Larrainaren baranoan
Pirinioen zaiapean dantzatzen den herri gisa deskribatu gintuen Voltairek 1756an. Ospakizun eta dantza… eta sasoi honetan bada zer ospa. Uzta sasoia da garila garagarrila, uztaila. Joan den igandean, erromeria bikaina bizi genuen herriko jaietan. Honelako jai asko urteko uzta garrantzitsuenei lotuak izan ohi dira: uda sarrerako egunik luzeenak, udazkeneko ekinozioa… Loa ia ezinezko egiten duen gaitz izurrite jasa arriskutik urrunduta urte osorako jaki nagusiak etxeko ohearen aldamenean metatuta. Ospatu beharko! Dantzatu beharko! Erromeria amaitzeko larrain-dantza: larrainak usuak ziren garai aberatsak gogoan, izadiaren gorazarretan, bikoteka eta era berean herriaren katean… Geure buruari, txoko honetan zeregin animista bat aitortuz: lurra eta zeruaren arteko lotura. Zuhaitzen pare jartzen gaitu dantzak: hankak arin lurrari ferekaka eta eskuak zut zeruari kilimaka. Izadiari gorazarre. Hala egiten du Bertolek, etxeko astoak, garagarrak eta zaldaleak irabaziz, bizkarrezurra lurrari lotu eta lau hankak zerurantz astinduz, aritzen denean.
Orixek 1950ean argitaratutako Euskaldunak poema luzean ederki jaso zituen larrainak eta larrain dantzak garaiko gizartean zuten garrantzia: «Ogi, gazta, ardo, jan-eta, dantza / larraiñaren baranoan. / -Giza-dantza andik, ala bestera,/ bizi danak ez gogoan-,/ Sagarraren ta Tipularen ta / lan-dantza denen pausoan,/ danbolin-andreek, zaldabaia artuz, / zion betiko leloan:/ «Erdian gari-meta/ labean opilla: / ez dira asarre dantzan/ neska ta mutilla./ Lararai lararai lai, / lararai lararai lai,/ ez dira asarre dantzan /neska ta mutilla»...
Orixeren garaitan dagoeneko segatutako laboreak hurritzezko zigor mehe eta fin bezagarriaz lotutako garbatan, azaoka zain legoke larrainaren erdian. Negu eta udaberri osoko lanen emaitza zaldale edo ogi izateko bidean. Aurretik egindako goldetze areatze ongarritze ereite jorratze zaintze igitatze eta segatzea alferrik lirateke datozen eultzitze oreatze eta garikutxaratzeak osatu gabe. Gero etorriko dira birrintze ehotze irintze eralgitze eta zahi errejiloi zaldale eta irin jaturak. Lastoa aziendaren bazka eta inorkin eta galtzua eskutaka eta txolaka ipurdiz gora su eman eta erromeriatik argi etxeratzeko. Larrainaren baranorik gabe ere ospazaun goldetik galtzuarainokoa, izan ginena eta batik bat izango garena… Ekatzu esku hori!
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]