Klaro, zuen artikuluak leitu ditut zertan ari garen jakiteko eta betikoan ari garela ikusi dut. Betikoan, betikoan, betikoan. Horregatik ez nuen nahi errealitatera, zutabe honetara itzuli nahi. 18/98 auziarena eskandalagarria da, Josi, bai, hala da, estatu demokratikoaren araurik oinarrizkoenak urratzen ditu, bai, hala da baina hil zituzten guardia zibilen heriotza ere eskandalagarria da, eta uste dut bat ez salatzeak bestearen salaketari indarra kentzen diola. Eta denbora dezente doa gure izenean jendea hiltzen dela. Gure izenaren kontra ere jendea hiltzen da, legeak urratu...

Bai, esana duzue, nekea. Ez dut errepikatuko.

Narratiba handiei buruz aritu zen Ur. Narratiba handien itzulera minez bukatzen zuen artikulua. Benetan, Ur, haien minez?

Ni ez nago hain seguru. Narratiba handia izan da Marxismoa eta haren gauzatzea, eta egia da onura bezainbat kalte ekarri dituela. Kubako kasua begiratzea besterik ez dago.

Narratiba handia izan da Progresoa ere. Arropa garbigailua ekartzeaz gainera Kolonizazioa ere sortu zuen. Ez dago dudarik Ilustrazioaren narratibak onura ikaragarriak ekarri zizkiola gizakiari, batez ere zuriari eta europarrari, eta horrexegatik ez horrenbeste beltzari edo hinduari.

Ez dakit. Ez dakit narratiba handiak behar ditugun bizitzeko. Beharbada horiek gabe hobe gaude. Edo beharbada horiek gabe makurrago. Ez dakit. Baina ikasten ari naiz “ez dakit” horretan bizitzen. Hasieran asaldatu egiten zaitu erantzunik ez edukitzeak, erantzunik edukitzera ohituta baitzaude. Gora begiratu eta ez daukazu narratibarik.

Beno, bada ez dakit. Ez dakit, demagun, arau moralek unibertsalak izan behar duten. Eta baiezkoan nagoela ezezkoaren kalteak ere ageri zaizkit. Izan ere, mila galderen artean bat egiteagatik, zertan jarraitu behar dio afrikar batek Europaren bihotz zurian sortutako arau moral bati?

Nahi baduzue hasierara itzul gaitezke. Narratiba handiaren izenean onartzen zen 80ko hamarkadan norbait arrazoi politikoengatik hiltzea, gaur narratibarik gabe ez da horrenbeste onartzen. Onura bat.

Baina narratiba ezak biluzik utzi gaitu eta hori interesgarria iruditzen zait. Zuk zerorrek pentsatu behar izateak zer den ongi eta zer gaizki, beharrezko ariketa egiteaz gainera gizakiago izateko aukera eskaintzen dizu; eta badakit “gizakiago” hori narratiba handira lerratzen dela.

Bai, ez dakit, eta gainera, garai gogorrak bizi ditugu. Baina ez dakit lehenagokoak baino gogorragoak diren, ez dakit narratiba handiekin hobe biziko ginatekeen, ez dakit hau hobetzerik badagoen, ez dakit hobetzeko metodorik baden, ez dakit arau unibertsalik baden, ez dakit esaten duten bezala XX. Mendea menderik krudelena izan den.

Dakidana zera da, bizi beharra dugula. Eta hemen bizi eta orain bizi. Jakin baino gehiago bizi, egunerokoarekin moldatu, gauza txikiak atondu, adiskideei deitu, bikote kidea zaindu, familia babestu... Ezdeuskeria bat, bai badakit, baina hori da bizia ezdeuskeria zoragarri bat.