Antxon Lafont: «Ez naiz KESeko presidente loreontzi izateko»


2006ko abenduaren 17an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Berezko filosofia darabilen pertsona iruditu zaigu KESeko burua. Homo sapiens, homo socialis bilakatzeko beharra aldarrikatzen du Antxon Lafontek: «Homo socialis neologismoa da, noski. Homo sapiens geratu izan bagina ordea, gure espeziea ez zen existituko, elkar akabatuta ginateke aspaldi. Negoziatzen ikasi behar dugu, kontsentsuan bizitzen, homo socialis izaten alegia».

KES hiru elkargok osatuta dago: Confebaskek, talde mistoak -unibertsitateek, kooperatibek eta aurrezki kutxek- eta sindikatuek izendatutakoak. Elkargo bakoitzak lau urterako izendatzen du presidentea. Antton Lafont hirugarrena da, sindikatuek hautatua. KES Eusko Jaurlaritzaren eskutik sortu zen, gai ekonomiko eta sozialei buruzko gomendioak emateko: «Legebiltzarrera doazen legeei buruzko kontseiluak emateko eratu zen. Besterik da, Kontseilua neronek nahi nukeen eztabaidagune efikaza izatea», diosku solaskideak.


KESeko presidente kargua onartu zenuen. Zergatik?
Gure herria laguntzeko. Bizitzan jaso eta bizi dudan esperientziak eman nahi dizkiot nire herriari. Baina Kontseiluan legea eta araua nola interpretatzen ari diren ikusita, zalantzak ditut nire egitekoen baliagarritasunari buruz.


KESaren funtzioarekin kritikoa zara.
Proposamena jaso, eta legea nahiz araua irakurri nituen. Gerora, KESeko kontseilari batzuek eta nik testuak modu ezberdinez irakurtzen ditugula konturatu naiz. Confebaskek izendatutako kontseilariek «etorri zenean bazekien zein ziren legea eta araua» diote. Kontseilari hauen irakurketa bitxia da, nire uste apalean irakurketa ez dator bat legearen eta arauaren espirituarekin.

Orduan?
Legea eta araua presidentea isilik egoteko eginak daude, eta ni ez nago loreontzi izateko prest.

«Lan arloko erakundeak» eta «krisia» hitza elkarren ondoan entzuten dira sarri. Zein da horren arrazoia?
Lan arloan, politika esparruan nahiz gizartean, kontsentsurako kultura falta delako, kontsentsurako joera eskas dago gure herrian zein Espainiako Estatuan. Diktadurek kontsentsurako hazia ezabatu zuten errotik: XIX. mendean kolonien galera, Zanjoneko Itunaren bakea eta 98ko belaunaldiaren ezkortasun aldia izan ziren. Inperioa galdu ostean Primo de Riveraren diktadura heldu zen eta 1936ko Gerra Zibilaren ondoren Francoren diktadura. Kontsentsu eza da krisiaren sorburua.

Zuk frantses kultura jaso duzu. Frantziako Estatuak ere kolonialismoaren ezaugarria darama berarekin.
Bai, baina kultura erabat ezberdina da. Ez dut gatazkarik ez denik esaten, egon badaude, eta ez daude konponduak, baina kontsentsurako kultura garatuagoa dute Frantzian, baita Europako beste herrialde batzuetan ere. Europa erdialdeko norbanakoa, batez beste, arazoak konpontzeaz arduratzen da eta ez boterea agertzeaz.

Kontsentsua lortzea da zure kezketako bat.
Arlo sozio-ekonomikoan kontsentsurako aukera badago, ez dut uste, adibidez, enpresetan kontsentsurako defizita denik. Enpresen artean, enpresari eta langile edo sindikatuen artean arazo bat dutenean gutxi-asko arazoak konpontzen dituzte, arazoa makro-erakunde enpresarialetara pasatzen denean agertzen da, hor dago kontsentsua lortzeko koska.


Hor dago zure beste kezka edo ardura.
Eguneroko enpresan lanean ari direnek egiten dutenari ardura diot nik, etorkizunaren kezka duena axola zait, hau da, enpresaria. Besterik da enpresan ez daudenak, baina honen inguruan ibili dabiltzanak. Enpresa oso gauza konkretua da, egunero egin eta berritzen dena.

Confebaskeko presidentea Miguel Lazpiurren esanetan ekonomiari buruzko zure diskurtsoa ezkorra da. Ekonomiaren egoera ona dela dio berak, haiek «errealitatean bizi direla» dio gainera.
Eta ni non bizi naiz? Ez al naiz errealitatean bizi? Horrelakoak entzuten ditudanean, ni ere bertan bizi naizela baino ezin dut esan. Enpresaren arloan urte asko daramat, areago, nire patrimonioa inbertitua daukat bertan, gainera errealitate dibertsoak ezagutu ditut, ez hemengoa bakarrik.

Zein da ekonomiaren zure diagnosia?
Confebaskek ekonomia ondo doala dio. Nik ere bai. Baina epe laburrean. Kontuz epe luzerako politika ekonomikoarekin!, gehitzen dut nik. Enpresariak marmita beroa mantendu behar du egunero, eta -aldi berean eta datozen urteei begira- berau berotzeko egurra prest izan behar du. Adierazle batzuk ez dira onak: I+G+Bn eta formazioan inbertitzea ezinbestekoa da, eta immigrazioaren gaia ez da ondo aztertu, adibidez.


Lazpiurrek Jaurlaritzak onartutako lehiakortasunaren legea goresten du.
Lehiakortasun legea gutxietsi gabe, lehiakortasuna ez da determinatzen lege dekretuz, lehiakortasuna eguneroko betekizuna da. Zer egin behar duzu lehiakorra izateko? Zer egin behar da abaguneak sortu eta lehiatzeko? Lehiakortasuna enpresa osatzen duen kolektiboak sortzen du, kapitalak eta lanak biak elkarrekin.

«Lana bizitzeko» edo «bizi lanerako» dilema hor dago betiere.
Dilema hori ez da zehaztu oraindik. Erlijio ezberdinen testuak irakurtzen ditugunean -kristautasuna, judaismoa, islamismoa- ez dugu inon irakurtzen enpresariaren betebeharra lana sortzea dela. Lana sortu behar da beharra denean, hori izan behar du enpresariaren behar sozialak, beharrik ez bada, ez da zertan lanik sortu behar.

Ekonomia eta politika. Zein da zeinen menpe?
Diskurtso marxistan sartzen gara. Garapena noren esku dagoen edo noren esku izan beharko lukeen... Ziur aski eta neurri handian, politika, uneon, politika ekonomikoaren menpe dago. Herrialde baten independentziaz ari garenean, norena dira industria eta botere ekonomikoa? Multinazionalena. Nork dauka moneta? Nazioarteko bankuek eta finantza-establezimenduek. Armada ere ez dago estatuaren esku, horretarako dago NATO.

KESeko azken txostenean Eusko Jaurlaritzak ez duela kulturan nahikoa inbertitzen adierazi duzu.
Gaitz hau, zoritxarrez, leku guztietan dago. Estatu guztietan, Kultur Saileko ministroek diru gutxi dutela diote, denek, hemengo kontseilariek ere bai. Herrialde batzuek berezko nortasuna daukate, gureak kasu. Guk galtzeko gehiago daukagu horregatik. Kulturarako gustua galtzea larria da, eta gehiago inbertitu behar da gehiago galdu ez dadin. Kultura sendoa dagoen erkidego batean, nahiko inbertitzen ez bada galera handia da, baina kultura ez da desagertzeko arriskuan, gurean bai ordea. Antzerkia edo zinean, adibidez, ez bada inbertitzen esparru horretako kultur ekimena ez da behar bezala garatuko eta desagertuko da. Ez da gauza bera kultura ondare gisa hartzea edo aisialdirako objektu bezala hartzea, biak laguntzea ondo dago, baina ondarea gorde behar den kasuan areago oraindik, horretan gure nortasuna arriskuan baitago, hainbat kultur espresio galtzeko bidean daude-eta.

Immigrazioaren gaia ere ekonomian eragiten ari da. Nola egin aurre arazoari, ordea?
Immigrazioaren gaia ez da soilik kultura eta ekonomiaren ikuspuntutik landu behar, gure elkarbizitzari begira ere landu behar dugu. Gure arazo kulturala konpondu gabe heldu zaigu immigrazioa, etorkin asko heldu zaigu, eta ondo da esatea gure kultura eta bizimodua ikasi behar dituztela, baina Estatuak guri kultura diktatzea gustatzen ez zaigun bezala, ezin diegu gurea ere haiei diktatu. Etorkina errespetatu behar dugu. Nola? Hori ondo aztertu eta landu behar da. Gaia ez da samurra, aspaldi gogoetatu behar zen, baina ez da lantzen hasi ere, edo ez ondo aztertzen behintzat.

Eta guk beren lana erabiltzen dugu.
Bai. Eta zenbat behar dugun kuantifikatu beharko litzateke, baina ez dakigu ez delako egiten, gure ekoizpen aparatua zein den ez dakigu. Nork daki deslokalizazioaren gaiarekin zein izango den ekoizpen aparatua? Inork ez daki. Estatuko hegoaldean frutak eta barazkiak ekoizten ari direnek badakite zenbat eskulan beharko duten etorkizunean, baina guk ez, industria ezberdina da.

Deslokalizazioaz ere gutxi dakigu.
Gutxi dakigu, baina deslokalizazio kasu gero eta gehiago egongo dela badakigu, ez dakiguna da nolakoa izango den. Deslokalizazioa probetxugarria izan daiteke kasu batzuetan, baina ez dugu datu nahiko berauek aztertzeko. Deslokalizazioaren ondorioak ezagutu beharko genituzke, hori da ere errealitatean bizitzea, horrek egungo eta geroko errealitatea erakutsiko liguke.


Azkenak
2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayruren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako Lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa aurkeztu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


2025-09-08 | Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da

Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.


2025-09-08 | Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira

Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]


2025-09-08 | Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan

24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.


Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”

Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.


Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian

Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]


Eguneraketa berriak daude