Citius, altius, fortius?
Baina dopina ez zen gauza berria. Antzinako Grezian, landare, hazi eta onddoen estraktuak hartzen zituzten atletek. Animalien testikuluak ere jaten zituzten testosterona maila igotzeko. Erroman gladiadoreei eta kuadriga lasterketetan lehiatzen ziren zaldiei ematen zitzaizkien substantziok. Hala ere, horrelako sofistikazioez gain, greziarrek zein erromatarrek, sarritan ardoa edaten zuten euren jarduna pizteko.
Kirolak bezala, dopinak XIX. mendean izan zuen berpizkundea. Oraingoan, gizartearen gehiengoak goizero martxan jartzeko erabiltzen duen droga berbera nagusitu zen: 1805etik aurrera igeriketan, atletismoan eta txirrindularitzan kafeinaren erabileraren frogak daude.
Dopinak eragindako lehen heriotza dokumentatua 1886an gertatu zen, Bordele-Paris lasterketa irabazi ondoren, Arthur Linton txirrindulari galesa Trimethil izeneko sustantziaren gaindosiagatik hil zenean. Joko Olinpikoetako dopinaren lehen biktima, berriz, 1904ko St. Louiseko Jokoetan etorri zen, Thomas Hicks maratoi korrikalariak arrautz gordinak, estriknina eta brandya nahastu eta emaitza injektatu zuenean.
1930eko hamarkadan lehen esteroide sintetikoak garatu zituzten eta kulturistak izan ziren horiek erabiltzen lehenak. 1950erako gainerako kiroletara zabaldu zen kontsumoa; urteetan, anfetamina izan zen dopinaren erregina. Baina Gerra Hotzaren urte horietan, bi blokeek gerra paraleloa burutu zuten nork lehenago asmatu testosteronaren efektua zuen botika. Borroka AEBetako halterofilia taldeko medikuak, John Ziegler alemanak, irabazi zuen, 1955ean lehen esteroide anabolizantea garatuz.
Simpsonen heriotzaren ondoren, dopinaren aurkako borrokari ekin eta, kontrolaren eta zigorraren aroan, Ben Johnson izan zen protagonista nagusienetakoa: Seulgo 1988ko Jokoetan 100 metrotako urrezko domina kendu zioten stanozolol-en positiboa emategatik. Ordutik kasuak etengabe ugaritu dira, kirolariek ideal olinpikoaren bila jarraitzen duten bitartean: azkarrago, altuago eta indartsuago izan nahi dute, kosta ahala kosta.
* * * * * * * * * *
Baina azken urteetan bada kolonialismoaren «onurak» defendatzen dituen korronte bat: Paul Johnson historialariak, Giovanni Sartori eta Samuel Huntington politologoek, Edward N. Luttwak ekonomilariak edo Margaret Thatcher eta Silvio Berlusconi bezalako eskuineko politikoek koloniak eta protektoradutzak berrezartzeaz hitz egiten dute, «bideragarriak ez diren estatuak bide honetik eramateko». Islamismo erradikalak are gehiago zabaldu du korronte hau kontzientzia lasai izan nahi duen Mendebaldean.
Honen aurrean, beste aditu batzuek -Marc Ferro, Edward Said, Angelo Del Boca, Bernard Lewis...- ez dute onartzen kolonialismo »onik». Nazioarteko gatazken irtenbide baino, kolonialismoa, neurri handi batean, horien iturri izan dela aldarrikatzen dute. Museo berriaren bildumen balioa zalantzan jarri gabe, proiektuaren zentzua jartzen dute auzitan, esparru arriskutsu eta labainkorrean jaio baita.
Hamaika familiak egin dute ikastetxe publikoan D eredura pasatzeko eskaera. Zentroak baiezkoa eman du, baita Udalak ere, baina errefusatu egin du Nafarroako Gobernuak "espazio falta" argudiatuta.
Presidentetzarako bozen lehen itzulian bigarren gelditu ostean, hautagai independenteak puntu bateko aldea atera dio Trzaskowski egun gobernuan dagoen alderdi europazaleko hautagaiari. Emaitza ofizialak argitaratu arte ez da argi egon zein izan den bozen irabazlea, bigarren... [+]
Debekua uztailak 1ean sartuko da indarrean hainbat espazio publikoetan, hondartzak edo parkeak kasu. Araua errespetatzen ez duten herritarrei 135 euroko isuna jarriko diete.
5.000 lagun inguru bildu dira Yala Nafarroak eta BDZk igande honetan Iruñean deitu duten manifestazioan, Israelekin harremanak haustea eskatzeko. Halaber, erregimen sionistarekin edo Israelgo enpresekin interesak eta negozioak mantentzen dituzten Nafarroako enpresen eta... [+]
Israelgo armadako tankeak eta droneak zentrora bertaratzen ari ziren palestinarrei eraso egiten hasi dira, eta 31 lagun hil eta 115 zauritu dituzte. Israelek AEBek proposatutako su-etena onartu ostean, Hamasek zenbait baldintza gehitzea eskatu du: su eten iraunkorra... [+]
Abian da zesta-puntako Nazioen Liga. Ekainaren 6ra bitartean, hainbat selekzio arituko da lehian Gernika-Lumoko Jai Alai pilotalekuan, euskal selekzioa tartean. “Historikoa” da hori, txapelketaren antolatzaileek adierazi duten moduan, euskal selekzioak aurrenekoz... [+]
-M.jpg)
Ekainaren 6, 7 eta 8an Ficoba produktu eta zerbitzu ekologikoz beteko dute, “jasangarritasunarekiko konpromisoa” dutela ziurtatu duten 117 enpresak. Azokaz gain, egitarau oparoa prestatu dute, eta hainbat tailer eta hitzaldi egongo dira, baita bizikleten bigarren... [+]
Gernika-Palestina herri ekimenak antolatuta, Palestinako egunerokotasun odoltsua irudikatu dute gaur eguerdian Alderdi Ederren. Gorputzak goitik behera izara zuriz estalita, lurrean etzan dira ehunka lagun, Palestinan egunero bizi duten egoera lazgarriari erreferentzia eginaz.
Euskal Herriko hainbat txosna eta jai batzordek deituta, elkarretaratzea egin dute larunbatean Bilboko Miribilla auzoan. Azpimarratu dute txosnak ez direla "edariak zerbitzatzeko barra hutsak", jai herrikoien "bihotza" baizik. Horregatik, Txosnak. Gureak, denonak... [+]
Osasun etxeko telefono deiaren itxaronaldian, supermerkatuko korridoreetan, kiroldegiko aldageletan... Isilune izan daitezkeen uneak soinuz betetzen ditugu. Zergatik, zertarako? Isiltasunak urduritzen gaitu? Sor diezazkiguken barne gogoetengatik?
Zortzigarren saioa, eta... [+]
Dozenaka eragilek babestutako agerraldi jendetsuan, kezka agertu du auzoetan mezu xenofobo eta baztertzaileak indartzen ari direlako herritarren artean. Herrigintzak “zailtasun eta erreminta falta handia” duela uste dute, baina gatazkei elkartasunetik eta saretuz... [+]
Aspaldian Irunen ikusi den manifestaziorik jendetsuenetakoa izan da larunbatekoa, Bidasoako ospitaleko zerbitzuak desegitearen aurka. Besteak beste, larrialdi pediatrikoak, haur eta gazteentzako psikiatria zerbitzua eta urologia ezabatu dituzte, eta agerikoak dira ondorioak... [+]
Correosen bidalketa zerbitzuan "kaosa" eta "kolapsoa" nagusi den bitartean, enpresa publikoak Axa aseguru etxearekin akordio bat iragarri berri du. Ekainaren 1erako, Correosek Espainiako Estatu osoan dituen 800 bulegoetan Axaren aseguruak egin ahal izango dituzte... [+]