Zerbitzu sektorea Industriari gain hartuta


2006ko maiatzaren 14an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Oraintsu arte, Euskal Herrian eskualde batzuetan nekazaritza eta arrantza zen nagusi eta beste batzuetan Industria sektorea. Gure herrialdeko eskualdeetan leku gutxi zuen Zerbitzu sektoreak. 2006an, aldiz, ikuspegi hau erabat aldatu da. 1975 eta 1993 urteen artean egin ziren birmoldaketen ondoren eta nekazaritzan, abeltzaintzan eta arrantzan izandako birmoldaketaren ondoren, Euskal Herria Zerbitzuetara eskainia dagoen herri berdinduagoa da. Hala ere, ezin dugu ahaztu zerbitzuetako asko euskal industriak bultzatu duela, nahiz eta industria hau oraindik garrantzitsua izan nolabait. Hau da Udalbiltzak, Nazio Garapenerako Biltzarraren eta Gaindegiaren laguntzarekin egin duen Euskal Herria Datuen Talaiatik bigarren liburukian ikus daitekeen ondorio garrantzitsuetako bat. Bigarren liburuki honekin, gure herriak bizi duen zatiketa juridiko, politiko eta administratiboek hainbeste desitxuratzen duten Euskal Herriko zazpi lurraldeetako ikuspegi erreala egiantzekoagoa da.

Halaber, Euskal Herrian izan diren migrazioek gure herria harrera-leku bihurtu dute; migrazio hauek eta bizikidetasun familiar eredu berriak dira liburuki honetako beste bi gai garrantzitsu eta berri. Artikulu honetan bi gai horiei helduko diegu.

Euskal lurralde bakoitza edo herri bakoitza zehatzago ezagutu nahi duenak www.gaindegia.org helbidean topatuko ditu datu gehiago.


Lanpostuen %61,6 zerbitzuetatik dator

Egia da industriak garrantzi handia duela oraindik Euskal Herrian. Baina, egia da, halaber, gero eta lanpostu gutxiago sortzen duela, nahiz eta Zerbitzu sektorean lanpostu asko sortzea eragin. Azken 25 urteetan (1975-2001), hala ere, Zerbitzu sektorea aldatu da gehien. Kontuan izan behar dugu, Euskal Datuen Talaiatik lanaren arduradunek bildutako estatistikak 2001ean bukatzen direla Hegoaldeko lau lurraldeei dagokienez eta 1999an Iparraldeko hirurei dagokienez.

25 urtetan Zerbitzu sektorean lanpostuak bikoiztu egin dira, mende hasieran 747.000tara iritsi ziren. Gaur egun lanpostuak sektoreka horrela daude zatituta gure herrian: Zerbitzuak %61,6 (747.374), Industria %35,4 (429.661) eta Nekazaritza eta Arrantza %3,0 (36.326). Lurraldeka, Lapurdin egin du gehien gora Zerbitzu sektoreak. Hamarretik zazpik egiten dute lan hirugarren sektorean. Nafarroa Beherea eta Zuberoako datuetatik asko urruntzen da, baina baita Araba, Gipuzkoa eta Nafarroa Garaikoetatik ere. Bizkaia, aldiz, urrun bada ere, Lapurdiren atzetik doa.

Udalbiltzak aurretik aipatutako euskal erakundeekin egindako lan bikain honetako datuen arabera, esan daiteke Nafarroa Beherea dela herrialde nekazariena eta Gipuzkoa industrializatuena. Hala ere, zazpi herrialdeetan, egun, Zerbitzu sektoreak sortzen ditu lanpostuak (ikus infograma).


Emakumeak zerbitzuetan

Emakumeek betetzen dute zerbitzuetan lanpostu gehien, nahiz eta langabezia gehien izaten jarraitu. Hala, langile diren bost emakumetatik lau Zerbitzu sektoreak duen hainbat ekintzetako batean daude izena emanda. Hauei etxe-mantenuetan eta mendeko familiarren zaintzan lan egiten duten 320.845 emakume «ez langile» gehitu beharko litzaizkieke, azken hauek ez baitira pertsona «langile» moduan kontatzen estatistiketan.


Migrazio saldoa, aldekoa

Euskal ikerlan estatistiko honek dakarren beste datu interesgarri eta berria migrazio-saldoa da. Ikerlanaren azken sei urteetan, beste herrialdeetara bizitzera joan diren baino 72.684 pertsona gehiago jarri dira bizitzen Euskal Herrian. Kopuru honek migrazio-saldoa aldeko bihurtzen du. Eta gainera, benetakoa baino txikiagoa da, hauei erroldatu gabeko etorkinak, «ilegalak» edo «ez direnak», gehitu beharko bailitzaizkieke. Nafarroa Garaiak jaso ditu etorkin gehien: 46.802. Lapurdik 9.535, Arabak 7.287, Gipuzkoak 3.787, Bizkaiak 3.641, Nafarroa Behereak 1.141 eta Zuberoak 492.

Euskal familia ereduan ere aldaketak daude

Europako gizartean gertatzen ari diren aldaketa demografikoek euskal familian ere eragina dute, eta horrela, bizikidetasun-eredu berriak leku hartzen doaz gurean ere. Europan eta Euskal Herrian gertatzen diren aldaketa demografiko hauen ezaugarri nagusia ereduen ugaritasuna da. Euskal Datuen Talaiatik ikerlanaren bigarren liburukian ikus daitekeen ondorioetako bat da hau.

Garai batean Euskal Herrian familia ugaria bazen nagusitzen zena, egun banakako familia da eredua, eta honetatik beste hainbat aldaketa gertatu dira azken urteotan. Ikerlanak alderdi batzuk azpimarratzen ditu banakako familia eredua zergatik den nagusi azaltzeko: bikoteak gehiago hausten dira, bikotean bizitzen beranduago hasten da, jaiotze-tasa jaitsi egin da, etxeak txikiagoak dira eta elkartze mota berriak gizartean ondo ikusiak daude.
Euskal herritarren erdia baino gehiago (50,9) hiru kide edo gutxiagorekin bizi da etxebizitza berean. Zehazki, Euskal Herrian, etxe bakoitzeko, bataz beste, 2,8 kide bizi da. Biztanleriaren laurdena baino ez da bakarrik edo beste kide batekin bizi. Nafarroa Garaiak etxebizitzako biztanle gehien du, 2,9 bataz beste. Eta Lapurdik gutxien, bataz beste 2,3 biztanle etxeko.

Euskal Herrian 800.206 familia bizi dira. Horietatik %44,5 familia 24 urte arteko seme-alabak dituzten bikoteek osatzen dute. Seme-alabarik gabeko bikoteak %40,25 dira. 800.206 familia horietatik %15,4 guraso bakarrekoak dira. Guztira, 24 urte baino gutxiagoko seme-alabarik ez dutenak %47,3 dira.

Ikerlan honen arabera, esanguratsua da elkarbizitza-inguru bakoitzean kideak gutxitu egin direla.


Azkenak
Nekropolitiken politika

"Oxala Mediterraneoko herrialdeek beren betebeharrak beteko balituzte, eta bilaketa eta erreskateko uretan eskura dauzkaten operatibo guztiak martxan jarriko balituzte, jendeak itsasoan arriskurik izan ez dezan". Mikel San Sebastian Aita Mari erreskate ontziko kidearen... [+]


Astelehenean hasiko dira Zaharraz Harro! jaiak Gasteizko Alde Zaharrean

Astelehenetik igandera askotariko 106 jarduera antolatu dituzte auzoko bizilagun eta eragileek, parte hartzea, auzo harrotasuna eta autogestioa ardatz. Aurten poliziak bortizki hustu berri duen Korda espazioa izango dute gogoan. Hamazazpigarren edizioa da aurtengoa.


Gasteizko lorezainak hiru hilabete greba mugagabean
“Egoera oso zaila da une honetan, baina langileek borrokari eutsiko diote”

Ostegunean hiru hilabete beteko dira Gasteizko lorezainek greba mugagabea hasi zutenetik aho batez, ELA, LAB eta ESK sindikatuek deituta. Gasteizko parke, igerileku eta berdeguneak belar eta sasiek hartuta ikusteak oso ikusgarri egin du greba, baina iragan astean “zerbitzu... [+]


Sergio Ayucar (BSH): “Prozesuari eustea oso gogorra izaten ari da; mediku-bajak bikoiztu egin dira”

Eskirozko BSH lantokia ixteko asmoa plazaratu zutenetik lan taldearen mediku-bajak bikoiztu baino gehiago egin direla salatu dute gaur: "Abenduan prozesua hasi zenean lan taldearen %4 zegoEn bajan, orain %13 baino gehiago dago", adierazi du Sergio Ayucar BSHko langile... [+]


Kanpaina bukaerako ariketa

Hau idazten ari naizela, kanpaina bukatzear dugu. Datorren astelehenean jetzaldi batera pasako gara. Horrek esan nahi du hiru egunetik behin egingo dugula gazta, eta gaztek izango dituztela bospasei kilo. Uztailaren bigarren astean edo utzi egingo diogu gazta egiteari.


2025-06-23 | Irati Diez Virto
Askari izena duen haragijale txikia

Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]


2025-06-23 | Jakoba Errekondo
Arrosa basatiaren izen saltsa

Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]


2025-06-23 | Garazi Zabaleta
Azpigorri
Bertako ahuntz arrazaren txorizoak

David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]


NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Eguneraketa berriak daude