Garaipenaren gozoa

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Viena, 1683. Ilargi berriaren forma zuen opila sortu zuten. Urte horretarako dagoeneko turkiarrak Hungria mendean hartua zuten, Danubio ibaiak zeharkatzen dituen lurraldeak bezalaxe. Hurrengo helburua Viena eskuratzea zen.

Soldadu otomandarrek, Kara Mustafa visirra buru zutela, Austriako hiriburua setiatu zuten. Baina hiria erasotzeko hainbat saiakera eginda ere, ez zuten vienarren erresistentzia gainditzerik lortu. Gauzak horrela, ezusteko erasoa prestatzen hasi ziren; lurrean tunel bat egiten hasi ziren harresien azpitik pasako zen korridorea egin arte, modu horretan hirigunera sartu ahal izateko. Baina etsaiak ez zuen haien asmoen berri izan behar eta horregatik lanak soilik gauez egiten zituzten, Vienako biztanleak lo zeuden bitartean.

Ez zuten gogoan izan vienar gutxi batzuk goizeko ordu txikietan esna eta lanean ari zirenik. Hiriko okinek berehala entzun zuten hondeatze lanetan sortutako zarata eta aginte militarrari jakinarazi zioten. Horrela eman zioten buelta egoerari; vienarrak izan ziren turkiarrei ezustekoa eman zietenak eta setioa altxatzera behartu zituzten. Poloniako errege Juan III Sobieskiren zalditeriak borobildu zuen lana, indar otomanoak Austriako mugetatik kanpo egotziz.

Austriako enperadore Leopoldo I.ak okinei beraien ezinbesteko parte hartzea aitortu nahi izan zien eta hainbat pribilegio eta ohore eman zizkien, besteak beste, ezpata eramateko eskubidea. Esker onez, kristauen garaipena ospatzeko bi opil asmatu zituzten okinek. Bati enperadore izena ipini zioten. Besteari garaitutako etsaiaren banderaren itxura eta izena eman zioten: halbmond, ilberria alemanieraz.

Vienan opilek eta gozoek zuten tradizioa eta aniztasuna kontuan hartuta erraza da ulertzen berehala opil berriaren bertsioak azaldu zirela: bainila gehitu eta vanillekipfert deitu zioten; almendra usaina zuen opilari mandelbögen esaten zioten; intxaurrak eta eztia erantsita nussbeugela sortu zuten, eta bazen amapola haziekin egindako mohnbeugel delakoa ere. Denek mantendu zuten ilargiaren forma.

Berehala Austriako mugak gainditu eta opil berria Europa osoan (eta geroago munduan) zabaldu zen. Frantzian opilari izen berdina ipini zioten, baina frantsesera itzulita. Eta izen horrekin zabaldu zen gainerako herrialdeetan; egun croissant esaten zaio mundu osoan.

Vienako porrotarekin batera, Inperio Otomanoaren beherakada hasi zen. Baita croissantaren inperioaren loraldia ere.


Arrastoak

Carlos saenz de tejada (Guardia 1897-Madril, 1958) marrazkilariaren inguruko erakusketa ikusgai dago Gasteizko Artium museoan otsailaren 18a bitarte.

Arabarrak 15 urte baino gehiago eman zituen La Libertad egunkarian ilustratzaile moduan kolaboratzen. Bere marrazkietan (eskuineko irudian, adibidez) Saenz de Tejadak XX. mende hasierako Espainiako aktualitate politiko eta batez ere soziala islatu zuen eta errealitate horretara hurbiltzeko aukera eskaintzen du orain Gasteizko erakusketak.

Artiumek bere funtsetan ilustratzailearen 186 marrazki eta 3 koadro zituen gordeta, eta horiexek erakutsita atondu du erakusketa.


Azkenak
2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


Mirene Begiristain Zubillaga (Ekonomialari feminista):
“Ekonomia zientzia sozial bat da; hortaz, badaukagu aukera nondik joan erabakitzeko”

“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]


Marieneko lurren alde, Kanbon mobilizaziora deitu dute larunbaterako

Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.


Valle de Odieta makroetxaldeari 2.272 abelburu gehiago izateko baimena eman dio Nafarroako Gobernuak enpresaren aurkako epaiketaren atarian

Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]


Pentsioak osatzea “ez da beharrezkoa” Jaurlaritzaren esanetan, eta herri ekimen legegilea eztabaidatzearen aurka egin du

Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaitzen ari dira lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Zentral nuklearrak eraisteko Espainiako Gobernuaren diru-partida jada 20.300 milioi eurokoa da

Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]


Mendiko suteak eta basozaintza

Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]


Lurrikara Afganistanen: gutxienez 1.400 hildako eta herritar andana hondakin artean harrapatuta

6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Abian da ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintza handituta

Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]


2025-09-02 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Zer ari da gertatzen Indonesian?

Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.


Etxebizitzaren prezioa berriz igo da Donostian: 5.869 euro balio du orain metro koadroak

Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]


Corellako eskolan D eredua ukatu dute, arrazoirik eman gabe

Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.


Eguneraketa berriak daude