Lingua Arrarorum


2006ko urtarrilaren 15an
Nire irudiko, postalak zuriegiak izan ohi dira gibeleko aldetik. Eta ez erosi berritan bakarrik; idatzi berritan ere, sarri, oso zuriak izan ohi dira. "Asko gogoratzen naiz zurekin, toki hau polita da oso, primeran gabiltza, laster gara elkarrekin, etorri egin behar zenuen..." eta enparauak.

ARGIArako laugarren postal hau idaztera noala, ilbeltza ate joka izaki eta mendiak zuritu zaizkigunez, neguko postala beltzagoa idaztea deliberatu dut. Oso litekeena da, azken pare bat hilabetean, kanpoan den norbaiti zerbait idatzi dion euskaldunak, Barakaldoko BEC erakustokian izandako Bertsolari Txapelketaren finala aipatzea. Euforia pittin bat eta harrotasun dexentea piztu duena, besteak beste. Arrakasta ukaezina izan du Bertsozale Elkarteak, bakoitzari berea.

Baina bestalde, 13.008 pizti arraro areto bakarrean biltzeak ez du esan nahi pizti horiek arraroak ez direnik. Esan nahi baita, gure herrian beste hamaika gertaera, une, bilkura, jai eta pasadizo izan direla aurreko asteetan, euskaltzale batentzat, gehien gehienak, BECekoa baino tristeagoak.

Piztu telebista. Retegi BI eta Arretxe II. elkarren aurka. Eskuz, buruz buru, nor baino nor. Nafar euskaldun peto, umetan elebakarrak aitak, erdaldun peto seme pamplonesak. Erdaldun peto diot, egia esan, informazioa kontrastatu gabe eta horrek dakartzan arriskuekin. Baina Bilboko kale kantoietan bederen hori entzuten da -ez erdara bakarrik, bi pilotariak erdaldunak direla baizik-.

Iker eta Julen, izen ezin baskoagoak biak. Alzugarai eta Nagore bigarren abizenetan. Grafia euskalduna, beharrik! Baina ETB1en elkarrizketa egingo baliete, zer? Pilotariak pertsonaia publikoak direlako aukeratu ditut bi izen horiek. Ez gara inoren epaile eta inori kontuak eskatzera ere ez nator. Eta Foru ortuan bada, badakit, fruitu lerden eta ederrik. Adibidez, Lakasta eta Sotes, jatorrizko labelaren kasta ote?

Baina Sanz eta Pegenaute hizkuntza genozidatzat jotzen ditugunok, ezin ditzakegu hizkuntza arakiria egin eta egiten dutenak ahantzi. Bilboko kantoiek diotena egia bada, ingelesezko izenak ponpoxoago omen diren garaiotan, Retegui Two vs Arreche The Second ikusteko prestatzea hobe dugu. Eta barka inork postal honetan hitz koktel molotoff bat ikusten badu. Egia esan, ez dakit zein telebistak eman zuen partida, ez partida nola amaitu zen, ez dakit elkarrizketatu zituzten ere eta, egin bazuten, ez dakit -baina badut errezeloa- zein hizkuntzatan elkarrizketatu zituzten.

Euskal talibana naizela pentsatuko du askok. Baina niri hizkuntza arakiriak pena ematen dit, zer egingo diogu. Hori bai, ez dut inor infernuko zulora horregatik kondenatuko. Are gutxiago pertsonaia publikoa baina jarduera pribatuan badabil. Lehendik ere badago nahikoa bortizkeria bazterretan. Iker eta Juleni barkamenak aldez aurretik hau ulertzeko gai badira eta zorionak, nola ez, euren esku eragatik. Pelota(n) egiteko, jakina.

Dena den, urte berria iritsi zaigunez eta antzinako bekatu guztiak garbitze aldera, aitor dezadan, aspaldi batean Ordizian aipatutako Kilometroak jai batean, ahozko granada hau jaurti niola orduko Donostiako alkateari: "Albistur Albizturrera, euskara ikastera". Bistan da, geure hitz bidezko ekintzek ez dute arrakastarik. Nola izango dute baina, lingua arrarorum horretan jarduten badugu ? Derradan nire alde orduan adinez txikia nintzela eta, akaso, ameslariagoa ere bai.

Denborak ez du ordea edozer sendatzen: epaile jaun txit goren batek "juglar sabelotodo" bat ikusi zuen tokian, geuk artista bat ikusi uste genuen, hitzaren maixu eta ironiaren katedratiko. Hizkuntza betaurrekoen ironiak zer diren. Desertuko ispilukeriak.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude