Antxon Lafont: «Ez naiz KESeko presidente loreontzi izateko»


2006ko abenduaren 17an
Berezko filosofia darabilen pertsona iruditu zaigu KESeko burua. Homo sapiens, homo socialis bilakatzeko beharra aldarrikatzen du Antxon Lafontek: «Homo socialis neologismoa da, noski. Homo sapiens geratu izan bagina ordea, gure espeziea ez zen existituko, elkar akabatuta ginateke aspaldi. Negoziatzen ikasi behar dugu, kontsentsuan bizitzen, homo socialis izaten alegia».

KES hiru elkargok osatuta dago: Confebaskek, talde mistoak -unibertsitateek, kooperatibek eta aurrezki kutxek- eta sindikatuek izendatutakoak. Elkargo bakoitzak lau urterako izendatzen du presidentea. Antton Lafont hirugarrena da, sindikatuek hautatua. KES Eusko Jaurlaritzaren eskutik sortu zen, gai ekonomiko eta sozialei buruzko gomendioak emateko: «Legebiltzarrera doazen legeei buruzko kontseiluak emateko eratu zen. Besterik da, Kontseilua neronek nahi nukeen eztabaidagune efikaza izatea», diosku solaskideak.


KESeko presidente kargua onartu zenuen. Zergatik?
Gure herria laguntzeko. Bizitzan jaso eta bizi dudan esperientziak eman nahi dizkiot nire herriari. Baina Kontseiluan legea eta araua nola interpretatzen ari diren ikusita, zalantzak ditut nire egitekoen baliagarritasunari buruz.


KESaren funtzioarekin kritikoa zara.
Proposamena jaso, eta legea nahiz araua irakurri nituen. Gerora, KESeko kontseilari batzuek eta nik testuak modu ezberdinez irakurtzen ditugula konturatu naiz. Confebaskek izendatutako kontseilariek «etorri zenean bazekien zein ziren legea eta araua» diote. Kontseilari hauen irakurketa bitxia da, nire uste apalean irakurketa ez dator bat legearen eta arauaren espirituarekin.

Orduan?
Legea eta araua presidentea isilik egoteko eginak daude, eta ni ez nago loreontzi izateko prest.

«Lan arloko erakundeak» eta «krisia» hitza elkarren ondoan entzuten dira sarri. Zein da horren arrazoia?
Lan arloan, politika esparruan nahiz gizartean, kontsentsurako kultura falta delako, kontsentsurako joera eskas dago gure herrian zein Espainiako Estatuan. Diktadurek kontsentsurako hazia ezabatu zuten errotik: XIX. mendean kolonien galera, Zanjoneko Itunaren bakea eta 98ko belaunaldiaren ezkortasun aldia izan ziren. Inperioa galdu ostean Primo de Riveraren diktadura heldu zen eta 1936ko Gerra Zibilaren ondoren Francoren diktadura. Kontsentsu eza da krisiaren sorburua.

Zuk frantses kultura jaso duzu. Frantziako Estatuak ere kolonialismoaren ezaugarria darama berarekin.
Bai, baina kultura erabat ezberdina da. Ez dut gatazkarik ez denik esaten, egon badaude, eta ez daude konponduak, baina kontsentsurako kultura garatuagoa dute Frantzian, baita Europako beste herrialde batzuetan ere. Europa erdialdeko norbanakoa, batez beste, arazoak konpontzeaz arduratzen da eta ez boterea agertzeaz.

Kontsentsua lortzea da zure kezketako bat.
Arlo sozio-ekonomikoan kontsentsurako aukera badago, ez dut uste, adibidez, enpresetan kontsentsurako defizita denik. Enpresen artean, enpresari eta langile edo sindikatuen artean arazo bat dutenean gutxi-asko arazoak konpontzen dituzte, arazoa makro-erakunde enpresarialetara pasatzen denean agertzen da, hor dago kontsentsua lortzeko koska.


Hor dago zure beste kezka edo ardura.
Eguneroko enpresan lanean ari direnek egiten dutenari ardura diot nik, etorkizunaren kezka duena axola zait, hau da, enpresaria. Besterik da enpresan ez daudenak, baina honen inguruan ibili dabiltzanak. Enpresa oso gauza konkretua da, egunero egin eta berritzen dena.

Confebaskeko presidentea Miguel Lazpiurren esanetan ekonomiari buruzko zure diskurtsoa ezkorra da. Ekonomiaren egoera ona dela dio berak, haiek «errealitatean bizi direla» dio gainera.
Eta ni non bizi naiz? Ez al naiz errealitatean bizi? Horrelakoak entzuten ditudanean, ni ere bertan bizi naizela baino ezin dut esan. Enpresaren arloan urte asko daramat, areago, nire patrimonioa inbertitua daukat bertan, gainera errealitate dibertsoak ezagutu ditut, ez hemengoa bakarrik.

Zein da ekonomiaren zure diagnosia?
Confebaskek ekonomia ondo doala dio. Nik ere bai. Baina epe laburrean. Kontuz epe luzerako politika ekonomikoarekin!, gehitzen dut nik. Enpresariak marmita beroa mantendu behar du egunero, eta -aldi berean eta datozen urteei begira- berau berotzeko egurra prest izan behar du. Adierazle batzuk ez dira onak: I+G+Bn eta formazioan inbertitzea ezinbestekoa da, eta immigrazioaren gaia ez da ondo aztertu, adibidez.


Lazpiurrek Jaurlaritzak onartutako lehiakortasunaren legea goresten du.
Lehiakortasun legea gutxietsi gabe, lehiakortasuna ez da determinatzen lege dekretuz, lehiakortasuna eguneroko betekizuna da. Zer egin behar duzu lehiakorra izateko? Zer egin behar da abaguneak sortu eta lehiatzeko? Lehiakortasuna enpresa osatzen duen kolektiboak sortzen du, kapitalak eta lanak biak elkarrekin.

«Lana bizitzeko» edo «bizi lanerako» dilema hor dago betiere.
Dilema hori ez da zehaztu oraindik. Erlijio ezberdinen testuak irakurtzen ditugunean -kristautasuna, judaismoa, islamismoa- ez dugu inon irakurtzen enpresariaren betebeharra lana sortzea dela. Lana sortu behar da beharra denean, hori izan behar du enpresariaren behar sozialak, beharrik ez bada, ez da zertan lanik sortu behar.

Ekonomia eta politika. Zein da zeinen menpe?
Diskurtso marxistan sartzen gara. Garapena noren esku dagoen edo noren esku izan beharko lukeen... Ziur aski eta neurri handian, politika, uneon, politika ekonomikoaren menpe dago. Herrialde baten independentziaz ari garenean, norena dira industria eta botere ekonomikoa? Multinazionalena. Nork dauka moneta? Nazioarteko bankuek eta finantza-establezimenduek. Armada ere ez dago estatuaren esku, horretarako dago NATO.

KESeko azken txostenean Eusko Jaurlaritzak ez duela kulturan nahikoa inbertitzen adierazi duzu.
Gaitz hau, zoritxarrez, leku guztietan dago. Estatu guztietan, Kultur Saileko ministroek diru gutxi dutela diote, denek, hemengo kontseilariek ere bai. Herrialde batzuek berezko nortasuna daukate, gureak kasu. Guk galtzeko gehiago daukagu horregatik. Kulturarako gustua galtzea larria da, eta gehiago inbertitu behar da gehiago galdu ez dadin. Kultura sendoa dagoen erkidego batean, nahiko inbertitzen ez bada galera handia da, baina kultura ez da desagertzeko arriskuan, gurean bai ordea. Antzerkia edo zinean, adibidez, ez bada inbertitzen esparru horretako kultur ekimena ez da behar bezala garatuko eta desagertuko da. Ez da gauza bera kultura ondare gisa hartzea edo aisialdirako objektu bezala hartzea, biak laguntzea ondo dago, baina ondarea gorde behar den kasuan areago oraindik, horretan gure nortasuna arriskuan baitago, hainbat kultur espresio galtzeko bidean daude-eta.

Immigrazioaren gaia ere ekonomian eragiten ari da. Nola egin aurre arazoari, ordea?
Immigrazioaren gaia ez da soilik kultura eta ekonomiaren ikuspuntutik landu behar, gure elkarbizitzari begira ere landu behar dugu. Gure arazo kulturala konpondu gabe heldu zaigu immigrazioa, etorkin asko heldu zaigu, eta ondo da esatea gure kultura eta bizimodua ikasi behar dituztela, baina Estatuak guri kultura diktatzea gustatzen ez zaigun bezala, ezin diegu gurea ere haiei diktatu. Etorkina errespetatu behar dugu. Nola? Hori ondo aztertu eta landu behar da. Gaia ez da samurra, aspaldi gogoetatu behar zen, baina ez da lantzen hasi ere, edo ez ondo aztertzen behintzat.

Eta guk beren lana erabiltzen dugu.
Bai. Eta zenbat behar dugun kuantifikatu beharko litzateke, baina ez dakigu ez delako egiten, gure ekoizpen aparatua zein den ez dakigu. Nork daki deslokalizazioaren gaiarekin zein izango den ekoizpen aparatua? Inork ez daki. Estatuko hegoaldean frutak eta barazkiak ekoizten ari direnek badakite zenbat eskulan beharko duten etorkizunean, baina guk ez, industria ezberdina da.

Deslokalizazioaz ere gutxi dakigu.
Gutxi dakigu, baina deslokalizazio kasu gero eta gehiago egongo dela badakigu, ez dakiguna da nolakoa izango den. Deslokalizazioa probetxugarria izan daiteke kasu batzuetan, baina ez dugu datu nahiko berauek aztertzeko. Deslokalizazioaren ondorioak ezagutu beharko genituzke, hori da ere errealitatean bizitzea, horrek egungo eta geroko errealitatea erakutsiko liguke.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude