Musumerke eta Musuhandi

olariaga
Antton Olariaga
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Hura herri aldrebesa, hura. Hankaz gora bizi ziren denak: lau esan gaur eta bihar batere ez. Gau-txanoa oinetan, eta galtzerdia kaskoan oheratzen ziren.

Gizakia ez eze, zeru-lurrak ere nahikoa nahasirik zeuden. Herri hartan, gerezia ezkutatzen zuen intxaur-oskolak. Eta, arratsaldeko hego-haize epelaren ufadak etxeratzen zituen hango denak; ez nolanahi halere: kortara eramaten zituen gizonak, ganbarara andreak, zerriak gelara eta oiloak sukaldera.

“Hura herri okerra, hura”, gogoratu zitzaion aitona zaharrari.

ERREPUBLIKATZAILEAK, MONARKIKO
. Goia behea zen, eta behea goia. Ataria, ganbara. Mandioa, soto... Herri bitxi hartan, gobernu sozialista-edo zuten: gorria, langileen alderdikoa, Herri Xehe eta Langilearentzako Alderdi Sozialista Bateratu eta Baterakoiakoa.

Lehendakari jaun txit agurgarria zen hango apartekotasun denen maisu nagusia. Bitxi denen artean, hura bitxien. Eta, inorekin harreman onik bazuen hango presidente sozialistak, On Kapon Bonbon eta Horkonpon errege tradizionalistarekin zeukan... Neska birjina nahi bazuen erregeak afalosterako, presidenteak ekarriko zion zelofanezko lore-sorta batean bilduta. Mutila nahi bazuen, berdin. Zeren bestetan ez bezala, horretan, oso aurreratuak baitziren sozialista haiek.

Baina, herri bitxi hartan ere, zakurrak ortozik eta katuak oinutsik.
Herriak eskatu zuenean kanpandorretako ezkilak gauean isilik eta mutu geratzea, Bonbon eta Horkonponeko erregeak ez zuen horretarako agindurik izenpetu: “Ez zelako lasai lokartuko erretorea”. Sindikatuek gura izan zutenean langileen zergak murriztea, errege ipurterreak ez zuen dekreturik idatzi: “Ez liratekeelako lasai lotara abiatuko banketxeetako nagusiak”. Gobernuak legea egin zuenean Hirugarren Munduari laguntza emateko, errege zimelak ez zuen legea onetsi: “Hirugarren Mundu horrek, behingoagatik, bere indarrez baliatzen ikasi behar zuelako”.

PRAKA BELTZETAN
… Eta gisa hartan, halere, ondo baino hobeto joan zitzaien monarkiaren eta sozialismoaren zaleei ezkontza politiko eta ideologiko hura, urtetan. Denak ateratzen ziren garaile, elkarri lagunduta benetako arazoetan. Herria zebilen iparra galduta. Hori bai. Baina horrek ez zeukan berebiziko garrantzirik, ziotenez.
Uda lehor batean, krisia etorri eta gauzak zeharo okertu ziren. Herritarren protesta-burrunba ez zen asko atzeratu... greba orokorrera deitu zuten sozialistek.
Haietako batzuek bakarrik. Sindikatuek. Zeren gobernuak segitu baitzuen esaten ezen Errepublika Monarkiko hartan ez zegoela zertan protesta egin... horrek betiko arerioari baizik ez ziokeela mesede egingo, eta ez herriari. Baina egin zen, ba, egin greba.
Ez zen asko aldatu Errepublika Monarkikoaren aldartea: segitu zuen erregeak bere xelebrekerietan, segitu presidenteak bereetan; eta herriak, ipar-orratza aurkitu ezinik.
Aitona zaharrak ilobari kontatu zionez, modan jarri zuen errege hark presidentearen laguntzarekin praka beltzetan adabakiak hari zuriarekin josteko ergelkeria. “Hura burugabekeria, hura”, zioen aitonak. Eta jarraitu zuen marmarrean: “Baina, sozialista edo zozolistoa izan, gobernua beti musu-merke, eta errege hura beti musu-haundi!”.

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude