Zirkoa: Aterpe goxoaren bila dabilen arte ibiltaria
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Umeak zoratu egiten dira plan horrekin eta liluratu egiten ditu; guztiok dugu gogoan umetan zirkora eraman gintuztenekoa. Baina zirko mota hori etorri egiten da Euskal Herrira, hemen ez dago konpainia handirik eta ez dute karpa zuri-gorri handirik erabiltzen. Dena den, karpa barrukoak bezain ikusgarriak dira euren malabarismoak eta kontortsioak. Akrobatari begiratzen diogu eta sabaia beharrean zerua ikusten dugu. Zirkoa hemen, kalean dago-eta.
Kalean moldatzea zailagoa dela dirudi, baina hemen lan egiten duten artistek nahiago dute, horretara ohitu dira eta ez hori bakarrik, euren ikuskizunari nortasun handiagoa ematen diola uste dute. Ikuslea ezustean harrapatzen dute eta ikustera doan horrek ez du espero halako harridura eta zirrara sortuko dionik. Eta lanean ari den malabaristari, akrobatari edo bihurrikari horrek sortzen dio benetako poza, ikuslearen irribarrea hain gertu sentitzeak. Orduan ahazten ditu ordu luzez entrenatu osteko nekeak.
Ane Miren bihurrikaria da. Katuei begira jarri zen egun batean. Euren mugimenduak aztertu zituen eta ikusgarriak iruditu zitzaizkion. Ederrak. Berak ere hori egitea lortu nahi zuen eta bere giharren gogortasuna ez da traba izan, gaur egun ezinezkoak diruditen kontortsioak egitea lortu dezan. Bi ikuskizun ditu orain martxan: No me mires que me quiebro eta A la hora de cerrar.
Xabier Larrea iturgina zen, baina malabareekin aritzea atsegin zuen. Horregatik, egun batean, trasteak hartu eta Bristolera joan zen, zirko teknikak ikastera. Orain malabareak eta orekak egiten ditu batez ere, nahiz eta trapezioarekin ere baduen abilezia. Hiru ikuskizun osatu ditu: Filamento Farolaria, Mr. Frack eta Hegan. Horretaz gainera, lan handia egiten du Koblakari Bizkaiko malabaristen elkartearekin.
Azulkillas taldekoak airean sentitzen dira gustura, lurretik hiru metrora gutxi gorabehera, zintzilik. Aireko akrobaziak egiten dituzte, zerbait oso berezia. Hartara, Rio de Janeirora (Brasil) joan ziren teknika hori ikastera. Hantxe ezagutu zuten elkar Maider Yabar eta Gloria Peónek. Hiru urte egin zituzten han eta gero La Habanara joan ziren beste urtebetez, han teknika oso ona dute, izan ere.
Orain Euskal Herrian dira eta ekainean Leioako Antzerki Jaialdian ikuskizun berria aurkeztu zuten arren, gehiago ari dira lehengo urtekoarekin lan egiten. Kaxa zahar baten istorioak du izenburua eta kutxa baten barruan dauden bi panpin zaharren istorioa kontatzen du. Bat-batean kutxa ireki eta jolasean hasten dira eta pixkanaka lehendik ikasitako akrobazia eta jolasak gogoratuko dituzte.
Negua hotza da ordea zirkolarientzat. Giharrak ere izozten zaizkie. Azulkillaseko Gloriak kontatu digunez hori izugarri nabaritu zuten Hego Amerikatik etorri zirenean, han zuten flexibilitatea hemengo hotzarekin ez dutelako.
Hotza traba da giharrentzat, baina baita zirkoarentzat ere Kale antzerkiaren programazioari oso lotuta baitago, aktibitate bat gehiago bezala: «Udan ongi, ez dago arazorik eta nahiago dugu kalean aritu, baina negua heltzen da eta aretoetan ez dute zirkoa antzerkia edo txotxongiloak bezainbeste maite eta uste dute ez dela inor joango gu ikustera», dio Gloriak.
Horregatik, entrenatu, ikasi eta irakasteko probesten dute, hori guztia diru laguntzarik gabe.
Badira zirko eskola txikiak hemen, baina kudeaketa pribatura jo behar izaten dute, ez dutelako asmo handiagoko zerbait sortzeko diru laguntzarik jasotzen.
Hori da adibidez Orekan zirko eskolaren adibidea. 99an hasi zen lehen pausoak ematen, hainbat lekutan izan du entsegu eta eskoletarako lekua eta duela bi urtetik Burlatako kultur etxea du kokaleku. Pixkanaka hasi ziren eta egun 15 pertsonako bi talde dituzte; formazio integrala jasotzen dute, goiz eta arratsalde, akrobazia, antzerki, dantza, malabare eta ekilibrioak ikasten dituzte, beren aldaera guztietan.
Formazioa gero eta osoagoa dela dio bertako kide den Iban Perezek, baina oraindik ere oinarriko mailan ari direla. Eskola horretatik irteten direnak, gehienak, Madril eta Bartzelonara joaten dira teknika hori hobetzera, beste zenbait kultur diziplina ikasi nahi dituztenek bezala.
Horren arrazoia zirkoaren kultura eza dela deritzote eta kultura hori eskola baten inguruan sor daitekeela apur-apurka. Horrela gertatu da Madrilen edo Bartzelonan, urte gutxian garapen handia bizi izan dute. Hemen ere ari da indarra hartzen eta gero eta publiko zabalagoa du. Dena den, oraindik beste herrialde batzuetan duen izena hartzeko asko geratzen dela eta luzaroan kale antzerkiaren programazioari lotuta jarraitu beharko duela uste dute.
Azken batean, denbora kontua izan daitekeela uste du Orekaneko Pérezek. Ez da hemen okerrago edo hobeto egin dugunik. Iparraldean adibidez, edo beste herrialdetan erraztasun gehiago dituzte, lehenagotik hasita baitzeuden zirkoa lantzen. Hegoaldean ere zerbait mugitzen ari dela iruditzen zaio eta urte batzuen buruan ziur da, horrek ere, forma polita hartuko duela.
Cirque du Soleilekin ez, baina Ane Mirenek aurten esperientzia berri bat bizi izan du, konpainia batekin bira egin du. Mundu osoko jendearekin egin du lan, karabana eta guzti, alde batetik bestera. 15 pertsonako lan taldea zen eta eguneko 24 orduak batera egiten zituzten. Ane Mireni esperientzia bezala aberasgarri iruditu bazaio ere, ez du bere burua horrela lan egiten ikusten. Nahiago du Euskal Herrian bizi, bere etxean lo egin eta behar denean, alde batera edo bestera joatea.
Bi ikuskizun ditu eta horiek mugitzen ditu, han, hemen, berdin da non, ikusgarri egiten dizkioten bitartean. Berdin egiten du Xabierrek eta baita Azulkillasekoek ere. Une hobeak eta txarragoak bizi dituzte eta batzuetan zirkoa ez den beste zerbaitek ematen die eguneroko ogia, baina ez zaie axola, entrenatzen dituzten ordu horiek guztiak bezalaxe, merezi dielako. Guztia ematen dute, gehien gustatzen zaien horregatik, zirkoagatik. Eta txalo gehiago entzun nahi dituzte, merezi dituztelako.
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]
Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.
Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.
Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]