Txalo konpainia: Arteaz, artez
Azken mendeko eztabaida horixe da, hain zuzen ere, Yasmina Rezaren Art testu dramatikoaren motorra, eta orain Txalo konpainiaren eskutik euskal oholtzetan ezagutzeko aukera izango duguna, Artea izenarekin.
Yasmina Reza autore frantsesak 1994an aurkeztu zuen estreinakoz antzezlana Parisen eta sekulako arrakasta lortu zuen. Berehala egin ziren mundu osoko antzoki garrantzitsuenetan Arten muntaia ezberdinak: Londres, Berlin, New York... Sariak ere berehala iritsi ziren: Lan onenaren Molier saria Parisen, Laurence Olivier Award saria komedia onenari Londresen... Testua 35 hizkuntza baino gehiagotara itzulita dago, eta Julia Maríni esker orain baita euskarara ere.
Txalok, beraz, nazioarte mailan sona handia izandako lana dakar gurera, euskaraz. Horretarako Carlos Zabala aukeratu du lana zuzentzeko eta hiru eskarmentudun aktore antzezlanean ageri diren hiru gizonezkoak gorpuzteko: Joseba Apaolaza (Ibon), Ramon Agirre (Sergio) eta Asier Hormaza (Marcos).
Testu preziatua lortzeko ahaleginak ez ziren samurrak izan, ordea. Xabier Agirre konpainiako arduradunak aitortzen duenez, urteak dira lan horren atzetik zebiltzala. Duela lau bat urte eskatu zizkioten lehenengoz Rezari antzezlana euskaraz egiteko egile-eskubideak, baita ezezko borobila jaso ere: «Lepo aberastuta dago eta hortaz ez zitzaion interesatzen euskaraz egiteko baimena ematea. Azkenean, duela urte bete, bere espainiar ordezkariarekin hitz egin eta Pariserako txartela ordaintzeko prest nengoela esan nion, berarekin hitz egin zezan. Azkenean ez dakit oso ondo nola, baina baiezkoa eman zuen», dio Agirrek.
Egituraz oso sinplea da antzezlana. Hiru lagun elkarrizketan, besterik ez. Antzezlanak aurrera egin ahala ordea, azalekoa dirudien hitz jarioak zentzu sakonagoa hartzen du. Poliki-poliki pertsonaia bakoitzaren izaerak eta pentsamoldeak biluztuz doaz, euren harremanaren hauskortasuna agerian utziz.
Hiru pertsonaia nagusien arteko gatazka ahalik eta modu argienean azaldu asmoz, testuaren autoreak berak eszena gainean ahalik eta elementu gutxien erabiltzeko aholkua egiten du. Txaloren muntaian Karlos Zabala zuzendariak autorearen nahia erabat errespetatzea erabaki du eta, hortaz, eszenan ageri diren elementu apurrak zuriak dira eta baita pertsonaien jantziak ere. Mihise zuri baten barruan egongo bagina bezala da, eta aktoreak, berriz, margolariaren kolore ezberdinak. Soiltasun horrek nahikoa hotz bihurtzen du eszenatokia, aktoreen lanaren baitan jarriz ikuskizunaren pisu guztia. «Aktoreentzat esfortzu handia da. Hemen ez dago trukurik, aktoreak bakar-bakarrik daude eszenan ordu eta hogei minutuz, ez dira eszenatik irteten», dio Xabier Agirrek. Txukun ari dira hiru aktoreak, komediak eskatzen duen erritmoari fin erantzunez. Antzezlanak emanaldiak egin ahala sendotasun handiagoa hartuko du ziurrenik, aktoreek testuaren ñabardurekin jolasteko parada izango baitute orduan.
Tolosako Leidor antzokian eginiko estreinaldiaren ostean (irailak 29an) Euskal Herrian zehar bira egingo du Txalok Artea ikuskariarekin. Izan ere, dagoeneko 2007ko martxora arte ia asteburu guztiak kontratatuta dituzte. «Antzezlanaren formatua oso moldagarria da, eta hortaz, herri txikietara ere joateko aukera izango dugu, antzoki txikietara».
Antzerkigintza edo komikigintzan aritzea, horra hor Ramon Agirreren gaztetako dilema. Parisen jasotako antzerki ikastaro batek argitu zion zalantza, ordea. Handik itzuli eta gutxira Antzerti eskolan ikastea erabaki zuen, duela hogeita bost urte. Euskal aktoreetan ezagunenetakoa bihurtu da ordutik, pertsonaia mordoa gorpuztu baitu dela antzerki, zine edo telebistan. Kafe baten inguruan, elkarrizketa atsegina ziurtatuta.
Konpainia ezberdin askorekin ikusi izan zaitugu beti lanean, freelance moduan...
Aktorea berdin inplikatzen al da beste baten proiektuetan?
Euskal Herrian konpainia handienek merkatua nolabait zurrupatu egiten dutela dioenik badago, ados al zaude?
Denborak antzerkiaren arte honetan jakinduria ematen al du?
Lanik gabeko egunak ere ugariak izaten dira aktoreen artean, ezta?
Zer gustatuko litzaizuke, zein amets dituzu?
1999an argitaratu zuen Rezak bere lehen nobela: Une désolation, Frantzian 90.000 aletik gora saldu dituen lana. Igela argitaletxeak aurten plazaratu du Xabier Iabenek euskaratutako nobela, Desolamendua tituluarekin.
Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.
Joan den asteko asteazkenetik ostegunera bitarteko gauean istiluak izan ziren Martzillan (Nafarroa), eta hainbat bizilagunek harriak eta aulkiak jaurti zizkieten zentroan zeuden etorkin adingabeei. Bizilagunak kalera irten ziren igandean, "herri seguru bat defendatzeko"... [+]
Joan den astean iragarri zuen BSH enpresak Eskirotzeko lantegia itxiko zuela langile batzordeak, Espainiako Industria Ministerioak eta Nafarroako Gobernuak eginiko eskaerei jaramonik egin gabe. Asteartean egingo dute Enplegu Erregulazioko Espedientearen negoziatzeko lehen... [+]
Neurriak orain arte, A etiketadun eta etiketarik gabekoei eragiten zien.
Ekainaren 14 eta 15ean ibaipeko subflubialaren proiektuaren aurkako kanpaldia egin zuten 200 lagun inguruk Subflubiala Ez! plataformak antolatuta.
Israelek ostiralean Irani eraso egin ostean, azken horretako lider nagusi Ali Khameneik "mendekua" iragarri zuen. Israelen erasoek dagoeneko 224 lagun hil dituzte Iranen; 23, berriz, Iranek Israelen eginikoek, horietatik zortzi igandean. Irango Parlamentuan NPT Arma... [+]
Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]
Donostiako desazkunde turistikoaren aldeko BiziLagunEkin plataformak deituta, Europa hegoaldeko turistifikazioaren aurkako SET sarearekin koordinatu dute ekimena.
Mingainari kosk txikia eginda joan ginen oporretan Kanarietako Lanzarote irlara. Maiatzaren erdian, turista asko-askorik topatuko ez genuela jakinda, prezio guztiak ere merkeago, eta hara eta hona mugitzeko lasaitasun gehiago. Espero bezalaxe izan zen. “Esperientzia”... [+]
CAFek urteroko akziodunen batzarra egin duen egun berean, Jerusalemgo trenaren martxan duen tren proiektua bertan behera uztea exijitu diote Donostian eginiko manifestazioan. Amnesty Internationalek hitza hartu du tren ekoizlearen akziodunen batzarrean, eta Israelen "legez... [+]
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.
Irungo Udalak isilarena ematen duen bitartean, asteburuero hiriko kaleen segurtasuna zaintzeko aitzakiapean "Patrullas Vecinales" antolatu duten herritarren taldea ugaritzen doa. Ertzaintzak sare sozialetan ikusi dituztela aitortu du, baina Andoni Urdangarin Irungo... [+]