Iwo Jima
- Iwo Jima, 1944. 21 km koadroko Itsaso Bareko uharte koxkorrak 1.000 biztanle eskas zituen. Iwo Jimak “sufrearen uhartea”esan nahi du, eta horixe zen irlako jarduera ekonomiko bakarra: sufrea ustiatzea. Tokyo urrun zegoen, eta ez distantzia geografikoari dagokionean bakarrik. Inork ez zuen interesik sulfuro usaineko irla gris horretan. Gainera, ur eskasiari aurre egin behar zioten; Iwo Jiman ez dago lakurik, ez ibairik, ez errekarik, ez iturri naturalik. Euriak baldintzatzen zuen erabat irla bolkanikoaren bizitza. Irratiak gerra handi batean sartuta zeudela esaten zien, baina haien eguneroko borroka egarria eta lan baldintza itogarriak jasatea zen.
Ordurako estatubatuarrek begiz jota baitzuten Itsaso Bareko puntu txiki hura. AEBetako itsas armadak Mariana uharteak konkistatu berri zituen, baina hori ez zen nahikoa Japoniara iristeko. B-29 bonbardariekin eraso nahi zuten etsaia baina hegazkin horiek 3.000 km-ko autonomia baino ez zuten eta eskuratu berri zuten artxipelagotik Japoniara joan-etorria egiteko 5.000 km-ko bidea egin behar zuten. Mapa hartu eta hantxe topatu zuten irtenbiderik egokiena, geldialdia egiteko behar zuten puntu aproposa: Iwo Jima.
Ez dago garbi japoniarrek espioitzari esker jakin ote zuten amerikarren asmoen berri. Intuizio hutsak bultzatuko zituen seguruenik Iwo Jima babestera. Eta ez zen lan erraza 20.000 gizonekin 100.000 soldaduko armada estatubatuarrari aurre egitea. Horregatik, bigarren mailako kezkak ezabatu behar zituzten. Goiz batez, Iwo Jimako lau herrixketan azaldu ziren soldaduak. Biztanle guztiak esnarazi eta, presaka, azalpenik eman gabe, bi ontzietan sartu eta beste uharte batzuetara eraman zituzten. Han hutsetik hasi beharko zuten bizitza berria.
Hortik aurrera Iwo Jimako historia ezagunagoa da. 1945eko otsailaren 16an hasi zen gatazka. 6.821 soldadu estatubatuar eta 18.000 japoniar baino gehiago hil ziren. Inork gogoan ez zuen uharte koxkor galdua mundu guztian ezagun egingo zen hilerri erraldoia bilakatu zen. Eta berriki Clint Eastwoodek Iwo Jimako gatazkaren inguruan bat ez, bi film egin ditu.
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]