Feminismoak zein erronkari aurre egin behar dion moduko galdera aditzerakoan maskulinotasuna datorkit burura erremediorik gabe, horretan eman ditudalako azken hamarkadak. Euskal Herrian gizonezkoen taldeak azken hamarkadetako kontua izan dira, baina ez feminismoak argitara ekarritako egoera ez zuzenaren aurrean gizonezkoen jokaera eta erantzuna aztertzeko; gehien batean gizonezkoek zituzten eremuak eta pribilegioak nola garatzen segi ziurtatzeko biltzen ziren gizonak, ohartu ala ez.

Azken bi-hiru hamarkadetan hasi da gizonezkoen kolektiboa konturatzen feminismoak azaleratu gizarte injustiziak injustizia onartezinak direla eta, beraz, horrek gogoeta eskatzen zuela; hasiera batean, agian ohartu gabe, injustizia horiek gizonezkoen kontua zirenik; esango nuke gehiago halako elkartasun kutsu bat bazela gizonezko batzuen aldetik; batzuetan emakumezkoei "mesede" moduko zerbait egitea bezala ere bazen.

Beranduxeago izan behar izan du gizonezkook ohartzen hasi garenean emakumeek eskatzen zutena gizartea aldatzea zela, iraultza, eta honek zuzen-zuzenean eragiten gaituela den-denok. Orduan hasi gara gogoeta egiten benetan emakumeek diotena zer den, zergatik eskatzen duten iraultza, zergatik den beharrezkoa gizartea iraultzea. Zerbait ulertzen hasi gara eta azken hogei urteetan gizon taldeetan eginiko lanak bere emaitza goiztiar batzuk eman ditu. Emakumeek egiturazko aldaketaz hitz egiten dutenean konturatzen gara bizi garen gizarte hauek guztiz sexistak direla, hezur-muineraino, eta bertan gizonezkook emakumezkoak kontrolpean eduki eta maneiatzeko heziak garela eta emakumeak mendetasun hau ez ikusteko, edota, ikustekotan, normaltzat eta naturaltzat irensteko heziak direla.

Gizonezkook ere maskulinotasun patriarkal hegemoniko horretan bertan jaio, hazi eta hezi egin gara. Xurgatu dugu azal-zuloetatik; gure arrebek ere bai. Ez dirudi gizarte kapitalista hauetan jaioz gero inor libratzen denik hezkuntza sexista jasotzetik. Gure amek ere halako legatu hegemonikoa jasan zuten; gure aitek zer esanik ez. Sexismoak denok kutsatzen gaitu eta egitura sakon eta ongi-ongi sustraituak ditu begia jar dezakegun leku guztietan. Beraz ez dugu lan erraza hortik gure burua ateratzen eta ez da errazagoa izango gainerako gizonezkoak horretara gonbidatzea. Guk jasan dugun hezkuntza norabide ezberdinetatik etorri zaigu: sendia, eskola, etxea, auzoa, lagunarteak, komunikabideak, telebista, ipuinak, jolasak, literatura, filmak, bideo-jokoak, iragarkiak… baina denek norantza sexista horretan hezi egiten gintuzten. Horietatik sortu genituen jokabideak, ereduak, pentsaerak, aurreiritziak, ohiturak, ideiak, joerak… eta haietan bizi izan gara urteetan zehar, gizartean gainerako guztiak halaxe egiaztatzen zigularik.

Hementxe hasten da, nire ustez, erronkarik nagusiena. Emakumeek aldaketak lortu dituzte, lege mailan eta baita, ahal izan duten neurrian, kontzientzia mailan ere. Guk gizonezkook aldaketa horiek ontzat hartu ditugu ahalegin pixka baten eta denboraren poderioz eta logika ere aurkitu diegu, beraz, onargarri eta txalogarri iruditzen zaizkigu. Baina kontzientzia ia-ia ukitu gabe daukagu oraindik arlo askotan, inguratzen gaituen orok dugun egoera tamalgarri hauxe aldezten eta euskarritzen duelako eta honek zailtzen du -aldaketak eta legeak onartu bai baina- gu geu aldaketa horien burutzaile ala ajente eragile bihurtzea, guri dagokigun eremuan.

Sexismoz blaiegi gaude oraindik emakumeek egin dituzten ekarpen eta aurrerapenak gure gain guztiz arduratsu eta zintzoki hartzeko eta egunerokotasunean ekarpen eta aurrerapen horiek garatu eta arlo guztietara zabaltzeko. Teoria femenista ezagutu -maskulinotasun ez sexista garatzen ari garen neurrian biak guztiz bateragarriak- eta ulertzea ez da guretzako ametsa ala buruko mina jada; baina teoria hau praktikara egokitu eta hor amore eman ala huts ez egitea ez da hain erraza, mende eta mendeetako bizi, izan eta hezteko era batekin topo egiten baitugu, zeina banako guztiengan errotua iritsi baita guganaino. Legeak eta gizarte erakundeak ala instituzio batzuk aldatzea lortu da, lortu duzue, lortzen ari gara; orain pertsonen gogapenak aldatzea falta zaigu, hor bizirik baitirau sexismoak.

Horretara bideratzen dira gure gizon taldeen ahaleginak azken hamarkada honetan. Gizonezkook konturatu behar dugu nola gizarte sistema osoak bultzatzen gaituen emakumeak zapaltzera eta nola honek eragin ezin okerragoa duen beraiengan zein gugan. Zapalketa hau eten egin beharra daukagu orain eta honetarako ez dugu teoria gehiago behar. Egun, jakin badakigu ez diogula eredu sexistari jaramonik egin behar gizon izateko, badagoela sexista edo matxista ez den gizon izateko aukerarik; are gehiago, sexismorik gabeko balizko gizarte justu batean uste dugu ez litzatekeela garrantzizkoa izango emakume ala gizon izatea, baizik eta eskubide guztidun pertsona, gizakia. Beraz, nahikoa informazioa badago gauzak lehen bezain gaizki ez egiteko eta berdintasun ala parekidetasunerantz elkarrekin abiatzeko. Praktikarekin izango dugu borroka eta erronka, bai gizonezkook, bai emakumezkoek. Honetan eskutik joan behar dugula pentsatzen dut. Honekin batera pentsatzen segi eta hurrengo urratsa zein izango den gogoeta egin behar dugu, nahiz eta gizarteak esango digun berdintasuna lortu dugula. Azken hau gizaki guzti en gogapenaren barruan egon arte borroka ez da bukatu.