Gogoeta historikoa

Juan Kruz Lakasta
Josu Santesteban
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Paradoxa latza: kazetariok barra-barra darabilgu historiko adjektiboa, baina ez gara izaten historian batere aditu. Baieztapen erredundantea izan daiteke. Ados nago kazetariok –salbuespen txalogarriak salbuespen– ezertan ez garela aditu dioen topikoarekin. Ni, behintzat, ez naiz. Edo bai, nondik begiratzen zaion: aditu naiz aditu ez naizen gaien inguruko informazioa prozesatzen, digeritzen eta modu laburxeagon eta ulergarrixeagoan ematen, libratzen. Edo, gutxienez, horretan saiatzen aritua naiz. Informazio gaindosiaren gizartean kazetariaren funtzio nagusia horixe delakoan nago.
 
Harira: ez naiz historian aditu, baina bat nator Santi Leone historialari iruindarrak azkenaldian gure herrian indar handia hartu duen historizismoari egiten dizkion kritikekin. Euskal Herri historikoaren alde bainoago Euskal Herri imajinarioaren alde nago. Ez gaitezen lotu Euskal Herria izan zenari. Pentsa dezagun etorkizunean zer nolako Euskal Herria nahi dugun. Ez gaitezen obsesionatu Espainiaren historiografia bertikal eta atzerakoiaren euskal bertsioa sortzen. Saia gaitezen euskal errealitate garaikide horizontal eta aurrerakoi propioa eraikitzen. Antso Nagusiaren koroatzearen milurtekoaren karietara antolatu zituzten mila ospakizunak direla-eta, lagun batek monarka Antso Astuna moduan birbataiatu zuen. Ateraldi ona. Tema hura oraindik ahanzteke dugularik, gainera datorkigu 1512ko Nafarroaren konkistaren bosgarren mendeurrena. Nafarroako Gobernuak dagoeneko “aditu batzordea” osatu du. Batzuk ni bezain aditu dira. Batzordekide dira Sanz lehendakaria, Barcina alkatea, Perez artzapezpikua... Orain arte, historialarien eztabaida izan da ordukoa konkista ala anexioa izan ote zen. Sanzek gainditu du. Hura “inkorporazioa” izan zela adierazi zuen batzordearen aurkezpenean. Noaingo bataila dialektikoa izanen zen, argudio trukaketa baketsua. Halako ekimenek birrindu egiten dute orain arte jorratu dudan tesia.
 
Agintari erregionalistek historiaren manipulazio ziztrina gauzatzen badute ezinbestean erantzun behar. Baina ahal dela neurrian egin dadila. Eta ez bakarrik ikuspegi nazionala jorratuz. Aipatu Aditu Batzordeak 1512ko “inkorporazioa” ez ezik Navas de Tolosako batailaren milurtekoa ospatu nahi du. Hura gurutzada izan zen. Garaipen horren ondotik erresuma kristauak Iberiar penintsula osora zabaldu ziren eta penintsula honetako inoizko garbiketa etnikorik handiena gauzatu zuten, milaka eta milaka musulman deserriratuz, torturatuz, erailez. Hori ere salatu beharko litzateke, bidegabekeria historikoa da eta.

Azkenak
Gosez hiltzen ari gara

Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.


Octavio Alberola zendu da, Donostian Franco hiltzen saiatu zen anarkista

1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.


Paul Urkijoren ‘Gaua’ hurrengo filmaren soinu bandaren grabaketan parte hartu du Aiaraldeko Iaiaiai taldeak

Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.


2025-07-28 | Gedar
Arrazakeriarekin lotu ziren iazko gorroto-delituen ia erdia Espainiako Estatuan

%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.


Umezurtz geratu diren Palestinako haurrei eskolak ziurtatzeko 41.000 euro bideratuko ditu Salam Gaza erakundeak

Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]


2025-07-28 | Hala Bedi
Gasteizko kanpaldian jasandako Poliziaren bortizkeria salatu dute GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak

GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]


Espetxetik irten da Georges Abdallah, Europan espetxean denbora gehien zeraman preso politikoa

40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]


Janaria sartzeko “10 orduko etenak” iragarri ditu Israelek, Gazan 100.000 haur desnutrizio arriskuan daudelako

"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.


Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


Eskuz eta banaka

Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]


2025-07-28 | Jakoba Errekondo
Harroputzetik artaputzera

Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]


2025-07-28 | Garazi Zabaleta
Udako azoka ekologikoak
Aurtengo hamabi plazak

Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]


Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Eguneraketa berriak daude