Zerbitzu sektorea Industriari gain hartuta


2006ko maiatzaren 14an
Oraintsu arte, Euskal Herrian eskualde batzuetan nekazaritza eta arrantza zen nagusi eta beste batzuetan Industria sektorea. Gure herrialdeko eskualdeetan leku gutxi zuen Zerbitzu sektoreak. 2006an, aldiz, ikuspegi hau erabat aldatu da. 1975 eta 1993 urteen artean egin ziren birmoldaketen ondoren eta nekazaritzan, abeltzaintzan eta arrantzan izandako birmoldaketaren ondoren, Euskal Herria Zerbitzuetara eskainia dagoen herri berdinduagoa da. Hala ere, ezin dugu ahaztu zerbitzuetako asko euskal industriak bultzatu duela, nahiz eta industria hau oraindik garrantzitsua izan nolabait. Hau da Udalbiltzak, Nazio Garapenerako Biltzarraren eta Gaindegiaren laguntzarekin egin duen Euskal Herria Datuen Talaiatik bigarren liburukian ikus daitekeen ondorio garrantzitsuetako bat. Bigarren liburuki honekin, gure herriak bizi duen zatiketa juridiko, politiko eta administratiboek hainbeste desitxuratzen duten Euskal Herriko zazpi lurraldeetako ikuspegi erreala egiantzekoagoa da.

Halaber, Euskal Herrian izan diren migrazioek gure herria harrera-leku bihurtu dute; migrazio hauek eta bizikidetasun familiar eredu berriak dira liburuki honetako beste bi gai garrantzitsu eta berri. Artikulu honetan bi gai horiei helduko diegu.

Euskal lurralde bakoitza edo herri bakoitza zehatzago ezagutu nahi duenak www.gaindegia.org helbidean topatuko ditu datu gehiago.


Lanpostuen %61,6 zerbitzuetatik dator

Egia da industriak garrantzi handia duela oraindik Euskal Herrian. Baina, egia da, halaber, gero eta lanpostu gutxiago sortzen duela, nahiz eta Zerbitzu sektorean lanpostu asko sortzea eragin. Azken 25 urteetan (1975-2001), hala ere, Zerbitzu sektorea aldatu da gehien. Kontuan izan behar dugu, Euskal Datuen Talaiatik lanaren arduradunek bildutako estatistikak 2001ean bukatzen direla Hegoaldeko lau lurraldeei dagokienez eta 1999an Iparraldeko hirurei dagokienez.

25 urtetan Zerbitzu sektorean lanpostuak bikoiztu egin dira, mende hasieran 747.000tara iritsi ziren. Gaur egun lanpostuak sektoreka horrela daude zatituta gure herrian: Zerbitzuak %61,6 (747.374), Industria %35,4 (429.661) eta Nekazaritza eta Arrantza %3,0 (36.326). Lurraldeka, Lapurdin egin du gehien gora Zerbitzu sektoreak. Hamarretik zazpik egiten dute lan hirugarren sektorean. Nafarroa Beherea eta Zuberoako datuetatik asko urruntzen da, baina baita Araba, Gipuzkoa eta Nafarroa Garaikoetatik ere. Bizkaia, aldiz, urrun bada ere, Lapurdiren atzetik doa.

Udalbiltzak aurretik aipatutako euskal erakundeekin egindako lan bikain honetako datuen arabera, esan daiteke Nafarroa Beherea dela herrialde nekazariena eta Gipuzkoa industrializatuena. Hala ere, zazpi herrialdeetan, egun, Zerbitzu sektoreak sortzen ditu lanpostuak (ikus infograma).


Emakumeak zerbitzuetan

Emakumeek betetzen dute zerbitzuetan lanpostu gehien, nahiz eta langabezia gehien izaten jarraitu. Hala, langile diren bost emakumetatik lau Zerbitzu sektoreak duen hainbat ekintzetako batean daude izena emanda. Hauei etxe-mantenuetan eta mendeko familiarren zaintzan lan egiten duten 320.845 emakume «ez langile» gehitu beharko litzaizkieke, azken hauek ez baitira pertsona «langile» moduan kontatzen estatistiketan.


Migrazio saldoa, aldekoa

Euskal ikerlan estatistiko honek dakarren beste datu interesgarri eta berria migrazio-saldoa da. Ikerlanaren azken sei urteetan, beste herrialdeetara bizitzera joan diren baino 72.684 pertsona gehiago jarri dira bizitzen Euskal Herrian. Kopuru honek migrazio-saldoa aldeko bihurtzen du. Eta gainera, benetakoa baino txikiagoa da, hauei erroldatu gabeko etorkinak, «ilegalak» edo «ez direnak», gehitu beharko bailitzaizkieke. Nafarroa Garaiak jaso ditu etorkin gehien: 46.802. Lapurdik 9.535, Arabak 7.287, Gipuzkoak 3.787, Bizkaiak 3.641, Nafarroa Behereak 1.141 eta Zuberoak 492.

Euskal familia ereduan ere aldaketak daude

Europako gizartean gertatzen ari diren aldaketa demografikoek euskal familian ere eragina dute, eta horrela, bizikidetasun-eredu berriak leku hartzen doaz gurean ere. Europan eta Euskal Herrian gertatzen diren aldaketa demografiko hauen ezaugarri nagusia ereduen ugaritasuna da. Euskal Datuen Talaiatik ikerlanaren bigarren liburukian ikus daitekeen ondorioetako bat da hau.

Garai batean Euskal Herrian familia ugaria bazen nagusitzen zena, egun banakako familia da eredua, eta honetatik beste hainbat aldaketa gertatu dira azken urteotan. Ikerlanak alderdi batzuk azpimarratzen ditu banakako familia eredua zergatik den nagusi azaltzeko: bikoteak gehiago hausten dira, bikotean bizitzen beranduago hasten da, jaiotze-tasa jaitsi egin da, etxeak txikiagoak dira eta elkartze mota berriak gizartean ondo ikusiak daude.
Euskal herritarren erdia baino gehiago (50,9) hiru kide edo gutxiagorekin bizi da etxebizitza berean. Zehazki, Euskal Herrian, etxe bakoitzeko, bataz beste, 2,8 kide bizi da. Biztanleriaren laurdena baino ez da bakarrik edo beste kide batekin bizi. Nafarroa Garaiak etxebizitzako biztanle gehien du, 2,9 bataz beste. Eta Lapurdik gutxien, bataz beste 2,3 biztanle etxeko.

Euskal Herrian 800.206 familia bizi dira. Horietatik %44,5 familia 24 urte arteko seme-alabak dituzten bikoteek osatzen dute. Seme-alabarik gabeko bikoteak %40,25 dira. 800.206 familia horietatik %15,4 guraso bakarrekoak dira. Guztira, 24 urte baino gutxiagoko seme-alabarik ez dutenak %47,3 dira.

Ikerlan honen arabera, esanguratsua da elkarbizitza-inguru bakoitzean kideak gutxitu egin direla.


Azkenak
Jaioberrien orpo-proban gaitz gehiago aztertzera behartuko du Osakidetza Espainiako Gobernuak

Jaurlaritzari koloreak atera dizkio Espainiako Gobernuak: Osakidetzak iragarri berri duenean jaioberriei egiten zaien orpo-proban hamalau gaitz antzeman ahalko direla aurrerantzean, gutxienez 22 gaitz behatu beharko ditu, Madrilen aginduz. Nafarroak dagoeneko 30 gaixotasunen... [+]


2024-04-24 | Juan Aldaz Arregi
Athletic zuri ta gorria, zu zara nagusia, baina zertan?

Gizonezko futbol profesionalaren gaitasun (im)mobilizatzaileari buruzko hausnarketa soziologikoa (artikulu hau EHUren Campusa aldizkariak argitaratu du)


Neskak eta ikasketa zientifikoak: 6 urteetatik unibertsitatera bitarteko harreman gatazkatsua

Neskek gaitasun matematiko eta zientifikoekiko txikitatik duten pertzepzio, autopertzepzio eta bizipenen eraginez, zientzia arloko ikasketei muzin egin eta bestelako karrerak aukeratzen dituzte. Hala dio ikerketa berri batek.


Gazara bihar abiatuko dela iragarri du Askatasunaren Ontzidiak, Israel, Alemania, Erresuma Batua eta AEBen “presioen” gainetik

“Azken egunetan” hainbat herrialderen ordezkariak Turkian izan direla salatu du nazioarteko ekimenak, Erdoganen gobernua presionatzeko ontzidia ez dadin itsasoratu. Askatasunaren Ontzidiak adierazi du ez duela “onartuko” debekurik, eta apirilaren 24an,... [+]


Eguneraketa berriak daude