Iparraldean euskarak biziberritzeko beharrezkoa duen hizkuntza politika martxan emanen ote du Euskararen Erakunde Publikoak? (EEP). Deblauki erran dezakegu ezetz. Erantzuna eztabaida ideologiko-politikoan sartu gabe ere -hots frantses instituzioa dela eta soilik euskal instituzio batek lor dezakeela euskararen berreskurapen eta normalizazio osoa- eman daiteke, alabaina erakunde honek, gaurko baldintzetan, gabezi larriak pairatzen ditu bere misioa betetzeko.

Lehenik, lege babesik ez. Edozein politika publikok legea du baliabide emankorrena eta euskara oraindik legetik at dago frantses Estatuan. Ikustekoa da urtarrilaren 13an Lamassoure jaunak, berriz ere, iragarri digun hizkuntza lege proiektua noraino gauzatuko den.

Bigarrenik, dirua. Aurrekontu mugatua du Erakundeak eta frantses Estatuko kontuen defizita ikusirik, norabide politiko aldaketa sakonak gertatu ezean, aukera gutxi badira ondoko urteetan haren partea emenda dezan. Instituzio bakoitzak EEPri ekartzen dion aurrekontuaren ehunekoa araudietan xedatua denez, beste instituzioen ekarpena berez mugatuta geldituko da.

Hirugarrenik, helburu argiak. EEPa organismo politiko-teknikoa da, eta biltzen dituen Instituzio desberdinen kontradikzioak islatzen ditu. Gaur egun haien artean koherentzia eskasa nabarmena da. Euskararen aldeko diskurtso ofizialaren gibelean eduki franko desberdinak atzemateaz gain, mesprezu bortitzenak irauten du -SNCF edo Justizia alorrean, besteak beste-. Beste adibide gisa, irakaskuntza atalean joan den udazkenean Erakundeak plazaratu duen garapen planak ez du euskara eta euskarazko irakaskuntzaren eskaintza zabaltzearen aldeko hautu argia egiten. Gurasoen eskaeraren zain egoten da eta gaur egungo euskarazko ikasbideen jarraipena soilik hartzen du helburutzat.

Orduan zer? Deus berririk ez da eta beti bezala jarraitzen dugu? Inondik ere ez. Eta euskaltzaleen aldetik huts larria litzateke egoera berriaren aukera guztiak ez ikustea eta ez baliatzea. Halaber itsua izan behar da egoera berri hau, parte handi batez, euskaltzaleen aldarrikapen, borroka eta lanaren fruitua dela ez ikusteko eta ondorioz azken urteetako euskararen aldeko hamaika ekimenak hutsalak izan direlako ustea zabaltzen uzteko, etsipena eta desmobilizazioa hedatuz. Ez. Aurrerapenak lortu ditugu, ez nahi bezainbat edo nahi bezain onak baina aurreko egoerarekin konparatuz urrunago joateko, dudarik gabe, baldintza hobeak eskaintzen dizkigutenak.

Lehen-lehenik, hizkuntza politikaren ideia eta beharra iritzi publikoan nahiz klase politikoan normalizatzen ari direla ezin uka. Duela hamar urte, 1996an, Antolakuntza Eskema landu zen urte hartan, euskaltzaleen ahotan soilik entzuten zela jakinik nabaritzen da egindako bidea.

Bigarrenik, EEPren sortzearekin, frantses legedian existitzen ez den eta inongo Instituzioren esku ez dagoen eskumena, hots, hizkuntza politika definitu eta bideratzearena, eragile publiko bat, bakarra eta ongi identifikatuaren gain eman dute. Instituzionalizazio tresnak ukatzen zaizkion lurralde honetan -ikus Euskal Departamendua edo Laborantza Ganbara-, ez da lorpen makala.

Hirugarrenik, hizkuntzaren alde lanean ari diren herri mugimendu eta elkarteentzat "leihatila bakarra" bilakatzen da, frantses antolamendu politiko-administratiboak sorturiko hainbat zailtasun eta trabak gaindituz. Azkenik, EEPk hizkuntza politika orokorra nahiz arloka definitu eta bideratzeko misio ofiziala du. Horrela, lehen aipatu hutsune eta muga guztiak izanik ere, "hizkuntza politika" elkarteei diru publikoaren banaketarekin identifikazioaren garaia gainditua da eta Antolakuntza Eskeman zerrendatuak baina Botere Publikoak erantzule izanik, sekulan gauzatuak izan ez ziren hainbat neurri bideratzeko azken estakuruak desagertu dira.

Garaiak aldatu dira. Konfrontazio hutsetik jokamolde konplexuagora pasatu behar dute euskalgintzako eragile sozialek. Herri presioa antolatzeaz gain eta elementu hori abandonatu gabe, aukera berriak baliatu, bere adituak eskaini eta proposamenak mahaigaineratu behar dituzte. Espiritu horretan ditu aurkeztu Euskal Konfederazioak duela hilabete bat bere iduriko hizkuntza politika publikoaren helburuak eta garatu behar dituen ildoak. EEPk martxan emanen duen hizkuntza politika ahal bezain emankorra izatea nahi duela iragarri du eta bere iritzi, ekarpen, laguntza bai eta ikuspegi kritikoak ere emateko prest agertu da.

Bai Euskarari Akordioaren bitartez hainbat eragile sozialekin edota hitzarmen baten bitartez, berrogei bat Herriko Etxerekin elkarlanean aritu da azken bost urteetan euskalgintzako herri mugimendua, bere gogoko hizkuntza politikaren helburu guztiak konpartitu gabe ere, mugitzeko borondatea duten guztiak laguntzeko prest dela erakutsiz. Oraingoan euskararen egoerak behartzen du, muga, zepo eta arrisku guztiak ezagutuz, funtzio berriak betetzera hizkuntza politika publikoaren definizioan inplikatuz eta horren aplikazioan eraginez.