Bizitza paraleloak

Washington (AEB), 1960. John Fitzgerald Kennedy AEBetako presidente izendatu zuten. Abraham Lincoln, aldiz, zehazki 100 urte lehenago, 1860an iritsi zen Etxe Zurira.

Biak arrazoi antzekoengatik sartu ziren historian: unerik gorenean hil zituzten, AEBetako presidente zirela, eta, euren herria tentsio sozial handiko garaitan zenean, askatasun zibilen aldeko politikaren ordezkari izan ziren. Gerra zibil odoltsua irabazi ondoren, esklabutzari amaiera emateagatik da ezagun Lincoln; Kennedy, aldiz, lege segregazionisten aurkako mugimenduaren bultzatzailetzat dauka askok. Mito bihurtuak, seguruenik izan zirena baino hobeak eta idealistagoak irudikatu dituzte gerora.

Baina ezaugarri orokor hauetaz gain, xehetasunetara jotzen badugu, hainbat antzekotasun bitxi topatuko dugu. Esan dugu biak mende bateko aldearekin iritsi zirela boterera. Bada bi presidenteek semea galduko zuten Etxe Zurian bizi ziren bitartean. Biak ostiralez hil zituzten eta bien emazteak eurekin zeuden une horretan.

Lincoln presidentea hil ondoren, Andrew Johnson izan zen postuan ordezkatu zuena; Kennedyren kasuan, Lyndon Johnson izan zen presidente berria. Gainera Abraham Lincolnen idazkariak Kennedy zuen abizena eta J. F. Kennedyrenak, nola ez, Lincoln. Boothek lortu baino lehen, presidente abolizionista hiltzeko beste saiakera bat ere izan zen 1861ean, baina Kennedy superintendenteak saihestu zuen, konplotaren bultzatzaileak atxilotuz.

Bien hiltzaileek euren hiru izenak erabiltzen zituzten eta horrela ezagutuko zituzten ondoren ere: John Wilkes Booth-ek hil zuen Lincoln eta Kennedy, berriz, Lee Harvey Oswald-ek. Lehena 1839an jaio zen eta bestea 1939an. Biak AEBetako hegoaldekoak ziren eta epaituak izan baino lehen hil zituzten; horretarako, bi kasuetan, Colt errebolberrak erabili zituzten hiltzaileen hiltzaileek.

Abraham Lincoln Ford antzokian hil zuten bitartean, Kennedy Ford markako auto batean zihoan 1963ko azaroaren 22an Dallasko kaleetan tirokatu zutenean. Eta ez zen edozein Ford hurrengo egunean mundu osora zabaldu zen argazkian ageri zena; Ford Lincoln bat baizik.

Eta azken bitxikeria bat ere topatu dute halako kontuetan denbora galtzen dutenek: hil baino astebete lehenago Lincoln Monroe hirian (Maryland) izan zen. Eta zurrumurruek diote, hil aurreko astean, Kennedy Marilyn Monroerekin izan zela.

Bien artean, hala ere, bazen ezberdintasun bat: Lincoln Alderdi Errepublikarreko burua zen, Kennedy Alderdi Demokratakoa. Baina bien artean alde handiegia dagoenik ere ezin da esan.


Arrastoak

HOMERO bizar zuriko poeta itsu moduan irudikatu ohi da, baina bere nortasunaren frogarik ez da gaurdaino topatu, bere biografia orri zuria da. Non jaio zen, bere benetako izena zein zen, pertsona erreala ote zen eta berari egotzi ohi zaizkion obrak pertsona bakar batek idatzi ote zituen eztabaidatu da, besteak beste, luzaroan.

Andrew Dalby historialari eta hizkuntzalari britainiarrak irailean liburu bat argitaratu du, rapsoda greziarraren sexua zalantzan jarriz. Orain arte gizonezkotzat hartu da Homero, baina Dalbyk bestelako iritzia du: bere ustez, Iliada eta Odisea emakume batek idatziak dira, «istorioak gizonezkoen ikuspuntutik aldentzen den angelu batetik kontatzen dituelako, sakontasun handiagoz, eta emakumezko pertsonaien sentimendu eta arrazoiak hobeto ulertzen ditu».


Azkenak
2025-06-04 | Uriola.eus
Manteroekin eta Ainararekin elkartasuna adierazi dute Bilboko Epaitegiaren aurrean

Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.


Iruñeko Alde Zaharreko etxegabetzea geldiaraztea lortu dute

San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.


Hana Zjakic. Inguruari adi
“Ez nintzateke ase sentituko, lau urteren ostean, hemengo kulturaz eta hizkuntzaz ezertxo ere ez baneki”

Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]


Albert Le Layek ez zuen trukean ezer eskatu

Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]


Talentu bila

Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]


2025-06-04 | ARGIA
Osasun arreta euskaraz bermatzeko zortzi eskaera egin dituzte EHEk eta Aintzatek

Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.


2025-06-04 | Itxaro Borda
Begi zabal itxiak

“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]


2025-06-04 | Gorka Menendez
Armatzea eta autodefentsa

Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]


2025-06-04 | Cira Crespo
Greba orokorra

Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]


2025-06-04 | Axier Lopez
Elon Musken adimen artifiziala Telegramen sartuko dute

Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]


2025-06-04 | Lander Arretxea
“Galdera da lan batek noiz balio digun, ez geuk distira egiteko, baizik eta kolektibo gisa”

Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]


Teknologia
KoipetsuAA

Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.

Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]


Eguneraketa berriak daude