Saiak, putreak eta arranoak
Mendizaleen miresgarri izaten dira saiak, haien largabisten jo muga eta gure bazterrak erakusten dituzten liburu eta argazkietako lehengai ezin utzia. Ez dute lortu, ordea, behialako fama txarra gainetik kentzen. Alhapideak ustelkeriatik garbitzen dituztela ekologistek irakatsi eta guk ikasi dugunean, abere biziei erasotzen zaizkiela esaten digute orain abeltzain batzuek, eta badirudi gorrotatuak izatera kondenatuak direla berriz gure eskualdeko hegazti handienak. Sarraskijaleak baitira, besteen heriotzaz gizentzea eta hurkoaren malurra probestea leporatzen zaie, ez bereziki natur zientzien ikuspegitik, baizik eta metaforaz norbait gutxietsi nahi denean, politikoki batez ere, arlo horretan oso hizkera margotsua erabiltzen da eta.
Oso aspaldikoa da saien arbuioa, antzinako borroka zelaietan ageri da haien itzal iluna. Louvre-n dagoen sumeriar harri zizelkatu ospetsu batean ikusten da nola, garaileek garaituak zanpatzen dituzten bitartean, saiek gorpuzkinak bereganatzen dituzten. Eta hori zatekeen gudarien bukaera gaiztoena, Iliadan azaltzen denez: “Zakurrek eta saiek urratuko dute zure gorpu osoa”, ihaurti zion Akilesek bere eskuz herioztua zuen Hectorri, behar bezalako ehorzketarik izango ez zuen ikara dastatuz hil zedin.
Ez da denetan hola izan, eta, hain zuzen, alderantzizkoa zen grekoen etsai eta sumeriarren hurbil ziren antzinako pertsiarrentzat. Mazdeistek eguzkitan uzten zituzten gorpuak, “isil dorreak” deitzen diren eraikinen gainean, zeruko izakiek eramanda goiko paradisura hel zitezen; eta hala egiten segitu dute 1960an debekatu zieten arte: geroztik sairik ez omen da gehiago inguru haietan. Baxenabarreko Urkulu tontorrean eraikia den monumentu borobila isil dorrea ote zen espekulatu zen behiala, haren siluetak Iraneko “dekhma”k gogorarazten dituelako –erromatarren trofeo dorrea izan zen ustea da orain nagusi–. Ohitura bera dute gaur egun Tibeten, eta hango eskualde batzuetan gorpuak prestatu egiten dituzte “hegazti santuek” jan ditzaten.
Sakratuak ziren saiak antzinako Egipton, Nekhbet goi anderearen itxura eta beste zenbaiten buru-apaingarria; baita, Goi Lurraldeko erregetzaren sinbolo gisa, faraon koroaren osagaia. Ateburuetan ezartzen zuten saiaren irudi ongilea, azpian pasatzen zirenak babes zitzan, eta berezko bertute hori heriotzatik bizia ateratzeko gaitasunetik heldu omen zaio, bizitzaren zikloa eta berpiztea bideratzen dituelako.
Gure mundu aldrebesean, aldiz, arranoa da goraipatzen, elikatzeko hil behar duen ehiztaria. Heraldikan daukan prestigioa jantzita, eta gure ingurumentxoan beltz lumaztua, askotan inarrosi izan da aberriaren loriako. Eta aitzitik, putrea deitzen zitzaien iraindu nahi ziren aurkari politiko hurbilenei. Baina nork agindua da Arranomendi Butreaitz baino ikusgarriago dela? Ekialdeko euskalkietan, bestalde, arrano (eta zehazkiago arrano beltza) esaten diote gyps fulvus espezieari, hau da, putreari.
Orduan, zertara datoz txori istorio eta ornitologia ergel hauek, azkenean denak berdin antzekoak direla aitortzeko bada? Eta halere, paregabea da putrea. Goian zabal-zabala pasatzen ikusten dugunean edo, apal eta gure buruari hurbil iragatean, haren lumen xuxurla aditzen dugunean, dudarik ez dugu: hilik ote gauden usnatzera hurreratu bada ere, hura da euskal kantutegiko abesti ederrean begiesten den hegaztia. “Arranoak bortietan, gora dabiltza hegaletan...”.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Ospatu egingo dute ekainaren 8an egitekoa den Pelotai Eune. Antolakuntzak eta emakumeek elkarren artean hitz eginda, Azkoitiko pilota aldarrikatzeko egunak aurrera jarraituko du.
Irungo CAFeko langile ohi bat hil da amiantoak sorturiko mesoteliomaren eraginez, Felix Vázquez. Gizarte Segurantzak aitortua zion ezintasun absolutua, mineral kantzerijenoak gaixotu zuela onartuta. Bere lankideek geldialdia egingo dute ostegunean, senideei elkartasuna adierazi eta CAFeko zuzendaritzaren jarrera salatzeko.
Apirilean Uztaritzeko bost hautetsi abertzalek herriko kontseilutik dimititu zuten, baina Pirinio Atlantikoetako prefetak ez ditu dimisioak onartu, euskaraz zeudelako. Bruno Karrere Uztaritzeko auzapezak hurrengo herri kontseilurako gonbita luzatu die hautetsiei, baina dimisioa aurkeztu dute berriz ere.
Komisariara joan zen Hondurasko jatorria duen emakumea, gizon batek lurrera bota zuela eta irainak eta mehatxuak jasan zituela salatzeko. Baina salaketa jartzen utzi ordez, egoera irregularrean egoteagatik atxilotu eta herrialdetik kanporatzeko espedientea zabaldu diote. Espainiako Estatuko migrazio politikaren isla da Valentzian gertatu dena.
ENARGIA koperatibak argindarraren hornitzeko baimena eskuratu du Frantziako Ekologia ministeritzaren ganik. Ehuneko ehunean energia berriztagarriekin ekoitzi elektrika hornituko du.
Ezkaba mendian espetxe bihurturiko San Kristobal gotorlekuan, 2.500 preso pilatu zituzten frankistek baldintza penagarritan, Hainbat presok antolatuta, 1938ko maiatzaren 22an 795 lagunek hanka egin zuten, Europan inoiz izandako ihesaldi handienean. Haietatik 206 mendian hil zituzten eta gainerako guztiak kartzelara itzularazi, zigor oso gogorrekin. Hiru presok baino ez zuten lortu Pirinioetako muga gurutzatzea.
Xiberoko Abotia elkarteak antolatuta egin dute Xiru festibalaren 30. edizioa "Herri batetik bestera" lemaren bueltan. Kanaldudek Alzürüküko herrian egindako Kabarret berria bildu du bideo honetan.
Espainiako Audientzia Nazionalak deklaratzera deitu du Nekane Txapartegi, eta abokatuek eta bere inguruan sortu den mugimenduak egindako lanari esker, bideokonferentzia bidez egin ahal izango du Bernatik.
Hezurren Memoria sailaren baitan egin du Hamaika TB-k Ezkabako ihesaren inguruko erreportaje hau. Europan inoiz izandako preso ihesaldirik handiena gertatu zen Ezkabako San Cristobal gotorlekuan 1938ko maiatzaren 22an. Ehunka presok egin zuten ihes eta geroko pertsona ehizean 206 lagun akabatu zituzten. Frankismoak ezarri zuen ixiltasunaren ondorioz urte askotan ezezaguna izan da herritar askorentzat gertaera hau, baina azken aldian egindako ahaleginari esker pertsona batzuen gorpuzkiak agertu... [+]
.jpg)
