Beste Durango
Culiacan hiria fundatu zuen lehenik, Juan Labastida, Diego de Mendoza eta Diego de Ibarra, Franciscoren anaia, lagun zituela. Kostata baina Guadalajara hiria sortu zuen ondoren Guzmanek, jaioterriaren omenez. Baina Espainiara itzuli behar izan zuen eta Guadalajara beste euskaldun baten eskutan utzi zuen: Juan de Oñate. Bateratsu fundatutako Compostelako alkate, aldiz, Juanen anaia Cristobal de Oñate ipini zuen. Guzman joanda, euskaldunek haren indarkeria baztertu eta konkista baketsuagoari ekin zioten (konkista baketsurik bada, behintzat). Oñate eta Ibarra anaiek iparraldera jo zuten; Zacatecas hiria fundatu zuten, Francisco Urdiñola oiartzuarrarekin batera, eta, aurrerago, aipatutako Durango. Euskaldunek aurrera jarraitu zuten eta egungo Arizona, Colorado, Texas, Kansas, Kalifornia eta Mexiko Berrira (azken hau Juan de Oñateren semeak fundatua) iritsi ziren.
Baina Durango meatze gune garrantzitsuan zegoen kokatua eta berehala hasi zen hiri berriaren loraldia. Bizkaia Berriko Erresumaren hiriburu izan zen. Bizkaia Berriak egungo Zacatecas, Coahuila, Sinaloa, Chihuahua, Sonora eta Durango estatuak hartzen zituen.
Beraz, egun, Durango Mexiko barruko estatu bat da, baita estatu horren hiriburua ere. Ia 1.500.000 biztanle zituen 2000 urtean eta oraindik meatzaritza sektore garrantzitsua bada ere, nekazaritza eta abeltzantzak jan diote apurka nagusitasuna.
Bertan jaio ziren, besteak beste, Doroteo Arango XX. mende hasierako Mexikar Iraultzako buruzagi nagusietakoa (Pancho Villa izenez ezagunagoa) edo Dolores del Rio aktore ezaguna. Eta ez zen Dolores izan Durangotik pasatako aktore bakarra. 1954an White Feather westerna errodatu zuten bertan eta lehen film horrek ondorengo hamarkadatan etorriko ziren beste hainbati zabaldu zizkien Durangoko ateak. «Corredor cinematografico» izeneko kalea eta guzti eraiki zuten westernetako kaleen estiloan eta 120tik gora film egin zituzten bertan.
Gaur Durango ez da dagoeneko zinemaren meca txikia. Baina bere Zinema Jaialdia mantendu du. Eta Euskal Herriko senide nagusiak bezala, azoka handi bat ere badu, urtero, uztailaren 8an, hiriaren fundazioa gogorarazteko egiten dena.
Vespak 60 urte. II. Mundu Gerran Piaggio motoreen inperioak P108 bonbarderoa egitea erabaki zuen. Horrek fabrikak helburu militarra izatea ekarri zuen eta gerra amaitu baino lehen, Piaggio aliatuek suntsitu zuten.
Oro har, Italia guztia geratu zen lur jota gerra amaitu zenean. Garraio merkea behar zuten italiarrek. Piaggio berpiztu eta MP5 prototipoa garatu zuten; Paperino deitu zioten moto berriari Donald ahatearen antza omen zuelako (hala esaten diote Italian pertsonaia honi). Baina porrota izan zen.
Berehala D'Ascanio ingeniari aeronautikoak eredua errebisatu zuen: motorea atzeko gurpilaren gainean kokatu zuen eta aurreko besoa hegazkin baten lur hartzeko trena bailitzan diseinatu zuen. D’Ascanioren aldaketak ikusita Piaggiok esan zuen: «Bello, sembra una vespa!» (Ederra, liztorra dirudi!). Eta Vespa jaio zen.
1946an irten ziren lehen 15 aleak Piaggioren fabrikatik. Hegoaldera iritsi ziren lehen Vespak 6.400 pezetatan saldu zituzten.
Besteak beste, Gregory Peck eta Audrey Hepburn-ek Roman Hollidays filman ikono bihurtu zuten motorra. 60 urtetan, orotara, 140 Vespa modelo egin eta 17 milioi ale saldu dituzte.
Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.
“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]
Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.
Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]
Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]
Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]
Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]
Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]
6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.
Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]
Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.
Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]
Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.