Leonardo Sukaldari
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Accatabriga di Piero del Vacca aitaordea gozogilea zen eta txikitatik jaso zuen harengandik janarekiko maitasuna. Florentziako Le Tre Lumache (hiru barraskiloak) tabernan sukaldari aritu ondoren, Sandro Boticcelli lagunarekin batera jatetxea zabaldu zuen. Bertan bere sukaldaritza berritzailea praktikan jarri ahal izan zuen, baina arrakasta gutxirekin. Izan ere, Berpizkundeak sormenaren eztanda ekarri zuen hainbat esparrutan, baina italiarren urdailek Erdi Aroko ohiturak mantentzen zituzten oraindik cinquecentoan. Gauza bera gertatu zitzaion Leonardori Sforzatarren aginduetara lan egin zuenean. Besteak beste, Azken afaria margotzeaz gain, hainbat afari prestatu zituen Vinciko semeak familia harentzat. Ludovico Sforzari kosta egin zitzaion Leonardoren plater sofistikatuak onartzea, baina Sforzatarren sukaldeko arduradun izendatu zuen azkenean. Eta Ludovicok bere iloba baten ezkontzarako menua presta zezan ere eskatu zion. Besteak beste, «bokartan bildutako arbia, igel forman tailatua» jasotzen zuen Leonardoren proposamenak. Hots, XX. mendeko nouvelle cuisinetik gertuago zegoen sukaldaria, bere nagusiaren gustu «barbaroetatik» baino. Eta Ludovicok proposamena baztertu zuen. Ezkontzan 200 txekor, 200 kapoi, 600 saltxitxa, 60 indioilar... jan zituzten, Leonardoren zoritxarrerako eta gonbidatuen osasunaren kalterako.
Leonardo jakiek osasunean zuten eraginaz ere kezkatzen baitzen. Hala jasotzen da behintzat Codex Romanoff lanean. Lan honen kopia 1982an aurkitu zuten eta oraindik hainbatek bere autentikotasuna zalantzan jartzen badu ere, badirudi Da Vincik Sforzarentzat lan egin zuen garaian idatzitako sukaldaritza liburua dela. Tipula, baratxuria, dilistak edo ilarrak nola prestatu azaltzeaz gain, osasunarentzat dakartzaten onurak ere azaldu zituen bertan.
Espagetiak ere berak asmatutako tramankulu bati esker sortu ziren. Antzinaroan Apiciok lasagnaren antzeko pasta lamina zabalak asmatu zituen eta geroago Marco Polok Catay urrunetik bertako pasta ekarriko zuen. Baina Italian dekoraziorako soilik erabiliko zuten. Leonardoren makinak pasta hari luzeak sortzen zituen eta spago mangiabile esaten zien hark. Mahaikideak eskuekin jaten eta aurpegia edozein modutara garbitzen ikusten nazkatua, hiru hortzako sardea eta ahozapia asmatu zituen. Baita irabiagailua, piperbeltza xehatzeko errota eta kortxo-ateratzekoa ere.
Beste hainbat esparrutan bezala, Leonardo aitzindari izan zen sukaldean ere. Baina bizitza guztian pasioz landutako jarduna ahaztu eta Giocondaren irribarrearen atzean dagoen misterioa aztertzen jarraitzen dugu.
Dirudienez adituek 2000. urtean dagoeneko bazekiten lupa capitolinaren benetako adina, baina Erromaren fundazioaren sinbolo izaki, orain arte isilean mantendu dute berria, aurkako erreakzioen beldur.
Harresi Handia arriskuan dago. Txinatarrek harresi zatiak hartzen omen dituzte euren eraikuntzatarako. Horregatik Txinako gobernuak lege berri bat ipini du indarrean, monumentuari egindako edozein kalte gogor zigortuz.
Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.
“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]
Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.
Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]
Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]
Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]
Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]
Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]
6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.
Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]
Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.
Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]
Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.