Askok asmatu duzue joan den hilean igarkizuntzat jarri nuena. Askok eman didazue aditzera gainera, eta horixe zen, ez besterik, nire asmoa. Jendeak ez duela irakurtzen esango dugu gero! Igarkizunez ari naizela, bada kontu bat kezkatuta naukana. Hezkuntza helburuekin igarkizunei heltzean bezala jolas hutserako direnean, gehienon lana «asmatzea» izaten da. Horretara ohitu gaituzte umetatik. Eta nago, benetako lana, irudimena erabiltzen ohitzeko tresna, juxtu bestelakoa dela. Asmakizunak planteatzen ikasi behar genuke. Alde ederra dago asmatzetik asmagaia definitzen trebatzera!
Joan den hilabetean zenbat kamixeta bildu dudan zenbatzen aritu naiz. Deustuko Unibertsitateko «agoan» beltza. Oiartzungo Kilometroak-ek ateratako kolore berekoa. Portugaleteko euskara taldearen urdin iluna, zubia bularretik bularrera. Bertsolari Txapeketako ez-dakit-ziur-zer-kolorekoa, paparrean bola duela. Segalarien zuria, besteak baino klasikoagotxoa... Tolosako Naturgintza fundazioaren grixa... Bost astean sei elastiko. Armairuko baldak gainezka. Egunen batean historialariek aterako duten ondorioa da alkondara euskal kulturak hil zuela.
Gauza gehiago ere aldatu da gure jiran. Autografoak sinatzearena lehendik zetorren, orain uholde berrituak harrapatu gaitu baina. Berria, argazkiena da. Lehen oso jende gutxik izaten zuen kamera bat eskueran. Orain, sakeleko telefonoak direla eta, edozein tokitan eskatuko dizuete argazki baterako geldiune bat egingo duzuen. Berdin dio jendez lepo dagoen dantzaleku batean zabiltzan lagunekin edo elizako zimitarioan harrapatzen zaituzten hileta-elizkizunetik kanporakoan. Teknologia berriek giza-harremanak aldarazten dituzte ohartzen ez garela. Menpekotasunak ez du mugarik.
Tamalez, txarrera aldatu dira kontuak arlo horretan. Autorik ez zenean, edo bertsolariak gidatze baimenik edo autorik ez zuenean, bila etortzen omen zitzaizkion etxera batzuetan antolatzaileak. Ezagutu izan dugu Manuel Lasarteri txofer-lana egiten zion gizasemea Orion. Alkoholemia-kontrolak direla eta jendea kaka dariola dabilen sasoiotan, parrandero koadrilako batek barau egiten omen duenean, bertsolariok lehengoan gabiltza. Askok aipatu izan digu zenbateko zortea izan dugun errepidean orain artean. Gu «hitztripuak» gehiago kezkatu izan gaitu istripu soilak baino. Nahiago izan dugu karrozerian kaxkateko bat oholtzan potoa baino. Orain, LANKUk, bertso-zerbitzu enpresak, aseguru berezi bat egin digu bertsolarioi, joan-etorrirako. Garai berrien zantzuak. Oporretarako eskaintza berezituen sasoia iritsiko zaigu guri ere; aitatasun eta amatasun baimenak; kreditu bereziak etxe-bizitza erosteko... Txofer bat nahiago nik ordea. Askatasuna horrek ematen du.
Mundutxoak; ez itxiak baina bai txikiak; bereziak eta berezituak. Halakoak dira gure mikroklimak ere. Maiatzean bi bertatik bertara ezagutzeko aukera izan dut. Segariena izan zen bata. Tolosan bildu ziren ehundik gora segari, gehienak euskaldunak eta kataluniar batzuk ere bai tartean. Askotarikoak ziren: onenak izandakoak, oraingo puntakoenak, aspaldian segarik ukitu ez zutenak... Jokoa txantxetan eta jolasa serio hartzen badakigula erakutsi zuten. Eta bazkalondoan, sariak jasotzeko orduan, zinez euskaraz bizi denak baduela diskurtsoak egiteko egokitasun gutxienekorik. EGA azterketako ahozko froga burutu berri dutenek asko irabaziko lukete mihia arraiztu egin daitekeela ikasiko balute. Beste maila batean leudeke hartara, eta akaso, Hezkuntza Sailak ere onartu egingo lieke aurrerakada. Bolarien mundutxoa ere ezagutu dut. Zornotzan elkartu ziren hauek. Ez nintzen jabetzen bola-jokoaz hainbeste goza zitekeenik, harik eta eguna bolariekin eman nuen arte. Bertsolari izatearen alderdi ona: asko dabilenak asko ikas dezake.
Dozena bat urtetik gora daramat gaztetxoei txapelketarako gaiak jartzen. Barre-murritxa egiten nuen nire golkorako gai-jartzaileei entzuten nielarik zeinen gogorra zen euren lana eta zein agorturik sentitzen ziren bolada luze samarrean gaiak asmatzen aritu ondoren. Neu hasi naiz jasaten lehen barregarritzat jotzen nuen zama beretsua. Are okerrago: mundua doan abiadan joanda, jakizu ba zein diren oraingo nerabeen intereseko gaiak! Ikasgelan kokatzen baditut eta kopiatze lanetan jarri ûhori ez baita modatik pasatzen- "txuleta"k ez die deus esango, orain nor denak MP3a erabiliz kopiatzen baitu. Surfaz edozein gaztetxo zegamarrek adineko zarauztar batek baino gehiago jakin dezake. Lau oinak; "lana", "plana", "afana", "zuregana" ohikoak ahaztu eta "bulliña", "pierziña", "mitiña" eta "zeziña" jarriz gero, azken oinak zer esan nahi duen galdetuko didate arrazoi osoz. Ez da lan samurra. Eta esker gaiztokoa da oso. Nortasun agiriak baino nabarmenago salatzen du zahartzen ari garela.
Ez naiz bereziki tenis-zalea. Baina Parisko torneo entzutetsua nire bizitzaren zati garrantzitsua izan da betidanik. Tenis ordu asko eta asko ikusia naiz, ez gogoz kontra, baina bai gogo handirik gabe. Azterketa garaian izaten da beti Roland Garros. Liburuekin gelan sartu baino hobea edozer zenez, txekiar txar baten eta korear erdipurdiko baten arteko bost seteko partida hasi eta bukatu ikusteko gauza nintzen. Irudimenak ihes egiten zuen horrelakoetan adreilu xehetuko pistatik eta pentsatzen nuen, azterketak amaitzearekin nik nahi nuena egingo nuela. Nik nahi nuena baino ez. Roland Garros iritsi da eta ni ez naiz nonbait heldu. Oraindik amesten dut bolada ito hau gainditzean nik nahi dudana egingo dudala. Nik nahi dudana besterik ez. Handitan zer izan nahi dudan pentsatzen hasteko ordua dut.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Lurrari, ekoizle txikiei, baserriari eta elikadura burujabetzari lotutako proiektu ugari ari da sortzen Euskal Herrian azken urteotan, kontsumo elkarteak eta baserritarren sareak esaterako. Baina, ez al da kontraesankorra ustezko garai "oparo" honetan proiektu agroekologiko ugarik ateak itxi behar izatea? Edo nekazari asko egoera oso zailean egotea? Ba al dakigu nola bizi diren gure hurbileko ekoizleak?
2018an mugaz gaineko 1.400 milioi bidaia zenbatu ziren munduan, duela 50 urte luxua zena zenbateraino demokratizatu den seinale. “Demokratizatu”, diozu? Lurra planetako hamabost biztanletatik batek bisita ditzake gainerako hamalauak, baina hauek ezingo dute joan bakar haren sorterrira... ez bederen opor usainean. Atsedenezko bidaien koste-etekinen banaketak injustizia neurri bera dauka: turismoak jendeen arteko desberdintasunak handiagotzen ditu.
Debako Arte Eskola itxi dute. 1970ean sortu zuen Jorge Oteizak bere programa kultural eta politikoa martxan jartzeko, baina ez zitzaion esperimentua ondo atera. 80ko hamarkada hasieran bigarren fase bati ekin zion, iazko abenduan udalbatzak ixtea onartu zuen arte. Arte Eskola Bizirik plataformak jardunaldi batzuk antolatu ditu martxoaren 23an, itxiera salatzeko eta aurrerantzean Arte Eskolak hartu behar lukeen norabidea birpentsatzeko.
