Ondare esekia
Portugalete, 1890, apirilak 10. Getxo eta Portugalete batuko zituen Bizkaiko Zubi Esekia eraikitzen hasi ziren egun honetan. Lehenik 10 metroko sakonerako zuloak egin zituzten, 43 metroko dorreek behar bezalako zimendatzea izan zezaten.
Baina ordurako Alberto Palacio Elissague arkitekto eta injineru bizkaitarrak urte batzuk zeramatzan proiektua prestatzen. Eiffelen dizipuluak garbi zuen helburua: Nerbioi ibaiaren bi bokaleak lotu behar ziren, bidaiariak eta zama eramateko aukerarekin, baina itsasontziei bidea eragotzi gabe. Transbordadoreak, gabarrak, zubi altxagarriak, itsaspekoak... Denetik aztertu zuen. Baina aukera horiek guztiak baztertu eta bere proiektua garatu zuen. Hobe esanda, bere proiektuak, denetara hiru garatu baitzituen kostua merketze aldera, onespena lortu aurretik.
Palacio ez zen izan halako proiektua sortzen lehena: Scientific American aldizkariak 1869an, J.V. Morse injineruak diseinaturik, New York eta Brooklyn arteko Zubi Eseki Transbordadore baten proiektua argitaratu zuen eta 1873an Charles Smith injineruak Middlesbrough eta Port Clarence arteko proiektua pentsatu zuen. Baina, ez bata eta ez bestea, ez ziren 1893ko uztailaren 28a baino lehen gauzatu. Egun horretan inauguratu zen Bizkaikoa eta beraz berau izan zen munduko lehena. Garaiko gizartearen ordezkari nagusiak izan ziren zubiari eskainitako bazkari, meza eta bedeinkapenean. Eta zubiaren oholezko lehen bagoi hura ere garaiko gizartearen isla zen: lehen klaseko bidaiariek estalitako hiru eserleku lerro zituzten; bigarren klasekoek, aldiz, gurdi, merkantzia eta animaliekin banatu behar zuten estali gabeko zatia.
Berehala, seguruenik Palacio eta Eiffelen arteko harremana lagun, nazioarteko ospea lortu zuen zubiak. Etxean praktikotasunak eman zion ospea obra erraldoiari eta apurka Bizkaia industrialaren sinbolo bilakatu zen, 36ko Gerrak zubiaren joan-etorri arrakastatsua eten zuen arte. Hainbat bonbardaketa jasan zituen zubi esekiak kalte larririk izan gabe. Baina 1937ko ekainean, tropa nazionalak iristear zirela, Iparraldeko Gudarosteko Injineruen batailoiak Nerbioi ibaia zeharkatzeko aukera eskain zezaketen baliabide guztiak suntsitzeko agindua jaso zuen, Francoren tropak igaro ez zitezen. Hil horren 17ko goizaldean, zubia lehertu eta bere zeharraga ibaira amildu zen. Bost egun geroago eten zen gerra. Francoren erregimenak hartu zituen bere gain berreraikuntza lanak; 1939an hasi eta 1941ean berriro martxan zen zubia.
Ordutik aurrera gero eta itsasontzi gutxiago eta bidaiari gehiago pasa da bertatik. Joan den uztailaren 8an, Vilnan (Lituania), Munduko Ondarearen Batzordeak Gizateriaren Ondare izendatu du zubia. Inolako elementu apaingarririk gabe jaio zenak horrela jarraitzen du egun, baina gizakiak egindako lanik ederrenetakoa da, gizateriarentzat behintzat.
Bada, Héctor Escobedo arkeologoari eta bere lan taldeari antzeko zerbait gertatu berri zaie Guatemalako El Peru-Waka antzinako hiri maian. Taldea piramide baten azpian hasi zen industen, erlojuaren kontra, sakeatzaileei aurre hartu asmoz. Lanean ari zirela, azpian zuten lurra hautsi eta, literalki, bost metro luzeko ganberaren barruan erori ziren. Luxu handiz dekoratutako egoitza da eta Wakako hiria fundatu zuen errege maiaren hilobia dela uste du Escobedok. Waka hiriak garrantzia handia izan zuen kolonizazio aurreko Ertamerikan, egungo Guatemalatik Mexikoraino garatu ziren merkatal bideetako gune nagusienetakoa baitzen.
Erregearen ustezko hilobiaren ondoan beste bat ere topatu dute. Bertan, miniatura sorta ederra zegoen gordeta; miniatura hauetan arropa aberatsez jantzitako emakumeak, pilota jokalariak eta maila ezberdinetako agintariak irudikatu zituzten, besteak beste.
Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.
Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]
Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko.
Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]
.JPG)
7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen.
Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]