Makina bat kontu


Alpeetako glaziarrak, desagertzeko arriskuan

Alpeetan mende honen bukaeran zenbat glaziar geratuko diren jakin nahian ari dira ikerlariak. Zurich-eko unibertsitateko Michael Zemp-ek eta lagunek eredu berri bat aurkeztu dute hil honen erdialdean eta bertan mende bukaera bitartean glaziarrek beren gainazalaren %80 gal dezaketela adierazi dute, beti ere tenperatura-igoera 1 eta 5° C artekoa bada.
Joan den mendeko 70eko hamarkadan 5.100 glaziar zeuden Alpeetan eta 2.909 kilometro koadro hartzen zituzten. 1850. urtean zeuden glaziarren erdia ziren eta ez da ahaztu behar 2003ko udaminean glaziarrek ia bere bolumenaren %10 galdu zutela.


Gorilen talde bizitzak epidemiak areagotzen ditu

Ebolaren sukar hemorragikoa gertatu zen Kongon 2003an eta gizakia ez zen kaltetu bakarra izan, gorilei ere era nabarian eragin baitzien. Odzalako eta Lossiko parke nazionaletako ehunka gorila hil ziren sukarrak jota.

Hori dela eta, Rennes-ko eta Montpellier-eko unibertsitateko ikerlariek goriletan gertatutako heriotza kopuru handiaren zergatia aztertu dute eta ondorio nagusia honakoa izan da: gorilek beraien artean duten soziabilitateak zerikusi handia izan du.

Kongo eta Gabonen gizakiak kutsatzeko bidea txinpantze eta gorilen haragia jatea izan da. Primate horiek beste animalia batzuk kutsatu dituzte, hala nola gau-txoriak, eta hauek birusa eraman bai baina gaixotasuna ez dute garatzen.

Ikerlari taldeko kidea den Damien Caillaud-en arabera, gorilen arteko birusaren transmisio bideak ez dira ongi ezagutzen. Hainbat ikerlarirentzat animaliengandik gorilenganako birus transmisioa handiagoa zen gorilen artean gertatzen zena baino, baina 2001etik aurrera Odzalako parkean zeuden 400 gorilen populazioari jarraituz iritziak aldatzen hasiak dira.

2003 eta 2004an gertatutako ebola epidemien ondoren ar bakanengan heriotza tasa %77koa izan da eta taldeetan bizi ziren gorilena %97koa, hau da, urte betean gorila populazioaren %95 desagertu da. Emeak eta kumeak taldeetan bizi direnez gorilen biziraupena oso zaila gertatzen ari da. Beraz, kasu honetan bizitza sozialak askoz gehiago kaltetzen du bakarrik bizitzeak baino.


Azkenak
'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude