Gaztea izan eta euskara ahoan izeneko jardunaldietako parte hartzaileak bizkaitarrak izan ziren nagusiki, gazte zerbitzu eta euskara zerbitzuetako teknikariak, besteak beste, eta arduradunak alderdi teorikoa lantzen baino gehiago saiatu ziren balio praktikoa duten esperientzien berri ematen.

Aurkezpena egin zuen arduradun politikoak datu esanguratsuak eman zizkigun. Leioa ondoko herri bateko ikastolan, guraso gehienak erdaldunak edo mistoak dituen ikastola batean, %3,1ekoa da klasetik kanpoko euskararen erabilera.

Egoerak gordinagoak edo goxoagoak izango dira inguruaren arabera, baina oro har gazteek ez omen dute adiskidetasun handirik euskararekin, gazteek desertatu egin omen dute euskaratik eta, zantzu batzuk baditugu ere, ez dakigu zergatik, eta ez dakigu nola egin egoera hori itzularazteko.

Hainbat esperientzia eta esperimentu aurkeztu ziren jardunaldietan, esku hartze zuzenekoak batzuk, nagusiki hezitzaileen bidez bideratuak, eta, beraz, gaztetxoen arlora mugatuak bereziki. Jarrera aldaketa kontzienteak eragiteko metodo baten aurkezpena ere ikusi ahal izan genuen. Edozein aldaketa egiteko, kasu honetan hizkuntzazkoa, jarrera aldaketa bat eragin behar dela du oinarrian metodo horren atzean dagoen ikusmoldeak. Eta jarrera aldaketa hori nola egin daitekeen azaldu du aditu batek, talde txikitan antolatuta eta teknikari baten ardurapean.

Kataluniatik etorritakoek, berriz, zeharkako esku hartzearen berri eman digute, Dóna Corda al Català (eman kuerda katalanari, eragin katalanari...) izeneko kanpaina erraldoi batena. Bigarren urtez jarraian jarri dute martxan Generalitateko Hizkuntza Politikarako Idazkaritzatik, eta bigarrengoan gazteei zuzenduta bereziki. Sentsibilizazio eta motibazio kanpaina da, katalana modernotasunarekin, gaztetasunarekin, martxarekin lotuz eta gazteen arteko erabilera informalean eragin nahi du. Katalunian 15-29 urte bitartekoen ia %100ak daki katalanez hitz egiten eta ohituraz erabiltzen dutenak ez dira %50era iristen.

Gure gazteen erdiek ez dakite euskaraz, eta dakitenek ere ez dakigu zein mailatan dakiten eta zer nolako erraztasuna duten euskaraz aritzeko. Kataluniako datuek zer pentsatua ematen dute eta gure helburuak, lehentasunak eta bitartekoak aztertzeko bidea ere bai.


Xabier Payak hala definitu zuen bere burua, eta baita ondoko hiru hizlariak ere, gazte hizkeraren erabileraz hitz egiteko mahaira igo zirenean. Arratoiak ez ziren kikildu teknikari, irakasle eta hezitzaileen aurrean eta bizi zutena eta uste zutena kontatu ziguten. Mikroskopiotik adi-adi begira (Payaren metafora, noski) egon zirenek gazteei erantzuteko gogo bizia erakutsi zuten, nahiz eta denbora arazoengatik, iritzi trukaketa onenean utzi behar. Bazterrak astintzen aritu zirenak hauek izan ziren: Egoitz Unamuno (27 urteko soraluzetarra), Eneko Gorri (23 urteko biarriztarra), Aitziber Kanpion barañaindarra eta Xabier Paya (24 urteko algortarra).


Eta hori baino gehiago zioen moderatzaile eta hizlari lanak egin zituen Payak: «Gazte izateko liburua irakurri behar dugu? Egunero Mihiluze ikusita 40 hitz ikasi behar ditugu? Esapideak sortu bai, baina sormena besteena, ez gurea». Kanpion ados zen Payarekin, barañaindarrak hijo puta esaterik baldin badu ez du behar ezertarako potroximel hitza. Asisko Urmeneta, Kike Amonarriz... ez dira Kanpionen eredu. Unamuno soraluzetarrak galdera hau bota zuen: «Iraindu eta min egiteko erdarak balio badit zergatik egin euskaraz?».


Hitz hori bota zuen Payak euskara teknikari «maitagarri»ek gazteen hizkera bultzatzeko sortutako ekimenak definitzeko. Hau da, aktibitate guztiek ikasteko balio dute, helburua beti da euskara. Payak, bideojoko zale amorratuak, pilota kontuak erakutsiko dizkion bideojokoa baino, odola agertuko den, jendea hilko den jokoak aldarrikatu zituen, alegia, beste hizkuntzetako jokoen tankerakoak. Eneko Gorrik izan du eskuetan SMSak bidaltzeko adibideak dituen libururen bat. Ez berak ez lagunek, ez dute erabili, baina sortu bai, beraien artean komunikatzeko SMS bidezko idazkera asmatu dute. Egoitz Unamuno soraluzetarrak bi munduen arteko harremana sendotzea proposatu zuen, alegia, euskara teknikariak eta gazte mugimenduak gerturatzea.

Mikroskopiotik begira egon zirenen txanda gero. SMSen adibidea hartuz, entzule batek esan zien gazteei, esate baterako, SMSen liburuen helburua ez dela esapide horiek irakastea, gazte hizkera sortzea posible dela adieraztea baizik. Beste entzule batek ere ildo beretik: gazte hizkera ereduak ematea baino euskaraz ligatu, haserretu daitekeela adieraztea da helburua... Onenean moztu zen esperientzia trukaketa, astirik ez zelako. Hurrengo batean mikroskopiotik begira egon zirenen eta laboratorioko arratoien arteko gogoetak izango al ditugu?