Abarrak: Aita homosexuala berreraikitzen
Hotza. Hitz hori aukeratuko nuke Alison Bechdelen Fun home nobela grafikoan narratzaileak darabilen tonua deskribatzeko. Beharbada liburu autobiografikoa izateak eragina izango du, nork bere buruarekin distantzia neurtu beharrak-eta. Irakurle honi ordea, hoztasuna narrazioa gauzatu ahal izateko hautu teknikoa baino, estetika baten adierazle iruditu zaio.
Pennsylvaniako (AEB) Beech Creek herri txikian jaioa, Bechdelen aita institutuko irakaslea eta herriko ehortzetxeko zuzendaria zen. Etxe viktoriar batean bizi zen familia eta aitaren zaletasuna –obsesioa– eraikin hori dekoratzea zen. Kamioi batek harrapatuta hilko da aita. Gertakari hori da kontakizun osoaren ardatza: behin eta berriro puntu horretara itzuliko da narratzailea, aita istripuz hil ote zen ala bere buruaz beste egin zuen jakin nahian.
Istorioak aurrera egin ahala izango dugu, Bechdelekin batera, bere aitaren sexualitate ezkutuaren berri: soldadu izan zenean beste mutil batekin izandako harremana edo bere ikasle batekin izandakoa, besteak beste. Familia heterosexual tradizionalaren maskarapean dena, noski.
Aita berrezagutzeko lan horretan bere burua ere aurkituko du narratzaileak; lesbiana da Bechdel, baina unibertsitate garaian izandako zalantzen ondoren familiarekin garbi hitz egin zuen horretaz; aitak inoiz ez zuen pausoa eman –hil aurretik idatzi zion gutun batean “ez naiz heroi bat” esan zion–.
Lan autobiografikoa dela esan dut hasieran. Garrantzitsua izan daiteke hori liburua eskutan hartzean, baina ez da inolaz ere komiki hau bereizten duen ezaugarri bakarra. Esango nuke hiru zutabe nagusik ematen diotela indarra Bechdel formulari: pertsonaien pose hieratikoa oso ondo ezkontzen da narratzailearen izotzarekin; kolore zuri eta urdin argiek asko laguntzen dute protagonistak Steven Seagal baino apatikoago irudikatzen; eta saltsari azken ukitua emateko, literatura garaikideko –Camus, Joyce...– eta mitologia klasikoko erreferentziak. A, eta umore beltza, noski. Denak ere familiaren giro artikoa irudikatzera bideratutako aukerak dira eta liburu osoari batasuna ematen diote.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]