Etorkin literarioen zain

Aingeru Epaltza
Aingeru EpaltzaDani Blanco
Lerro hauek idaztean sei egun iragan dira Andu Lertxundik Espainiako Literatur Sari Nazionala irabazi zuenetik Eskarmentuaren paperak bere saiakerari esker. Sei egun, eta oraino ez dut lanturik entzun gure literatur kanona behin berriz Madrilen erabaki izanaz. Beharbada aspaldi handitik zegoelako Andu Lertxundi gure kanonean. Orain arte hemendik kanpora haren itzala merezi baino meheagoa izan bada, ez da noski euskal irakurlearen estimazio ezaz izan. Madrilen doi-doi ezagutzen bazuten, erdaldunek berek zuten falta. Sari berriak kenduko die agian begietako lausoa. Bere bizitzako 40 urte literaturari eskaini ondoan, imajinatzekoa da Anduren irribarre maliziatsua, egun hauetan esku zenbait tinkatzean.

Zer pentsatua ematen du saiakera bat izateak oriotarraren lana kanpoan ezagutarazteko bidea. Lertxundi nobelagileak jarraitzaile gehiago du gure artean, Lertxundi saiakeragileak baino. Sariaren berria hedatu baino lehenago zenbat irakurle izana zuen Eskarmentuaren paperakek? Agian bat edo bat gehiago, hemendik goiti. Gure bozgorailuak marrantak jota egoten dira maiz. Arrotzen iritziaren beharrean egoten gara gure balioaren neurria jakiteko.

Euskal irakurleen kopuru urriaz asaldatzen gara noizbehinka. Gure espantuak gezurtatzera etortzen diren berriak ere badira. Horra, konparaziorako, nazioarteko merkatuan onespena jasotzen duten liburuak aldi berean euskaraz ere plazaratzeko ekimena; Alberdania eta Erein argitaletxeek elkarrekin abiatu dute, Batera izenarekin.

Urte franko ditugu aditzen zein eskasa den lan itzuliei euskal irakurleak bihurtzen dien harrera. Erantzun ustez kaskar horrek ez du kanpoko lanak etxekotzeko ekimena bazter uztarazi. EIZIEk Elkar eta Alberdania argitaletxeekin aitzinera daraman Literatura Unibertsala saila gurera ekartzen ari da atzerriko oinarrizko liburutegia. Horietako bakoitza bere kasa ere ari da itzulpenak bulkatzen. Ez da inondik ere ahanztekoa Igelaren lan etengabea, edo Txalapartak jarraikortasun tikiagoaz egiten duena.

Nazioarteko kanonak nola edo hala benedikatutako lanak dira gehienetan, lehengo eta oraingo kritikak eta mundu zabaleko irakurleek testatuak.

Diferentea da Batera saila eta diferentea, orobat, joan den ekainean, Cénlit argitaletxe nafarrak sortu zuen Denonartean zigilua. Batean nahiz bertzean, kanpoko lan berri arrakastatsuak irauli nahi dizkigute euskarara.

Gure liburugintzan aspaldi joanak dira apustuak itsu-itsuan egiten zireneko garaiak. Argitaletxe hauek ez ziren igerilekura botako jakin gabe barnean urik ote zen. Bada, beraz, irakurle mota berri bat, orain arte bakana, gisa honetako itzulpenak bereganatzeko baldintzak betetzen dituena: hizkuntz gaitasuna eta aurreiritzi eza.

Euskal liburugintzaren eta euskal kulturaren zorionerako, itzulpenek beren lekua izanen dute, azkenik, gure artean. Albiste pozgarriak, dena dela, izanen du bere ifrentzua. Onurak ez baitira hain onak izanen gure literatur sormenerako.

Gure artean lehiatzen ginen oraindaino. Hemendik aitzina, etorkin literarioekin banatu beharko dugu gure merkatu tikiaren tarta. Hoberenak –Andu-eta– aitzina aterako dira. Gainerakook bazterrean geldituko gara. Kanpoko idazleen lan(hobe)etara jarririk, ihes eginen digu euskal irakurleak. Bertze batzuek beteko dizkiote ametsak eta mesanotxeak. Gure hiri eta auzo beretan bizi diren erdal idazle probintzietako horien parean izanen gara agudo euskal idazle gehienok. Irakurlerik gabe, zirkuiturik gabe eta ospe xume baina seguruaren ferekarik gabe.

C’est la vie.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude