu, kartzelan berarekin odolustu zintezke: “Bihar izango dira/ musuen traba,/ arma bat sentituko/ hortzetan barna./ Sua engoitik/ muinerantz jaitsiko da/ haginez beheiti.// Titiz hegan egizu/ ilargi bitan./ Haiek, tipulaz triste./ Zu, poz irritan./ Burua jaso./ Ez axola zer gerta/ eta zer jazo”.
27koa izan ote zen benetan Hernández? Edo Nerudaren trumoiaren semeetako bat da? Edo Nerudaren trumoiaren semeetako bat da, baina Espainiako urrezko mendeko Cervantes, Lope, Calderón eta Góngoraren markarekin? Josu Landaren hautaketak Ilargietan peritu barrokozaletik gerrako poesia urgente bezain ederrera egiten du, poetaren bi aurpegiok agerian utziz. Horregatik begitandu zaigu kaiera hau konpletoa bezain arina. Itzulpena, esan dezagun bidenabar, bikaina da. Oktaben neurria eta errima eta guzti errespetatzen ditu adierazkortasunik ia galdu gabe: “Errautsezko uda etengabeak/ larraineko ilargia du zaildu,/ ez da bero gorantz den zutabea,/ urrez iraupenean dela bildu”.
Indar kultu bat dauka Hernándezek bere ahuntz-zain irudiarekin kontrajartzen dena, baina era berean honen osagarri dena. Langile eta artzain kultuen Espainia ezinezko hura ordezkatzen du Orihuelakoak. 31 urte eskasekin errenditu barik hil zen, “erregimenaren aldeko keinuren bat” eskatzen ziotenei entzungor. Gudaria bezain sentibera eta senarra bezain estoikoa zelako. Hernández da, hitzaurrean Beñat Sarasolak saiheska dioen legez, autentikoa: “gozamen hutsa da Hernandezen lengoaia poetikoaren samurtasunetik dorpetasunera etengabeko jauziak egitea”. Hernándezek ez du perfekzioa irudikatzen. Benetakoa da.
Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]
Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko.
Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]
.JPG)
7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen.
Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]
IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]
Zer: Euskadiko Orkestra
Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza
Zuzendaria: Gorka Miranda
Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]
Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]
Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.
Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]