70eko hamarkadan Bera eta Lesakako gazte batzuk bultzatuta sortu zen Labiaga Ikastola. Herriko Etxeko geletan eman zituen lehen eskolak Pili Gartxitorena, ikastolako lehen andereñoak. Herriko Etxeko gelak txiki geratu zitzaizkien eta apaizari Lagun Etxea alokatu zioten. 1980an, berriz, eskola nazionala deitutakoaren egoitza zaharrera igaro ziren, Altzate kaleko eraikinera. Egun 176 haur daude bertan. 1983an Nafarroa Oinez antolatzea egokitu zitzaien, eta ateratako diruarekin egoera kaxkarrean zegoen eraikina moldatzea lortu zuten. 1994an bigarren Nafarroa Oineza antolatu zuten. Urte berean Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza ezarri zuten eta ordutik DBH legeztatzeko borrokan ibili dira.
«Ez zarete kapazak»
Horixe izan zen DBH legeztatzeko bidean Nafarroako Gobernuarengandik Labiaga Ikastolako kideek jaso zuten lehenbiziko ezezkoa. Kirol eremurik ez izatea izan zen bigarren ukoan aipaturiko arrazoia. Ez dute kirol eremurik ikastolan, baina udaletxearekin herriko ikastetxeek duten hitzarmenari esker herriko kiroldegia nahiz frontoia erabiltzeko baimena dute. Hala ere, Nafarroako Gobernuak ezezkoa eman zien eta herriko udaletxeari jarri zion errekurtsoa, baiezta zezan eremu hori ikastolak erabili zezakeela. «Gobernuak ez du onartu politikoki interesatzen ez zaiolako. Ikastolak epailearengana jotzea erabaki zuen eta hor dena galdu dugu. Zoritxarrez, euskalgintzak persona non grata izendatutako Merino epailea egokitu zaigu eta honen aurrean dena galdu dugu», dio Peio Mariñelarena Nafarroako Ikastolen Elkarteko zuzendariak. «Helegite pila bat aurkeztu ditugu eta tranpa pila egin dizkigute. Legearekin nahi dutena egiten dute», azaldu du Iñaki Castillo Labiaga Ikastolako lehendakariak.
Ez legeztatzeko arrazoia argi dute Beran: «Ikastola garelako. Nafarroako Gobernuak ikastolei ezetz esaten die; apaizak, mojak, ikastetxe ingelesa edo errusiarra Iruñean legeztatu daiteke, baina, ikastola bat eta gainera Beran, ez!», dio Castillok. Mariñelarenaren hitzetan, «estrategia argi bat dago atzean; ikastolaren munduari oztopoak jartzea».
1995ean DBHko bi maila legeztatzeko proposamena jaso zuten, baina Labiaga ikastolakoek uko egin zioten erabaki honi. «Gure ikasleek hemen egingo zuten DBH baina institutuaren menpe. Orain gure ikasleak hemen egongo dira, baina gure menpe», dio Maider Senper Labiaga Ikastolako zuzendariak. Izan ere, berriki lortu dute DBHko lehen zikloa legeztatzea.
Onartu edo itxi
Maiatzaren 16an eginiko batzarrean erabaki zuen ikastolak DBHko lehenengo bi mailak legeztatu eta DBHko azken bi mailak bertan behera uztea. Maider Senperrek dioenez, «erdiarekin jarraitu ala DBH kentzeko asmotan ginen». «Zapore gazi-gozoarekin geratu gara. Egoera ekonomiko horrekin ezin zen jarraitu eta akordio honekin bideragarritasuna lortu da. Baina, bestetik urtetako lana eta esfortzua hor geratu da. Helburu nagusia guztiz legeztatzea zen, baina ez dugu lortu», dio Peio Mariñelarenak.
Lehen eskolaritate liburua beste ikastetxeetan izaten zuten ikasleek, baina ikastolan izaten zituzten eskolak. Orain, DBHko lehen bi mailetako ikasleek ikastolan izango dute liburua baina hiru eta laugarren mailakoek kanpora joan beharko dute. Ikasleek ikastolan ez zutela jarraituko jakin zutenean, sekulako disgustua hartu zutela azaldu du Maider Senperrek: «Ikasleak kanpoan hasi dira, baina Nafarroa Oinez dela eta egunero hemen daude. Pena handia da».
Auzolanean
Hamaika urte igaro dituzte DBH legeztatu gabe eta ondorioz administrazioaren diru laguntzarik gabe. Beraien poltsikotik dirua jarriz eta guraso, ikastolen elkarte nahiz Eusko Jaurlaritzatik jasotako laguntzari esker lortu dute aurrera egitea. «Ikastolen munduan laguntzak ditugu aunitz, eta eskerrak! Kontent gara horrekin. Baina hamar urtetan diru asko da. 900.000 euroko zorra dugu. Itoak gaude», adierazi du Iñaki Castillok.
Administrazioak diru laguntzarik ez emateak, lan egiteko modua ere aldatu die ikastolako irakasle zein gurasoei. Irakasleak ikastolaren egoera ekonomikoa dela eta, tarteka soldatarik jaso gabe jardun dira lanean. Orain bi maila kentzeak irakasle gutxiagoren beharra sortu du, baina guztiek lanean jarraitu dezaten, beraien lan orduak murriztu dituzte. Bestalde, kontsulta libururen bat behar dutenean norberak erosten du. Ikasleari ere ikastolak alokatzen dizkio liburuak, hala urtetik urtera liburuak ikastolan bertan egoten dira. «Ahalik eta gehien aprobetxatzen ditugu gauzak», dio Maider Senperrek.
Gurasoek ere iturgin, arotz edota margolari lanak egin behar izaten dituzte ikastolan; izan ere, zerbait hautsi edo berritu behar bada, gurasoak beraiek arduratzen dira lan horiek egiteaz. Hala, geletan dituzten hainbat mahai eta aulki gurasoek eginak dira garai batean norbaitek emandako apalez baliatuz.
Ikastolako kideengandik jasotzen duten laguntzaz gain, kanpotik izandako opariei esker zenbait gela atondu dituzte. Hala, zintzilik dituzten arbelak Olentzeroren opari dira eta informatika gela sari bati esker jarri dute.
Kanpotik jasotzen dituzten diru laguntzekin eta auzolanean, zuloak estaliz, jarraitu dute aurrera Labiaga Ikastolako kideek. Etorkizunari begira berriz, duten zorra estaltzea beharrezkoa dute eta horretarako Nafarroa Oinezera hurbilduko diren guztien laguntza behar dute. Zorra estali eta etorkizuna bermatzeko. Hala diote aurtengo leman, Baietz Oraingoan!