Ihesi: Altuen dagoen baserriaren bila

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Ez dira ez alboko Aizkorri edo Udalaitz bezain ezagunak oraingoan zeharkatuko dituzuen mendiak, ez dute parke natural izendapenik jaso, ezta horrelako beste izenik ere, bisitariak ez ditu erakartzen eta oro har, inguruko herrietakoa ez den mendizale gutxi ibili ohi da bertan. Baina lasaitasun horrek, ikuspegiak, bidean topatutakoak eta bideak berak asko eskaintzen diote gainotara igotzen denari.


Lehenengo igoera, Gorostiaga

Legazpiko herrigunean udaletxe aurretik ekin diezaiokezue bideari (400 m). Azken honen parez pare dauden etxeen artetik, hegian gora doazen eskaileretatik igo behar duzue. Behin goian zaudetela, zertxobait eskuinera egin eta eskola baten ondotik abiatzen den porlanezko bidea hartu. Goenaga baserriraino iritsiko zarete (475 m). Zakurrak zaunka dituzuela ezkerretik jo, ataka pasa, gainditu ostean berriro itxi eta behetik gora doan bideari heldu. Atzera begiratuz gero, Legazpiko etxeetako teilatuak behean ikusi ahal izango dituzue, baita herri sarreran dagoen industria mordoa ere.

Bidegurutze batera iritsiko zarete (510 m), eta hor, pinudian barneratzen den bidetik jarraitu behar duzue. Antena baten ondotik pasa eta pinudian gora segi, pistara irten arte (575 m). Eskuinera jo gabe, pista horretatik metro gutxi batzuk burutu eta berehala eskuinera egin, gora doan bide batetik. «Kairn» edo harri pilak dituzue bidegurutzeetako bazterretan, hartu beharreko bide egokia zein den adierazteko, eta hor bezala, beste horrenbeste tontorrera iritsi artean. Pinudi artean gora zoaztela, Gorostiagako errepikagailura igotzen den bidera iritsiko zarete (740 m). Bide horretatik bertatik gora igo nahi ezean, etzanagoa baina luzeagoa den beste bat bada, pista hori gurutzatu eta zertxobait ezkerreragotik jarraitzen duen bidetik segita. Emeki-emeki pagadiak pinudia ordezkatuko du. Ganaduarentzako borda utziko duzue eskuinean gero eta lausagoa den bidean gora. Ez larritu! oso garbi ez egon arren, gora egin eta bat-batean goialdean agertuko zarete, errepikagailu erraldoi, gurutze eta kaperatxoaren ondoan (951 m). Aterpe txiki bat ere bada hor inguruan, toki aparta atsedena hartzeko.


Gainez gain Landarraitzera

Aterpearen ezkerretik behera egiten duen zidorra hartu eta segituan arrasto gorri-zuriak topatuko dituzue, GR-34 ibilbidearenak dira, Donostiatik Arantzazura doan ibilbidearenak, Deskargatik Udanarainoko zatiarenak, hain zuzen. Pista zabalagoarekin bat egin eta mendi-lepora jaitsiko zarete. Hor, bai pistak, bai arrastoak, hurrengo tontorra, Jentiletxe (907 m), eskuinetik inguratu dezaten utzi, eta tontorrera igotzen den zidorra hartu. Gain aldera iristen zaretenean, Jentiletxeko tumulua eskuinean utzi, eta goitik beherako bidea hartu, atzera pistarekin bat egin arte. Gainez gain doan zidorrari segika, Oregi duzue hurrengo tontorra. 916 metro dituela adieraziko dizue buzoiak. Haren alboan dagoen mugarriak, berriz, Oñati eta Legazpi arteko mugalerroan zabiltzatela. Pagadi ederretik aurrera, gora behera askorik gabe hurrengo gailurrera iritsiko zarete, Arranoaitz edo Arrandaitz deitua, 902 metrokoa. Buzoia duzue basoaren ertzean eta metro batzuk harantzago, oroitarria arranoarekin eta mugarri hirukoitza. Hor egiten dute bat Legazpik, Oñatik eta Antzuolak. Atseden hartu, eta eguraldia lagun baduzue, ez aukera galdu. Jaso burua, zabaldu begiak eta erreparatu zer duzuen begi aurrean: ederrak bistak!

Mendi bizkar nagusiak norabidez aldatzen du tontor honetan, ipar-mendebaldeko norabidea utzi eta ipar-ekialdera egiten du, Arrolako gainara iristeko, eta zuek, mendebaldera jarraitu behar duzue. Pintura gorri-zuriak utzi arren, lurrazpiko gas eroapenetik irteten diren zutabe horiak izango dituzue bidaide Landarraitz bitartean. Beraz, goitik behera abiatu, Antzuolako Arrolamendi elkartearen Argilekuko bordetatik igaro eta Koroso mendi-lepora helduko zarete, altuera nabarmen galdu ondoren (705 m). Harrate zabal honetatik igarotzen da Oñati eta Antzuola lotzen dituen galtzada zaharra. Korosomuño (790 m) igo nahi ezean, ezkerretik edo eskuinetik inguratu dezakezue. Ezkerra aukeratuz gero Oñatiko Koroso baserrira ailegatuko zarete eta hortik Lizargarateraino, porlanezko bidearen amaieraraino (750 m). Baserria atzean utzi, gain belartsua gainditu eta ataka batera helduko zarete. Aurrean duzuen muinoa da Landarraitz. Ekin beraz eguneko azken tontorrari!

Buzoi eta erpin geodesikoa duzue hor goialdean (838 m), ikuspegi ederrez gain. Hori bai, ia tontorreraino igotzen den alertze saila dela eta, hegoaldekoa soilik ikusi ahal izango duzue.


San Migeletik Bergarako kalera

Bi mendi-adar nagusi sortzen dira gailur honetan, bata, Bergara eta Oñatiren arteko mugalerrotik San Prudentziora jaisten dena, eta bestea, Bergarara doana. Bigarren hori da zuek jarraitu beharrekoa. Horretarako, alertze sailean barneratzen den zidorra hartu eta beherantz abiatu, mahai eta eserlekuz hornitutako lepo batera iristen zaretenean, badakizue: Azaldegietako atsedenlekuan zaudete, Antzuolako udal barrutian (770 m). Udalerri horretatik igotzen da, hain zuzen, horra iristen den pista. Pista hori ez hartu, aurrez aurre duzuen muinoa ezkerretik inguratzen duena baizik.

Astoaga baserriaren aurriak behean utzi eta Trukarriagara iritsitakoan, txabola eta iturria aurkituko dituzue, bidetik zertxobait eskuinera (710 m). Izen bereko muinoa ezkerretik inguratu behar duzue jarraian. Lasai baina, bideari eustea besterik ez duzue. Ez da ez zati atsegina hurrengoa, matarrasean egindako zuhaitz mozketak izugarri zatartzen baitu paisaia. Zehar-zehar behera doa bidea eta bizkarrera irteterakoan eskuinera jotzen du, ondoren nabarmen behera, Kerezietako txabola berritura jaisteko (585 m). Hor, txabola ondotik horizontalean doan pistaren behealdetik, beste estuago bat ikusiko duzue. Bide hori hartu, Antzuolatik Bergarara igaro, eta hainbat bihurgune eman ondoren, San Migel baselizara igotzen den porlanezko bidera jaitsiko zarete (325 m). Eskuinaldean, mendi-lepo batean ipar haizearen babesean Mendizabal baserri barroko ederra ikus dezakezue. Horra gerturatzeak ere merezi du.

Porlanezko bidean berriro, Kerexatsu baserri ondotik igaro eta gain batean dagoen San Migel baselizara ailegatuko zarete, Haritzeta auzoan (375 m). Aspaldikoa da baseliza horren jatorria, nafar erregeek burututako lursail eta sagasti batzuen dohaintzaren idatzietan ageri da lehenengoz, 1050. urtean. Hor behean duzue Bergarako kalea. Zuzenean jaitsi ahal izateko, metro gutxi batzuk atzera egin, eta ermitatik eta Kerexatsu baserritik erdibidean, ezkerrera abiatzen den bide zaharra hartu behar duzue. Adi bidegurutze horri! Ez da oso argia.

Zehar-zehar behera egin, eskuineko hegi malkartsura igaro eta begi aurrean izango duzue Bergara. Algodonera San Antonio lantokia egon zen orube itzelak arreta erakarriko dizue. Zer egitera doaz hor? Etxeak beharbada? Saihesbide berriko lanak direla eta, ingurua erabat desitxuratzeaz gain, bide zaharra galdu egin da. Beraz, landatu berri den pinudian ahal moduan behera egin eta tximini luze baten ondotik San Antonio auzora iritsiko zarete (160 m).

Zein ote Gipuzkoan altuen dagoen baserria?
Lizargarate parean planoa aztertzen hasita, galdera hori etorri zaigu burura, izan ere aurrez aurre duguna -egoera onean dago, nahiz eta bertan iraunkorki jenderik bizi ez- altu samar dagoela iruditu zaigu, 750 metrora itsas gainetik, hain zuzen ere. Etxera bueltan, liburu eta mapa ezberdinak aztertu ondoren, galdera honi hainbat erantzun bilatu dizkiogu. Mendiko borda nahiz aterpeak, eta garai bateko mikeleteen etxeak, San Adrian esaterako, alboan utziz, lau baserri multzo daude 700 metrotik gorako garaieran. Horietako hiru Oñati inguruan eta laugarrena Gipuzkoako erdialdean.

Lehenengo multzoa ere bitan bana daiteke: bata Bidanian, Ernioren magalean dagoen Berazeaga (715 m), eta bigarrena Beizamako Santageda mendateko baserri ezberdinak: Santageda (700 m), Galarreta (715m), Urdanpilletabekoa (710 m) eta Urdanpilletagoikoa (715 m). Oñatiko lehenengo multzoa zeharkatu berri duguna da, Sarramendi (705 m), Koroso (715 m) eta Lizargarate (750 m). Hurrengo multzo bat, Oñatiko Araotz auzotik gertu, baina Aretxabaletako udal barrutian, Ugaztegiko baserriak dira: Ataunena (705 m), Erdikoetxe (735 m) eta Goikoetxe (760 m). Laugarren multzoa, azkenik, Arantzazu inguruan dauden bentak dira: Milikua (735 m), Sindika (740 m) eta Goikobenta (740 m).

Datuok zuzenak badira behintzat, ez geundela hain oker konturatu gara, Lizargarate Gipuzkoan altuen dagoen baserria ez bada ere, hortxe ibiliko da. Datuon arabera, beraz, Ugaztegiko Goikoetxe izango litzateke garaiena, bigarrena ordea, benta eta baserri izandako Artiako San Juan (790 m), egun hondakinak besterik ez badira ere.


Azkenak
Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat

Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.


Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak

Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan

Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.


Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa

Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.


Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan

AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.


Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak

50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]


Feng Shui pianoan

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.

Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]


Eguneraketa berriak daude