Haurrentzako bilgune berriak sortzeko bidean


2006ko uztailaren 16an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
1983an sortu zen Uda Leku, Iparraldean, aisialdi denboran euskara bultzatzeko. Eskola eta ikastoletan haurrek euskara ez dute erabat atxikitzen, eta horretara, gainerako orduetan ere euskaraz bizitzeko paratu zuten Uda Leku.

2005ean Uda Lekuk hitzarmen bat sinatu zuen Frantziako botere publikoekin. Hitzarmen horretan bi atal jaso ziren: batetik, botere publikoek konpromisoa hartu zuten egungo aktibitateak diruztatzeko. Eta bestetik, lehen aldikotz Iparraldean, hizkuntza politika bermatu nahi dela-eta, Uda Lekuri bilgune berriak irekitzeko eskema baten proposatzea eskatu zioten. Zertan datza proposamena? Honela argitu digu Ttitto Aguerre Uda Lekuko zuzendariak: «Proposatu dugu eskema bat, biziki sinplea: Iparraldeko haurrak ez dira denak Hendaian eta Baionan bizi, behar da sortu hortaz bilgune bat Donibane Lohizunen, Garazin, Urruñan... Eta proposamena ongi hartua izan da».

Asmo hori aktibatu, sustatu nahi dute orain, gurasoak sentsibilizatu eta hunki, molde batez edo bestez, haurrak euskararen aisialdiguneetara eraman ditzaten. Kanpainak ilustratzeko proiektuaren xede eta ikur diren etxe txiki batzuk paratu dituzte, sinbolo gisa, lortu nahi dutenaren erakusgarri. Datorren urtetik hasita, hainbat udal prest daude proiektu bat edo beste onartu eta zentro berri batzuen irekitzeko.


Herriko Etxeak uzkur

Hauxe adierazi digu Aguerrek: «Aisialdian hitzarmen batzuk badira ezinbestekoak. Izan ere, haur bat zentro batean errezibitzea ez da nolanahi egiten, Gazteria Sailaren Ministerioa, Familien Laguntza Kutxa eta udalen babesa bateratu behar da». Arazoa, baina, herriko etxeekin dute. 80 udaletako haurrak joaten dira Uda Lekuren ekintzetara eta horietarik 30ek baino ez dute atxiki proiektua laguntzeko konpromisoa: «Aisialdia udalek diruztatu behar dute nagusiki, eskumena beraiek dutelako. Zentro honen funtzionamendurako Eusko Jaurlaritzari edo Kontseilu Orokorrari dirua eskatzea ez da baitezpada bide zuzena, ez delako, maila batean edota jarduera guzientzat, euren eskumena. Udalek dute eskumen hori, eta eurek nagusiki diruztatu beharko gintuzkete».
Horrek zerikusia ote du euskarak Iparraldean duen egoerarekin? Luze pentsatu gabe, supituki erantzun digu Uda Lekuko zuzendariak: «Euskara bigarren hizkuntza da hemen, eta ez da interesatzen frantsesarekilako parekotasunik». Haurrek frantsesa entzuten dute gehienbat etxean eta egunerokoan. «Uda Lekura etortzen diren haurrek familiaren baitan pauso bat emana dute, hona ekartzen dituzte, badakite hemen praktikatuko dutela, denek badute axola, atentzioa edo maitasuna, nahiz gurasoetan denak, ia gehienak, ez euskaradunak izan».


Ikastolen patua, euskararen patua

Eta euskararen osasunean eragin zuzena du hezkuntzak. Iparraldean hiru irakaskuntza sare daude: ikastola pribatua -D eredu hutsa eskaintzen duena-, eskola elebidun pribatua -B eredukoa- eta eskola elebidun publikoa -B eredukoa-. Haur gehienak eskola publikoetara joaten dira, baina Aguerrek argi esan digu ikastolako eta gainerako zentroetako haurren euskaran aldea nabaria dela: «Fite ikusten da zeinek duen euskara jakiten eta zeinek ez. Izango dira kasu isolatu batzuk publikoetan ere, baina nola B eredua den eta giroa oro har erdalduna den, sistema horrek ez du jendea nahikoa euskalduntzen». Uda Lekura biltzen diren haur gehienak Ikastolakoak dira, baina Hendaiako zentroan adibidez, gehienak publikotik datoz.


Erronka nagusiak

Beste adinetako ume zenbait zain dago eta horregatik zentro gehiago sortzea dute xede nagusi, baita egungoak indartzea ere. Kanpaina egiten hasi dira horretarako. Ikusirik irakaskuntzak ez duela euskalduntzen, irakaskuntzari aisialdi denboretan euskara intentsiboki behar zaio erantsi. Horretarako ari dira lanean Uda Lekun makina bat begirale eta animatzaile, Hegoaldeko batzuk eta Iparraldekoak. Azken urteetan biziki egin du gora bilguneetara bildu den haur kopuruak eta asmoa da 2010erako kopurua hirukoiztea. Aurten 500 haurrek -5.300 haur hainbat egunetan errepikatuta- gozatuko dute euskararekin aisialdian.

Bilgune berriak jomuga

Egungo zentroak:
Baiona eta Hendaia.

Lantzen ari direnak:
Biarritz, Angelu, Urruña,
Garazi, Senpere.

Etorkizuneko asmo:
Donibane Lohizune, Uztaritze, Kanbo, Hazparne,
Ortzaize/Arrosa, Oztibarre,
Amikuze, Zuberoa.

Uda Lekuren ekintzak
Urte osoan zehar zinema hamabostaldia paratzen dute, Iparraldeko 10 zinema gelatan. Egunean bi saio izaten dira eta orotara 2.700 haur biltzen dira euskarazko filmak ikusten. Zer dute helburu? Haurrei zinema euskaraz ere badela erakutsi nahi diete, ez dela dena frantsesez. Gainera, udako egonaldien eta jardueren berri emateko ere baliatzen dute parada.

Bestetik, bilguneak daude, alegia, haurrak hartzen dituzten zentroak opor ttikietan -Gabonetan, Aste Santuan...- udan eta asteazkenetan. Oraingoz, Baionan eta Hendaian daude bilguneak, baina gainerako hainbat herritara ere zabaldu nahi dute asmoa. Gurasoek goizetik eramaten dituzte haurrak eta arratsaldean jasotzen dituzte. Eskolaz kanpo euskaraz bizitzeko modua izaten da haurrentzat. Kanpoko eta barneko jokoak, tailerrak, informatika ariketak, eskulanak, antzerkiak, kantuak. Orotarik egiten dute, aisialdian asma daitekeen aktibitate oro egiten dute. Baionan 150 haur ibiltzen dira, Hendaian, berriz, 120.

Horretaz gain, egonaldiak ere antolatzen dituzte, udan nahiz neguan. Udalekuetan, 4 eta 14 urte arteko haurrek astebete pasatzen dute zentroetan. Igandetik ostiralera bitarte, surfa, zaldi irteerak, eskulan tailerrak, hidrospeed eta kanoyng ekintzak eta bidaiak antolatzen dituzte. Neguko egonaldiak ere izaten dira. Elurretara eramaten dituzte haurrak, astebete igarotzera. Guztia eguneroko jardunean euskaraz bizi daitezen laguntzeko.
Uda Lekuk animazioak ere antolatzen ditu, asteburuetan batez ere. «Demagun badela Sagarno Eguna Baionan, eta antolatzen da haurren txoko bat, non badiren puzgarriak eta mozorrotzeko, txapak egiteko, baloiak puzteko eta panpinak egiteko tailerrak», esan digu Aguerrek. Animazio horietan ere haur kopuru interesgarria biltzen da.


Azkenak
Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Espainiako Gobernuak ondorioztatu du itzalaldiaren errua Red Eléctrica de Españak eta argindar konpainiek dutela

Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


2025-06-18 | Jesús Rodríguez
PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]


Kantua gidari

Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]


Eguneraketa berriak daude