Benetako kamikazeak Kublai Khanen aurka
Ekialdeko Asia, 1274. Kublai Khan mongoliar enperadoreak (1215-1294) Txina osoa konkistatuta eta kontrolpean zuen ordurako, eta itsasoaz haratago jauzi egitea erabaki zuen, Japonia ere mendean hartzea, alegia.
Kublai Khanek flota indartsua eraman zuen Japoniako kostaldera: ia 1.000 ontzi eta 40.000 soldadu baino gehiago. Lehorreko lehen guduetan indar mongoliarrak izan ziren garaile, garbi. Baina bat-batean, tifoi izugarri batek jo zuen kostaldea. Erauntsiak mongoliarren ontzien herena hondoratu zuen, eta, horrenbestez, Khan Handiak amore eman zuen Japoniaren konkistan.
Ez luzaroan, ordea. Zazpi urte geroago enperadoreak 1.170 gerraontziko flota indartsua berrosatu zuen eta, bigarrenez, japoniar uharteak hartzeari ekin zion. Emaitza berbera izan zen: beste tifoi batek atzera egitera behartu zituen enperadorearen osteak. Hirugarren ahaleginik ez zuten egin mongoliarrek.
Azken urteetan garai hartako hainbat krosko aurkitu dituzte Japoniako kostaldean eta, zantzu guztien arabera, Kublai Khanen flotakoak dira. Ontzi gehienak gabarra modukoak dira; lehorrekoak izanik, mongoliarrak prestatuago zeuden barnealdeko lurrak konkistatzeko, eta haien ontziak egokiagoak ziren ibaietan nabigatzeko itsaso zabalean ibiltzeko baino. Gainera, mongoliarrak granada moduko lehergailuak erabiltzen hasi ziren, baina esperientziarik ezaren ondorioz, arma berriak mesede baino kalte gehiago egin zien hasi berriei. Beraz, tifoiez gain, ontzi desegokiek eta kontrolik gabeko lehergailuek ere eragina izan zuten mongoliarren porrotean.
Baina japoniarrek uste zuten laguntza zerutik etorri zitzaiela, kamiek (jainkoek) bidali zituztela tifoiak, eta, hala, fenomeno atmosferiko haiei jainkozko haize esan zieten, edo, haien hizkuntzan esanda, kamikaze.
Bigarren Mundu Gerran, kamikaze hitza Japoniar Armada Inperialeko unitate berezi bateko pilotuen eraso suizidak izendatzeko (oker) erabiltzen hasi ziren AEBetako itzultzaileak. Mendebaldeko literaturak, prentsak eta zinemak bere lana bete zuen eta, hala, kamikaze hitzaren definizio hau topatu dugu gaur egungo hiztegi batean: “Bigarren Mundu Gerran, japoniarrek AEBetako itsasontzien kontra leherrarazten zuten lehergailuz betetako hegazkina; delako hegazkineko pilotu boluntarioa. Ekintza batean bere bizia arriskuan jartzen duen pertsona; ekintza arriskutsuetan zuhurtziarik gabe jokatzen duen pertsona”. Kublai Khanen arrastorik ez.
Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.