Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko apirilaren 25an
Haurrentzako bilgune berriak sortzeko bidean
1983an sortu zen Uda Leku, Iparraldean, aisialdi denboran euskara bultzatzeko. Eskola eta ikastoletan haurrek euskara ez dute erabat atxikitzen, eta horretara, gainerako orduetan ere euskaraz bizitzeko paratu zuten Uda Leku.
2005ean Uda Lekuk hitzarmen bat sinatu zuen Frantziako botere publikoekin. Hitzarmen horretan bi atal jaso ziren: batetik, botere publikoek konpromisoa hartu zuten egungo aktibitateak diruztatzeko. Eta bestetik, lehen aldikotz Iparraldean, hizkuntza politika bermatu nahi dela-eta, Uda Lekuri bilgune berriak irekitzeko eskema baten proposatzea eskatu zioten. Zertan datza proposamena? Honela argitu digu Ttitto Aguerre Uda Lekuko zuzendariak: «Proposatu dugu eskema bat, biziki sinplea: Iparraldeko haurrak ez dira denak Hendaian eta Baionan bizi, behar da sortu hortaz bilgune bat Donibane Lohizunen, Garazin, Urruñan... Eta proposamena ongi hartua izan da».
Asmo hori aktibatu, sustatu nahi dute orain, gurasoak sentsibilizatu eta hunki, molde batez edo bestez, haurrak euskararen aisialdiguneetara eraman ditzaten. Kanpainak ilustratzeko proiektuaren xede eta ikur diren etxe txiki batzuk paratu dituzte, sinbolo gisa, lortu nahi dutenaren erakusgarri. Datorren urtetik hasita, hainbat udal prest daude proiektu bat edo beste onartu eta zentro berri batzuen irekitzeko.
2005ean Uda Lekuk hitzarmen bat sinatu zuen Frantziako botere publikoekin. Hitzarmen horretan bi atal jaso ziren: batetik, botere publikoek konpromisoa hartu zuten egungo aktibitateak diruztatzeko. Eta bestetik, lehen aldikotz Iparraldean, hizkuntza politika bermatu nahi dela-eta, Uda Lekuri bilgune berriak irekitzeko eskema baten proposatzea eskatu zioten. Zertan datza proposamena? Honela argitu digu Ttitto Aguerre Uda Lekuko zuzendariak: «Proposatu dugu eskema bat, biziki sinplea: Iparraldeko haurrak ez dira denak Hendaian eta Baionan bizi, behar da sortu hortaz bilgune bat Donibane Lohizunen, Garazin, Urruñan... Eta proposamena ongi hartua izan da».
Asmo hori aktibatu, sustatu nahi dute orain, gurasoak sentsibilizatu eta hunki, molde batez edo bestez, haurrak euskararen aisialdiguneetara eraman ditzaten. Kanpainak ilustratzeko proiektuaren xede eta ikur diren etxe txiki batzuk paratu dituzte, sinbolo gisa, lortu nahi dutenaren erakusgarri. Datorren urtetik hasita, hainbat udal prest daude proiektu bat edo beste onartu eta zentro berri batzuen irekitzeko.
Herriko Etxeak uzkur
Hauxe adierazi digu Aguerrek: «Aisialdian hitzarmen batzuk badira ezinbestekoak. Izan ere, haur bat zentro batean errezibitzea ez da nolanahi egiten, Gazteria Sailaren Ministerioa, Familien Laguntza Kutxa eta udalen babesa bateratu behar da». Arazoa, baina, herriko etxeekin dute. 80 udaletako haurrak joaten dira Uda Lekuren ekintzetara eta horietarik 30ek baino ez dute atxiki proiektua laguntzeko konpromisoa: «Aisialdia udalek diruztatu behar dute nagusiki, eskumena beraiek dutelako. Zentro honen funtzionamendurako Eusko Jaurlaritzari edo Kontseilu Orokorrari dirua eskatzea ez da baitezpada bide zuzena, ez delako, maila batean edota jarduera guzientzat, euren eskumena. Udalek dute eskumen hori, eta eurek nagusiki diruztatu beharko gintuzkete».
Horrek zerikusia ote du euskarak Iparraldean duen egoerarekin? Luze pentsatu gabe, supituki erantzun digu Uda Lekuko zuzendariak: «Euskara bigarren hizkuntza da hemen, eta ez da interesatzen frantsesarekilako parekotasunik». Haurrek frantsesa entzuten dute gehienbat etxean eta egunerokoan. «Uda Lekura etortzen diren haurrek familiaren baitan pauso bat emana dute, hona ekartzen dituzte, badakite hemen praktikatuko dutela, denek badute axola, atentzioa edo maitasuna, nahiz gurasoetan denak, ia gehienak, ez euskaradunak izan».
Horrek zerikusia ote du euskarak Iparraldean duen egoerarekin? Luze pentsatu gabe, supituki erantzun digu Uda Lekuko zuzendariak: «Euskara bigarren hizkuntza da hemen, eta ez da interesatzen frantsesarekilako parekotasunik». Haurrek frantsesa entzuten dute gehienbat etxean eta egunerokoan. «Uda Lekura etortzen diren haurrek familiaren baitan pauso bat emana dute, hona ekartzen dituzte, badakite hemen praktikatuko dutela, denek badute axola, atentzioa edo maitasuna, nahiz gurasoetan denak, ia gehienak, ez euskaradunak izan».
Ikastolen patua, euskararen patua
Eta euskararen osasunean eragin zuzena du hezkuntzak. Iparraldean hiru irakaskuntza sare daude: ikastola pribatua -D eredu hutsa eskaintzen duena-, eskola elebidun pribatua -B eredukoa- eta eskola elebidun publikoa -B eredukoa-. Haur gehienak eskola publikoetara joaten dira, baina Aguerrek argi esan digu ikastolako eta gainerako zentroetako haurren euskaran aldea nabaria dela: «Fite ikusten da zeinek duen euskara jakiten eta zeinek ez. Izango dira kasu isolatu batzuk publikoetan ere, baina nola B eredua den eta giroa oro har erdalduna den, sistema horrek ez du jendea nahikoa euskalduntzen». Uda Lekura biltzen diren haur gehienak Ikastolakoak dira, baina Hendaiako zentroan adibidez, gehienak publikotik datoz.
Erronka nagusiak
Beste adinetako ume zenbait zain dago eta horregatik zentro gehiago sortzea dute xede nagusi, baita egungoak indartzea ere. Kanpaina egiten hasi dira horretarako. Ikusirik irakaskuntzak ez duela euskalduntzen, irakaskuntzari aisialdi denboretan euskara intentsiboki behar zaio erantsi. Horretarako ari dira lanean Uda Lekun makina bat begirale eta animatzaile, Hegoaldeko batzuk eta Iparraldekoak. Azken urteetan biziki egin du gora bilguneetara bildu den haur kopuruak eta asmoa da 2010erako kopurua hirukoiztea. Aurten 500 haurrek -5.300 haur hainbat egunetan errepikatuta- gozatuko dute euskararekin aisialdian.
Bilgune berriak jomuga
Egungo zentroak:
Baiona eta Hendaia.
Lantzen ari direnak:
Biarritz, Angelu, Urruña,
Garazi, Senpere.
Etorkizuneko asmo:
Donibane Lohizune, Uztaritze, Kanbo, Hazparne,
Ortzaize/Arrosa, Oztibarre,
Amikuze, Zuberoa.
Uda Lekuren ekintzak
Urte osoan zehar zinema hamabostaldia paratzen dute, Iparraldeko 10 zinema gelatan. Egunean bi saio izaten dira eta orotara 2.700 haur biltzen dira euskarazko filmak ikusten. Zer dute helburu? Haurrei zinema euskaraz ere badela erakutsi nahi diete, ez dela dena frantsesez. Gainera, udako egonaldien eta jardueren berri emateko ere baliatzen dute parada.
Bestetik, bilguneak daude, alegia, haurrak hartzen dituzten zentroak opor ttikietan -Gabonetan, Aste Santuan...- udan eta asteazkenetan. Oraingoz, Baionan eta Hendaian daude bilguneak, baina gainerako hainbat herritara ere zabaldu nahi dute asmoa. Gurasoek goizetik eramaten dituzte haurrak eta arratsaldean jasotzen dituzte. Eskolaz kanpo euskaraz bizitzeko modua izaten da haurrentzat. Kanpoko eta barneko jokoak, tailerrak, informatika ariketak, eskulanak, antzerkiak, kantuak. Orotarik egiten dute, aisialdian asma daitekeen aktibitate oro egiten dute. Baionan 150 haur ibiltzen dira, Hendaian, berriz, 120.
Horretaz gain, egonaldiak ere antolatzen dituzte, udan nahiz neguan. Udalekuetan, 4 eta 14 urte arteko haurrek astebete pasatzen dute zentroetan. Igandetik ostiralera bitarte, surfa, zaldi irteerak, eskulan tailerrak, hidrospeed eta kanoyng ekintzak eta bidaiak antolatzen dituzte. Neguko egonaldiak ere izaten dira. Elurretara eramaten dituzte haurrak, astebete igarotzera. Guztia eguneroko jardunean euskaraz bizi daitezen laguntzeko.
Uda Lekuk animazioak ere antolatzen ditu, asteburuetan batez ere. «Demagun badela Sagarno Eguna Baionan, eta antolatzen da haurren txoko bat, non badiren puzgarriak eta mozorrotzeko, txapak egiteko, baloiak puzteko eta panpinak egiteko tailerrak», esan digu Aguerrek. Animazio horietan ere haur kopuru interesgarria biltzen da.
Bestetik, bilguneak daude, alegia, haurrak hartzen dituzten zentroak opor ttikietan -Gabonetan, Aste Santuan...- udan eta asteazkenetan. Oraingoz, Baionan eta Hendaian daude bilguneak, baina gainerako hainbat herritara ere zabaldu nahi dute asmoa. Gurasoek goizetik eramaten dituzte haurrak eta arratsaldean jasotzen dituzte. Eskolaz kanpo euskaraz bizitzeko modua izaten da haurrentzat. Kanpoko eta barneko jokoak, tailerrak, informatika ariketak, eskulanak, antzerkiak, kantuak. Orotarik egiten dute, aisialdian asma daitekeen aktibitate oro egiten dute. Baionan 150 haur ibiltzen dira, Hendaian, berriz, 120.
Horretaz gain, egonaldiak ere antolatzen dituzte, udan nahiz neguan. Udalekuetan, 4 eta 14 urte arteko haurrek astebete pasatzen dute zentroetan. Igandetik ostiralera bitarte, surfa, zaldi irteerak, eskulan tailerrak, hidrospeed eta kanoyng ekintzak eta bidaiak antolatzen dituzte. Neguko egonaldiak ere izaten dira. Elurretara eramaten dituzte haurrak, astebete igarotzera. Guztia eguneroko jardunean euskaraz bizi daitezen laguntzeko.
Uda Lekuk animazioak ere antolatzen ditu, asteburuetan batez ere. «Demagun badela Sagarno Eguna Baionan, eta antolatzen da haurren txoko bat, non badiren puzgarriak eta mozorrotzeko, txapak egiteko, baloiak puzteko eta panpinak egiteko tailerrak», esan digu Aguerrek. Animazio horietan ere haur kopuru interesgarria biltzen da.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Ahoztar Zelaieta
#2
Jenofa Berhokoirigoin
#3
Miel Anjel Elustondo
#4
Karmelo Landa
#5
Juan Aldaz Arregi
Azkenak
2024-04-28
Jenofa Berhokoirigoin
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua
Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]
2024-04-28
Olaia L. Garaialde
Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"
Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]
2024-04-28
Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile
Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]
2024-04-28
Miel Anjel Elustondo
Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"
25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]
2024-04-28
Urko Apaolaza Avila
Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Eguneraketa berriak daude