800 urteko korronte errusiarra

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Erdi Aroko Errusian hasten da bidaia, edo beste modu batera esanda, ikonoen aroan. XIII. mendetik XVIII.era Bizantziotik xurgatutako ikono erlijiosoak izan baitziren arte errusiarraren oinarria. Hori bai, Andrei Rublev edo Dionisii bezalako ikonogile handiek eredu bizantziarrari euren estiloa eransten asmatu zuten, Aintzira Zuriko San Zirilo Monasterioko ikonostasioari dagozkion panel ederrak lekuko.

Baina arte sekularraren txanda iritsi zen XVIII. mendean, Pedro Handiak, San Petersburgoren bidez, Mendebaldeari ateak ireki eta Eliza Ortodoxoari itxi zizkionean. Bere ezkon-biloba Katalina Handiak, Europako ereduari jarraiki, arte sistema akademikoari eman zion bide. Levitski edo Shubin-en nobleziaren erretratuak edo Alekseiev-en paisaiak azpimarra daitezke garai honetan.

XIX. mende hasieran erretratu erromantikoak eta nekazal eszenak nagusitu ziren Aivazovski edo Kiprenskiren lanetan. Maila eta zabalkunde handia izan zuen urteotan Errusiako arteak, eta sarritan Europako artisten garapenaren aurrekari ere izan ziren. Baina mendeak aurrera egin ahala korronte akademiko ofizialetik alde eginez, Ibiltariak izeneko taldea nagusitu zen. Izenak dioen moduan, artistok erakusketa ibiltariak antolatzen zituzten artea nobleziatik urrundu eta herriari hurbiltzeko. Ilia Repin, Ivan Kramskoi, Isaac Levitan eta gainerako taldekideek gai sozial berriak sartu zituzten artean, baina egia da esperimentazio formalean ez zutela bide luzerik jorratu.


Bildumagileei omen


Haustura formala abangoardiekin etorri zen, eta abangoardiak XX. mendearekin batera. Artistei meriturik ukatu gabe, bildumagileen garrantzia azpimarratzen du erakusketaren bosgarren atalak: Sergei Shchukin eta Ivan Morozov merkatarien bildumetako lan esanguratsoak jasota -Gauguin, Matisse eta Picassoren lanak, esaterako-, bildumagile hauei Mendebaldeko korronte berriak Errusiara ekarri izana aitortzen zaie. Ez da ahaztu behar, aipatutako Katalina Handiak ere lehenago bilduma bikaina osatu zuela bere Ermitagean.

Bildumok eragin handia izan zuten artista errusiarrengan, baina ez euren izaera ezkutatzeraino: korronte berrienen eta errusiar tradizioaren arteko sintesia egitea lortu zuten, errusiar folklore eta literaturatik ateratako gaiak erabiliz, adibidez. Nahasketaren emaitza oso anitza izan zen, Malevichen muturreko abstrakziotik hasi eta hain ezaguna ez den Lentunoven paisaia kubistetaraino. Kubofuturismoa, Suprematismoa, Konstruktibismoa... Muturreko mugimenduen garaia izan zen XX. mendearen hasiera, baina errusiarrek ez zioten inoiz erabat uko egin euren tradizio figuratiboari, are gutxiago 1917ko iraultza sozialistak artea errealitateari begira jarri zuenean.


Propaganda baino gehiago

1934an arte-doktrina ofiziala ezarri zen Sobietar Batasunean eta Errealismo Sozialista bezala ezagutzen den aroa hasi zen horrela. Guggenheimeko erakusketak, puntu honetan, topikoak hautsi nahi ditu. Estilo hau propaganda politiko huts gisa hartu da hainbatetan, baina ikusgai dauden piezek aberastasuna eta talentua erakusten dute. Brodski edo Deineka bezalako artistek, esaterako, komunismoarekiko fideltasuna mantendu zuten euren obran, baina norberaren ikuspegi bereziari uko egin gabe. Korronte ofizialetik kanpo ere, Korzhev edota Kalakov-ek forma eta gai pertsonalak aztertu eta garatu zituzten, Stalin hil ondoren bereziki.


Azkenak
Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Hazparneko etxebizitza agentzia bat okupatzeagatik epaituko dituzte zazpi lagun irailean

2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.


2025-06-23 | Axier Lopez
asteko argazkia
Isolamendua

Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 585 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]


NATOrekiko kompromisoak gastu militarra %5era igo gabe betetzea adostu duela iragarri du Sánchezek

Igandean iragarri du akordioa Pedro Sánchez Espainiako presidenteak. Espainiak gastu militarrera BPGaren %2,1 bideratuko duela ziurtatu du.


Israelek beste 33 palestinar hil ditu Gazan, eta Mahmud Khali ikaslea aske utzi dute AEBetan

Israelek 33 palestinar hil ditu Gazan igandetik astelehenera bitartean, horietatik sei janari bila zihoazela. Israelgo armadak jakinarazi du Gazan bahituta zituzten hiru israeldarren gorpuak berreskuratu dituela. Bestetik, Mahmud Khali AEBetako Columbia Unibertsitateko ikaslea... [+]


2025-06-23 | Hala Bedi
Gasteizko Txosnek 2025eko programazio osoa argitaratu dute

Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]


“Ongi etorrien” auziko inputatuei bi urteko espetxe zigorra ezarri diete eta ez dira kartzelara joango

Antton López Ruiz Kubati, Kai Saez de Egilaz, Pipe San Epifanio, Haimar Altuna, Oihana Garmendia eta Oihana San Vicenteri 120 ongi etorri baino gehiago antolatzea eta terrorismoa goratzea leporatzen zien Espainiako Auzitegi Nazionalak. Auzipetuek, akusazio partikularrak eta... [+]


Ugatza Azazetan: kontserbazioa edo txikizioa?

Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]


AEBak gerran zuzenean sartu ostean, Iranen “erregimen aldaketa” behar dela esan du Trumpek

Irango hiru gune nuklear nagusiei eraso egin ostean, Donald Trump AEBetako presidenteak "Iran berriz handi egiteko" erregimen aldaketa bat behar dela adierazi du sare sozialetan. NBEren Segurtasun Kontseiluak larrialdizko bilera egin du, eta Errusiak, Txinak eta... [+]


Eguneraketa berriak daude