Teleskopio erraldoien arteko lehia
- Txileko Atacama basamortuan teleskopio erraldoien azken belaunaldia instalatu nahi dute. AEBetako hainbat unibertsitate eta erakunde biltzen dituen GMT (Giant Magellan Telescope) partzuergoa da horren erantzulea. Hain zuzen ere, bi teleskopio biki instalatuko dituzte, orain arte jarritakoetan handienak.
GMTren lehenengo segmentua 2005ean irten zen Arizonako Unibertsitatetik eta une honetan lixatzen dihardute; lan hori oso garrantzitsua da eta ez da 2009 arte amaituko. Amaieran, zimurrik handienak 25 nanometro baino txikiagoak izango dira. Lehen lau segmentuak 2013an amaituta edukitzea espero dute. Lan guztia, berriz, 2016rako.
Baina GMTrena lehen teleskopio erraldoien belaunaldia izango bada ere, Thirty Meters Telescope (TMT) iparramerikar partzuergoa 30 metroko diametroa izango duen teleskopioaren inguruko proiektua aztertzen ari da. Horren kokalekua Txile izatea aurreikusi da baita ere, Cerro Tolar delakoan hain zuzen.
TMTko nagusiak 2009an hasiko dira proiektua garatzen eta 2016rako instalatuta izatea espero dute. Europa ere ez da atzean geratuko txapelketa horretan: E-ELT deituriko teleskopioak 42 metroko diametroa izango omen du eta 2010ean instalatuta egon behar luke. Lasterketa honek agerian uzten du etorkizunean espazioko kontuek izango duten garrantzia, lehen ez bazuten.
Astiroago joanda, gehiago kutsatu
Ibilgailu arinek, hots, monobolumen eta kirol-autoek, ez dute ohiko ibilgailuek baino askoz kutsadura gehiago sortzen normalean –%0,5 gehiago, besterik ez–, baina kopuru hori izugarri aldatzen da aparkaleku itxietan.
AEBetako ikerlari-talde batek Baltimore (Maryland) hiriko zortzi solairuko aparkaleku batean egin du azterketa. Ikusi dutenez, ibilgailu arinen kopurua asko igotzen denean poluzioa ez da proportzio berean igotzen, modu esponentzialean baizik. Egoera horrek gizakiarengan du eragina, batez ere, kutsatzaile batzuek minbizia sor baitezakete.
Lortutako datuak ezin dira estrapolatu, baina hain harrigarriak izaki, ikerketa beste hainbat lekutara zabaltzea erabaki dute. Antza, ralentian edo oso abiadura txikietan, ibilgailu arinek sortutako kutsadura asko handitzen da, abiadura handietan sortutakoarekin alderatuz.
Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]
Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]
Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]
25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]