Zergatik ez dugun iraungo (edo bai)

Alberto Elosegi
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Meme deitzen dio Richard Dawkinsek komunitate baten baitan, kulturalki gogoangarria izaki –gogoratzea merezi duena, alegia–, pertsona batengandik beste batengana eta belaunaldiz belaunaldi transmititzen den unitate minimoari. Nukleo gogoangarri hori osa lezakete, besteak beste, pertsonaiek (Don Quijote; baina baita ere Maradona), esaldi batek (“Izan edo ez izan...”; baina baita ere “la noche me confunde”), irudi batek (Che Guevararen soslai zuribeltzezkoa; baina baita ere Nike-n logoa) edo kantu batek (Blowing in the wind; baina baita ere “Próxima estación Esperanza” eta ondorengo txirrin hotsa). Horrela, memeen baturak eta konbinazioak egitura kultural konplexuak sortuko lituzke, hizkuntza bat edo mitologia bat, kasu.

Dawkinsek El gen egoísta liburuan asmatu zuen teoria honek, genetikaren mundua eta bere funtzionamendua kultur mundura ekartzeko ahalegina egiten du, eta aldekoak adina sortu ditu kontrako iritziak, ez baitu, oraindik ere, nahikoa oinarri eta garapen matematiko sendorik. Interesgarria da, edonola ere, transmisioaz hainbeste hitz egiten den garaiotan, biologiaren legeak kulturara ere aplika daitezkeela pentsatzea. Batez ere, gurean bezala, fosil izateko bidean sentitzen garenean sarritan, eta bizirauteko “kanpotiko laguntza” edo Ama Zelula Santisima guztiak beharko ditugula susmatzen dugularik.

Memeen kasuan ere, genetan legez, badira hainbat unitate ugalkortasunerako joera eta denboran irauteko ahalmen berezia dutenak; beren burua errepikatu eta aldagai berriak sortzeko gaitasuna. Euskal kulturari dagokionean, ez litzateke beharbada guztiz hutsala meme hauek zeintzu diren identifikatu eta haien erabilera maliziosaren bidezko aldagai sintetikoak sortzea laborategi batean (ez dakit Etxepare Institutuari edota Pasteur Institutuari legokiokeen: onena bien arteko elkarlana litzateke, ziur aski... Edo, zer arraio, sor dezagun espreski erakunde berri bat: EKUMEBANK –Euskal Kulturako Memeen Bankua...–). Bagenuke non bildu eta zer egin... Zenbat dira, ordea, benetan ugalkortasuna, iraupena eta mutabilitatea ziurtatuko luketen kultur genetikako meme eraginkor horiek, gehiengo batek hala sentitzen dituenak? Ez litzateke erronka makala errolda osatzea. Bitxia da, baina bururatzen zaizkidan erreferente gehienak musikalak dira: Mikel Laboak sortu ditu makina bat meme berak bakarrik, Hertzainak taldeak ere bai, Ruper Ordorikak beste hainbeste... “Ze urrun dagon Kamerun”, “Hauxe da debilidadia”, “Aio eta ondo bizi” edota “Edozein herriko jaixetan” ez ote dira memeak esaldi okurrenteak baino gehiago? Bertsolaritzatik asko edan liteke. Literaturan ez zaizkit hainbeste adibide bururatzen, baina inor gutxik ukatuko du Obaba espazio mitikoa meme bat denik, edota “ehun metro” hitz elkarketak Saizarbitoriaren nobelako pasarteak ekartzen dizkigunik askori burura oihartzun olinpikoak baino lehen. Koldo Izagirreren Agirre pertsonaia izan liteke meme bat. Zineman: Kareletik meme bat da. Hamaseigarrenean aidanez ere bai, hizkuntz egitura bezala, baina baita pasarte historiko jakin horrek hunkitzeko duen eraginkortasuna medio: irauten du denboran, errepikatzen da eta mudatzen... Animalario konpainia madrildarrak Urtainen aitaren bizitzako pasarte harexekin amaitzen zuen boxeolari zestoarrari eskainitako antzezlana.

Kontua da, globalizazioak eskaintzen dituen (in vitro xiringatzen dizkigun) meme horien baitan nola txertatu daitezkeen geure memeak, eta elkarrekin armonian bizi, Josef Mengele bihurtu gabe.

Azkenak
2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


2025-09-08 | Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da

Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.


2025-09-08 | Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira

Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]


2025-09-08 | Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan

24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.


Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”

Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.


Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian

Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]


Euskarazko ekoizpen ugari, Zinemaldian

Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.

Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]


ANALISIA
CAFek Israelekin kontratua eteteko asmorik ote du?

Etengo du. Hori da kaskora supituan etorri zitzaidan pentsamendua, gosaria ahoan eta Euskadi Irratia sintonian, Imanol Pradales lehendakaria entzun nuenean CAF “gogoeta etikoa” egitera gonbidatuz, Palestinako lur okupatuetan trena eraikitzeko duen kontratua eten edo... [+]


Tunisian dira, abiatu eta astebetera
“Flotillaren aurkako eraso bat Palestinaren aldeko greben pizgarri balitz, ongi etorria litzateke”

Astebete igaro da Bartzelonako portutik Global Sumud Flotilla ekimeneko lehen ontziak itsasoratu zirenetik, Gaza helburu. Tunisian lurreratu berri erantzun ditu ekimeneko euskal ordezkaritzako kide Itziarrek –abizenik ez du eman nahi– ARGIAren galderak, igande... [+]


Enpatia garaia

Ekofeminismoak bizitza nondik eta nola baloratzen duen, ikuspegi konplexuagoa eraikitzeko proposamena dakart. Desazkundearen inguruko ekofeminismoa eta antiespezismoa ezagutzearen ondorio dira datozen lerroak; landa eremuan jaio eta hirigunean bizitzeak dakartzan ikuspegiekin;... [+]


Eguneraketa berriak daude