1816: udarik gabeko urtea
Indonesia, 1815. Sumbawa uhartean, Tambora sumendiak eztanda egin zuen apirilaren 5ean. Erupzioak sortutako errautsak Java ekialderaino iritsi ziren eta sumendiaren burrunba 1.400 kilometrora entzun zen. Baina okerrena pasa zela zirudienean, hil horren 10 eta 11n, erupzio are bortitzagoa gertatu zen. Heinrich Zollinger botanista suitzarra 1847an joan zen Tamborara eta urte batzuk geroago, 1855ean, erupzio horren hasiera «garaiera ikaragarrira iristen ziren suzko hiru zutabe» bezala deskribatu zuen, jasotako lekukotzak haintzat hartuta. Guztira 50 kilometro kubo magma askatu zuela kalkulatu dute adituek. Gainera Tamboraren galdera zaharra, 1.000 metroko garaiera zuena, txikituta geratu zen erupzioaren ondorioz. Galdera erori zenean, lurrikara Surabayan sentitu zuten, Sumenditik 500 kilometrora. Azken 10.000 urtetako erupziorik handiena izan zen, gizakiak inoiz ezagutu duen izugarriena. Tamborako penintsulan bizi ziren 12.000 lagunetatik Tempo herrixkako 40 biztanleak soilik irten ziren bizirik.
Hiru eguneko gauaren ondoren, hodei beltzak jatorrizko Tamboratik alde egin zuen. Baina atmosferara jaurtitako errauts bolkaniko kantitate izugarri hura Ipar Hemisferioan zabaldu zen hurrengo hilabeteetan.
Europa Gerra Napoleonikoen jipoitik errekuperatzen ari zen oraindik eta planetaren beste puntan gertatutakoak sekulako eragina izan zuen bertan. Errauts bolkanikoak ez zien uzten eguzki izpiei lurrera iristen eta tenperaturak jaitsiera handia izan zuen hurrengo hilabeteetan: 1816ko udan, erupzioa gertatu eta urtebetera, elurra egin zuen ia kontinente guztian, abuztuan goizero izotza izan zuten, ekaitzak eta euri-jasak noiznahi eta ibai nagusiek uholdeak izan zituzten (Rinek berak gainezka egin zuen). Uzta erabat suntsituta geratu zen. Frantzia eta Ingalaterran gari biltegiak hartzen saiatu zen hainbat herritar. Hungarian elur marroia bota zuen errautsaren eraginez; Italian, berriz, elur gorria ikusi zuten. Diote heriotza tasa bikoiztu egin zela urte hartan Europan, sumendiak 200.000 heriotza inguru eragin zituela bertan. Ordutik «Udarik gabeko urtea» esan zioten 1816ari. John D. Post historialariarentzat Tamborak sortutakoa «Mendebaldeko azken subsistentzia krisi handia» izan zen.
1816ko uztail hartan, Lord Byron, Shelley, Polidori eta beste idazle batzuek «uda»ko oporraldia Suitzan pasatzea erabaki zuten. Baina tenperatura baxuek eta euri-jasek etxe barruko babesean ordu asko pasatzera behartu zituzten. Naturaren munstro hark lagunduta, Mary Shelleyk bere munstroa erditu zuen; Frankenstein idatzi zuen Tamboraren errautsen itzalpean.
-----------------------------------------------------------------------------
Osaba Sam.
Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]
2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]
Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]
Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.
Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.
2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.
Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 585 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]
Igandean iragarri du akordioa Pedro Sánchez Espainiako presidenteak. Espainiak gastu militarrera BPGaren %2,1 bideratuko duela ziurtatu du.
Israelek 33 palestinar hil ditu Gazan igandetik astelehenera bitartean, horietatik sei janari bila zihoazela. Israelgo armadak jakinarazi du Gazan bahituta zituzten hiru israeldarren gorpuak berreskuratu dituela. Bestetik, Mahmud Khali AEBetako Columbia Unibertsitateko ikaslea... [+]
Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]
Antton López Ruiz Kubati, Kai Saez de Egilaz, Pipe San Epifanio, Haimar Altuna, Oihana Garmendia eta Oihana San Vicenteri 120 ongi etorri baino gehiago antolatzea eta terrorismoa goratzea leporatzen zien Espainiako Auzitegi Nazionalak. Auzipetuek, akusazio partikularrak eta... [+]
Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]
Irango hiru gune nuklear nagusiei eraso egin ostean, Donald Trump AEBetako presidenteak "Iran berriz handi egiteko" erregimen aldaketa bat behar dela adierazi du sare sozialetan. NBEren Segurtasun Kontseiluak larrialdizko bilera egin du, eta Errusiak, Txinak eta... [+]