Euskara eta biok
- Zer da euskara guretako? Galderak euripean harrapatu ninduen, Korrikaren azken metroak egiten ari ginela, Gazteluko plazara sartu baino lehentxeago, Nafarroako Jauregiko kamerei erreparatu eta –Korrikan gindoazenon mugimenduei segika ari zitzaizkiela– haien mugimenduak zuzentzen gibelean izanen zituztenei irribarre batez agurtzea erabaki nuenean.
Kamera-gidariek ikusten eta agian grabatzen ari zirenaz pentsatzen hasi nintzen –hizkuntza baten alde korrika milaka zorok egiten genuen ikuskizun harrigarriaz–, eta agian horregatik etorri zitzaidan galdera burura. Zer da euskara guretako? Zer da euskara niretako?
Jabetu nintzen une hartan Korrikan ari ginenok –eta ertzetatik txaloka ari zirenak ere– euskara pertsona baten antzera kontsideratzen ari ginela, pertsona kuttuna, eta aldi berean ahula, gure aldetik babes berezi baten premia duena, eta, ume edo eri baten antzera, ohi baino maitasunezko erakustaldi gehiago eta sutsuagoen beharra ere. Pitin bat aztoratu nintzen.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Baina maitaleekiko harremanak, iraungiak direnean ere, ez dira jendaurrean aipatzen, eta maitaleekiko amodiozko erakustaldiak ere intimitaterako gordetzen dira, oro har. Horrekin akordatuta, guretako –niretako– euskara maitalea ezin daitekeela izan onartu nuen.
Bestaldetik, aitortu behar izan nion nire buruari euskararekiko gure hitz-jarioei eta atxikimendu publikoei halako kutsu errituala dariela ia beti, hizkuntza gurtu beharrekotzat joko bagenu bezala, objektu sakratu bat-edo bailitzan. Aitorpenak umorea goibeldu zidan –objektuak sakratuak izanagatik ere gauza bizigabeak baitira– eta euriaren aitzakiaz parasola zabaldu nuen, hurrengo burutazioak zer ekarri ere.
Ez zuen atertzen. Galderak hor segitzen zuen, tinko, erantzunik gabe joan nahi ez zuela. Zer pentsatu ez nekiela, etxeratu eta, bazkariari azken ukitua eman bitartean, euskarak nire bizitzan zer paper jokatzen zuen hausnartzeari ekin nion. Gero eta deserosoago nengoen, ez bainuen onartu nahi errealitatearen gordina: euskara, nire bizitzan, erdizka ibili den zerbait izan baita beti, eta da. Aldi berean nire baitakoa eta kanpokoa den zerbait. Hasiera batean, gaztelaniazko hitzetan txirikordaturik disimuluan irteten zen ene ahotik, eta urteak behar izan nituen, ohartzeko nire baitan bizi zela, gaztelaniarekin batera, eta bi hizkuntzak nituela barruan, ahizpa siamdarren antzera hazten. Hizkuntzak bereizi ziren, baina euskara niregan betidanik sustraitua izan bada ere, erroak erdi airean izan ditu beti. Gorputzetik erdi erauzia gelditu den atal baten antzera, ez da izan leheneratzeko erraza, eta, batez ere, ez da erraza inoiz erauzia izan ez balitz bezala erabiltzea.
Bazkaria mahairatzerakoan, argi izpi bat sartu zen leihotik. Segur aski, klase orotako euskaldunok dugu halako sentipen bat. Ohartu gabe gure baitatik at dagoen pertsona edo objektu gisara aipatzen dugu maiz hizkuntza, nahiz ongi dakigun, jakin, gure parte dela. Erdibiturik bizi gara euskaraz denaz bezainbatean, hizkuntza zaindu beharraz kezka hartuta hiztunekin erdi ahaztuak.
Eguna argituko ahal du, non hiztunok izanen baikara mintzagai eta ardura, hizkuntza bera baino. Euskaldunak, euskara baino.
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]