Gasteiz? Takolotik aurrera...

Errepasatzen ditut duela berrogei urteko argazkiak eta pelikulak eta nekez asma dezaket haietan islatutakoak nire herriko bazterrak direnik. Aldatu da egitura, desagertu zaizkit lehengo zehazkizunak, eta hiri-nortasunaren euskarriak ere bestelakotu egin dira, arras. Antzerako sentsazioa bizi izango dute, ziur, oraingo gaztetxoek berrogei bat urte barru, izan ere gizarteek, iraunkorrak izango badira, euren ibilbidean mugarriak definitzen joan behar dute, inmobilismoan aingura ez daitezen.

Baina abantaila batekin jokatzen dut nik etorkizuneko begiraleekin alderatuta: ni atzoko etorkizunaren hiritarra naiz. Eta horrek ematen dit halako aginte ahalmen bat, burutu denaren gaineko kritikoa izateko. Badakit ez duela gauza handirako balio, baina behintzat nire behatoki propiotik ikusitakoaz hausnarketa txikia egiteak kontzientziarekiko bakea dakarkit. Eta, hein batean, aldeko eta txarreko ondorioen erantzule naizela gogorarazten dit ariketak.

Duela berrogei urte bagenuen Arrasaten halako hiri-leienda bat, zeinak zioen udaltzain batek (kalezaiñ, protagonistaren hitzetan) turista batzuei Gasteizerako bideaz galdetu ziotenean “Takolotik aurrera” erantzun ziela. Udaltzain hark bere sentimendu osoa jarri zuen bere argibidean, bisitari arrotz haiek kaleetan barrena gal ez zitezen, horretarako herriaren hego-mendebaldeko baserriaren izena eskainiz. Orain dela egun batzuk, aldiz, nire lagun batek galdetu die herriko bi udaltzaini non zegoen Mankomunitateko eraikina... eta ez zekitela ihardetsi diote uniformatuek, lasai asko. Eskerrak handik hurbil hiritar arrunt bat begira zegoela eta hark eman dizkio zehazkizunak nire adiskideari.

Hiriak aldatzen ari dira, eta baita hiritarrok ere. Edo ordena alderantzizkoa al da? Pentsamoldeak ordezkatzeko gizakiaren abilezian oinarritzen da hirien aldakuntza jarraikia. Soka luze eta korapiloz betea bilakatzen da hirien garapena, eta ez luke hiritarra-hiria binomioak baliorik izango bien arteko indar bektoreek ez baliote elkarri elikatuko. Hiri abegikor batek hiritarrak moldeatzen ditu, gizon-emakume abegitsuago eta irekiagoak sortuz, hiri zakar eta halamoduzko batek emanikoak baino. Eta bestetara.

Arrasatear kalezaiñaren jarrerak giza harremanak ahalbidetzen zituen, espazio publikoa hiritarren mugikortasunerako egokia zen-eta, eta informazioa modu pertsonalean ere korritzen zen, norabide askotatik. Inter-komunikazioari aukera eskaintzen zitzaion, seguru asko gaur baino indar gehiagorekin. Egungo hirietan, aitzitik, zientzia eta teknologia garatuen islapen masiboa begi bistan dugularik, hiritarrok gehiago hurbiltzen gara, beste bi udaltzainen “ez dakit” hotz eta arduragabe horren eskemetara.

Hiriak ditugu zibilizazioaren arrastoak hoberen gordetzen dituzten errealitateak. Bertan ematen dira tentsiorik handienak onerako eta txarrerako, bertan sortzen dira kontraesanak beren erakuspenik gordinenean. Hirietan aurki ditzakegu esperantzarako arrazoirik funtsezkoenak, baina baita iragarpenik ilunenetakoak ere. Bizitzaren beraren estilo berdintsuan. Ondorioz, denon artean sortu dugun zibilizazio zalantzagarri honetan –pertsonak interdependentziaren ardatzetatik gero eta urrunago gaudelarik– etikaren zutabeak ez ote garen birrintzen ari galdetzen diot maiz nire buruari. Eta barre –edo mina– sorrarazten dit garapen iraunkorrari buruzko diskurtsoak, gai ez garenean hiritarren arteko harreman erraz, sendo eta aberatsa pizteko.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude