Baigorri eskualdeaz
Bankako eskola publikoan ikasi zenuen txikitan, frantses elebakarrean. Eskolari dagokionez, nolakoa zen orduan, nolakoa da egun?
Gaur egun ere Urepeleko eta Bankako eskolak elebakarrak dira, astean bizpahiru ordu erakusten dute euskara. Gure garaian ez ginen zigortuak euskaraz mintzatzeagatik, baina irakaslearen ‘mintza ezazue frantsesa’ entzuten genuen. Gaur egun, Iparraldeko ikasleetako %80k ez du euskarazko irakaskuntza segitzen. Ikasleen %6 A ereduan ari da. %12 B ereduan eta %5 inguru D ereduan. Egoera ez da hainbeste aldatu oro har. Bankak herri euskalduna izaten segitzen du, pozten naiz ikustean Bankako nerabeak oraino ere euskaraz ongi mintzo direla. Hori gero eta gutiago gertatzen da iparraldean. Aldiz, duela 30 urte, nerabe batzuk euskaraz frantsesez baino errazago mintzo ziren, ez da gehiago horrelakorik.
Baigorri eskualde biziki dinamikoa izan zen iraganean. Zuk zer gorde duzu sortu zineneko hamarkadatik?
1970eko hamarkada aldaketa garaia izan zen, belaunaldi bat hasi zen politikagintzan. Antzinakoekiko –tradizionalak, notableak, gaullistak –haustura eman zen nolabait. Auzapeza koronela zen, Minjonnet, gaullista, II. Mundu Gerran nabarmendu zen nazien aurkako soldadu gisa. Geroago, oposizioak –ezkerrekoa eta abertzalea– Jean Haritselhar eraman zuen Herriko Etxera. Haritselhar auzapeza zela berriz, udal batzarrak kanporatu zuen IK-ko bi militanteren ehorzketara joan zelako. Haietako bat Ramuntxo Arruiz baigorriarra zen –bestea Txomin Olhagarai itsasuarra–. Nik 10 urte inguru nituen. Gauza hauek geroztik ikasi ditut. Berantago, IK-ri leporatu zioten bi polizien (CRS) hilketa gogoan dut. Eskolatik landa autobusean gindoazen etxera eta gertakariaren ondokoa ikusi genuen. “Enbata zikinek” [abertzaleak izendatzeko moldea orduan] hil zituztela entzun genuen. Oroitzapen horiek gorde ditut.
Tentsio biziko garaiak...
80ko hamarkadan abertzaleak arrunt kriminalizatuak ziren, baztertuak. Geroztik, Baigorrin aldaketa soziologikoa izan da. Lehenbiziko Nafarroaren Egunean herritarrek leihoak hersten zituzten. Nire aitatxi-amatxi beldur ziren, Hegoaldeko bizardunak heldu baitziren, haien hitzetan espainolak eta enbatak. Gaur egun, egoera soziala normalizatuta dago, ez dago boikotik. Abertzaleen ideiek aitzina egin dute eta nolabaiteko onespena erdietsi dute. Euskararen defentsa ez bada garatu arras ere, errespetua irabazi da bederen. Kirol giroan adibidez abertzaleak ez ziren orduan ongi ikusiak, baztertuak ziren nolabait, egun hori normalizatua da. Arrola eta Basaizea euskal kultur elkarteak onetsiak dira.
Gaur egunera helduz, Jean-Michel Galant abertzalea izana da Pauen hautetsi. Azken hauteskundeetan aulkia galdu zuen, ordea.
Alabaina, Galantek aurreko hauteskundeetan baino boz gehiago eskuratu ditu azkenekoetan. Orduko hartan eskuina zatitua zen, oraingoan eskuinak ongi lerrokatu ditu bere sektore guztiak. Hautagai bakarra aurkeztu zuten eta Galant-i irabazi diote. Baina Galantek Herrien Arteko Sindikataren presidente kargua bereganatu du. Galantek Paueko kontseilaria izan zelarik boikota jasan zuen, arrunt baztertua izan zen, baita Baigorriko kantonamenduko auzapez gehienek baztertua ere. Orain, Baigorri eta Garaziko auzapezen gehiengoaren sostengua du. Aulkia galdu du Pauen, baina bi kantonamenduetako Sindikataren presidentea da eta gehiengoaren laguntzaz gobernatzen du. Lorpen handia da.
Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».
Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]
Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]
Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]
09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.
Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]
“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.
Xak eta Ekiza
Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.
-------------------------------------------------------
Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]
Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.
Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.
Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]
24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.
Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.
Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]
Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.
Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]