Gorbeialdeko inguru naturala Arratia eta Nerbioi eskualdeek osatzen dute. Ezaugarri ezberdinak dituzten inguruak izan arren, biak ala biak Gorbeiako eta Urkiolako parke naturalen eremuetan kokatzen dira. Bertan dago Bizkaiko gailurrik altuena ere: Gorbeia (1.481m).
Parke naturalaren barruan, naturaz gozatzeko ibilaldi ugari egin daitezke. Arrabako kargalekura, Atxulaurren Begira, Barazargo basoetara edota Saldropoko hezegunera, besteak beste. Baina parketik at ere badago zer ikusia eta hainbat eratako ibilaldiak egiteko aukera dago. Errotak, elizak, zubiak, karobiak, izoztegiak, dorretxeak, baserriak... ikusiko ditugu bidean. Atsedena hartzeko lekurik ere ez da falta, inguruetan picnic gune anitz aurkituko baititugu. Azpiegitura aldetik ondo hornituak denak ere.
Gorbeiako gurutzeak
Gorbeialdea ezaguna da mendizaleen artean. Ikur bihurtu da dagoeneko Gorbeiako gurutzea, 18 metroko burdinazko gurutze erraldoia. Gorbeia gainean ipini duten hirugarren gurutzea dugu berau eta Leon XIII.a Aita Santuaren gomendioaren ondorioz jarri zuten. Izan ere, mende berriaren etorrera ospatzeko, mendi tontor garaienetan gurutzeak ipini zituzten garai hartan. Eta Gorbeia, Bizkaiko mendirik garaiena izateaz gain, Arabakoa ere bada, bien arteko mugan kokatzen baita. Garai batean, Gernikako Batzar Nagusietarako deia Gorbeiako tontorretik luzatzen zuten.
Aginaldeko hagina
Mendi tontorrak, zelaiak eta basoak. Zuhaitzak ere badira Gorbeialdeko ezaugarri. Zuhaitz horietatik %65 hosto erorkorrek osatzen dute. Zenbait zuhaitzen tamainak eta edertasunak paregabe egiten ditu. Aginaldeko hagina da horren adibide. Leku pribilegiatuan kokatua dago gainera. Garai batean, baleztak egiteko erabiltzen zuten haginaren egurra eta fruituen pozoiarekin igurzten zituzten geziak. Zorionez, inguruan jende gutxi bizi da eta abeltzaintzak basogintzak baino indar handiagoa izan du. Abeltzainak bakarrik ez, olagizonak, ikazkinak eta artzainak ere izan dira Gorbeialdeko biztanleak. Gaur egun ere Gorbeialdeko paisaiaren parte dira artzainak eta zelaiak bordaz edo txabolaz josita daude. Udan eta udazkenean bordetan bizi eta bertan jarduten duten abeltzainak daude oraindik, gazta euren arbasoen moduan egiten dutenak. Hala ere, ez da garai batean bezala; orain askoz gutxiago dira.
Industria jarduerarik ez da izan parke naturalaren eremuetan, baina Saldropoko hezegunean, adibidez, zohikatza ustiatzen zuten. Garai bateko zohikaztegia berreskuratzeko ahaleginetan dabiltza gaur egun, batez ere helburu didaktikoarekin.
Fauna ugaria
Landareez gain, fauna ere garrantzitsua da Gorbeialdean. Gorbeiako parke naturalean, esaterako, hainbat animalia mota biltzen dira, horietako batzuk Euskal Herrian desagertzeko zorian daudenak: Urtxakurrak, Pirinioko ur-satorrak, buztanikara horiak, ur-zozoak edota oreinak. Azken hauek dira ugarienak eta udazkenean euren artean borrokan ikus ditzakegu. Bertoko hainbat arrazaren erakustoki ere bada Gorbeialdea: hala nola, artzain txakurrak (Gorbeiakoak), betizuak, terreinak, ahuntz azpi gorriak, erbi txakurrak eta euskal olioak.
Mitologiaren iturri
Azken finean, naturak hainbat altxor utzi du inguru hauetan. Dimako Baltzolan, esaterako. Ezagunak dira bertako Jentilzubia eta kobazuloa, eta baita lur azpiko errekak, estalaktitak eta estalagmitak ere. Artzainek, arkeologoek, espeleologoek eta eskalatzaileek bat egin ohi dute bertan. Are gehiago, batzuen arabera, Mikelats, Anbotoko Damaren semea, bertan bizi omen zen. Izan ere, euskal mitologiaren kabi dira Urkiola eta Gorbeia inguruak. Jentilek, sorginek eta laminek eragin handia izan zuten inguruko jendearengan.
Orozkoko Itxinako biotopoan ere badira kobazuloak eta Superlegor da horietan ezagunena. Mariren bizilekuetako bat ei zen. Euskal Herriko leku gutxitan egongo da hemen adina ezkutaleku. Kareharria da nagusi Itxinan eta urak karst egitura ikusgarriak sortu ditu bertan. Atxulaurren begia dugu horren lekuko. Bestelakoa da Saldropoko hezeguneko paisaia edota Arrabako landetakoa, baina horiek bezain aberatsa dugu hau, bai landaredi aldetik eta baita fauna aldetik ere.
Naturak emandakoa asko bada ere, ez da Gorbeialdeko ondare bakarra. Hala, Erdi Arotik gaur egunera arteko eraikin interesgarri ugari batzen dira bertan eta hainbat estilo uztartzen dituen arkitektura multzo inportantea osatzen dute. Bizkaiko garrantzitsuenetakoa, ezbairi gabe. Aipatzekoak dira baserrien museo bihurtu dituzten Zeanuri eta Orozko, eta Areatzako eta Otxandioko hiri historikoak. Eusko Jaurlaritzak monumentu multzo izendatu ditu biak.