Jesus Mari Olaizola, Txiliku: «Ez da sinetsi behar egia dela istorioetan kontatzen den guztia»


2006ko urriaren 29an
Nola sortu zen Bizitza eredugarriak?
Hasiera batean, liburuan laurogei istorio kontatzeko asmoa nuen, eta izenburua ere prest neukan: Berrogei egun eta berrogei gau. Laurogei biografia labur izango ziren; horietatik berrogei kontakizun benetako, asmatu gabeko biografiak -nahiz eta narrazioan kontatutakoa sinesten zaila izan-, eta beste berrogei irudimenezkoak, agian aurreko berrogeiak baino sinesgarriagoak baina asmatutakoak. Liburutxar honek, ordea, ez zuen nik erakutsitako bidetik joan nahi izan.

Eta zer egin zenuen orduan?
Amore eman eta istorio gutxiago baina luzeagoak eta «eredugarriagoak» egitea erabaki. Baina kontakizunek gorde dute hasierako malezia hura: ez da sinetsi behar egia dela istorioetan kontatzen den guztia.

Beraz, zer egin behar du zure liburu honen irakurleak?
Pentsatu, irakurtzerakoan, istorio serioak asmatutako adar-jotzeekin nahastuta egon daitezkeela kontakizunetan. Eta alderantziz, pentsatu irakurritako istorioan sinesten hain zaila den hori egia izan daitekeela. Atal batean ehunetik laurogei asmatutakoa bada, beste batean egia izango da hamarretik bederatzi. Hala eta guztiz, kontakizun bakoitzean badago, beti, benetako erreferentziaren bat, errealitatearekin lotzen duen soka bat: itsasontziak lotzeko sokatzarra bezalaxe ziba dantzarazteko listari mehea. Hasierako asmoak ekarri du hori, errealitatearen eta asmatuaren nahastea, eta idazteak berak gainontzekoa: laurogei biografia labur egin ordez hogeita bost -ziento laurdena, piperrak eta tomateak aldatzen diren bezala- biografia «hobetu» egitea.

---------------------------------------------------------------------------
Bizitza eredugarriak
Jesus Mari Olaizola Txiliku
Elkar
264 orrialde 17,50 euro


Benetakotasun eta fantasia hogeita bost biografiatan

Alfabetoaren letra bakoitzari jarraituz hogeita bost biografia idatzi ditu Jesus Mari Olaizola Txilikuk Elkar argitaletxearen eskutik plazaratu duen Bizitza eredugarriak izenburuko liburuan. Nolanahi ere, egileak ohartarazten du, neurri batean ala bestean, biografia horietan benetakotasuna eta fantasia nahasturik daudela, eta irakurlearen esku uzten du asmatzea narratzen dituen bizitza bakoitzaren baitan zenbat dagoen egiatik eta zenbat ziritik. Dena den, Barbara Allen-en bizitza tristearekin hasiera eman eta Robert Liston zirujau trebearen gorabeherekin amaitu dituen biografia hauei gehikuntza bitxi bat erantsi die Txilikuk: narrazio bakoitzaren amaieran aipatzen du kontatzen den istorioarekin edo haren protagonista izandako pertsonaiekin zerikusia duen abestiren bat, gutxienez. Gogora ekarri dituen pertsona guzti horiek zergatik jo daitezkeen eredugarritzat, berriz, egileak bakarrik daki. Batzuk alproja samarrak izan ziren. Beste batzuek, berriz, agintea edota era bateko zein besteko nagusitasuna bere esku zutenen krudelkeria jasan behar izan zuten. Eta badira zeukaten irudimenaren indarrez egin zituzten aurkikuntzengatik eredugarri jo dituenak ere.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude