Gorka Espiau: «Bake prozesuen hasierako lanak puzzle baten antza du»


2006ko urtarrilaren 15ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Gorka Espiau auzo multikultural batean bizi da. Amerikako Estatu Batuetan (AEB) betebeharreko formalismo guztiak bukatu berri dituela adierazi digu, baita pasadizo hau kontatu ere: «Bi hilabete baino gehiago eman genituen etxean telefono barik, eta normalean bi aste itxaron behar izaten da. Gizarte Segurantzaren zenbakirik gabe ezin baita ia ezer kontratatu».

Whashington hiriari buruzko ikuspegi orokorra eskaini digu segidan: «Oso ezberdina da hau guztia. Adibidez, osasun sistema izugarri deserosoa da. Enpresak ez badizu seguru on bat ematen, oso garestia den labirinto batean murgildu behar duzu, Europan oinarrizko diren premiak eta baldintzak lortzeko. Gure kasuan ere, bi hilabete baino gehiago itxaron behar izan dugu horrelakoak eskuratzeko. Munduko lehendabiziko potentzia omen den honetan ez dituzu horren ezberdintasun gordinak eta horrelako burokrazia arazoak espero. Alderdi baikorrak ere aurkitzen dituzu noski: Washingtonen jendea espero duzun baino askoz aurrerakoiagoa dela esango nuke. Gehiengoa demokrata da eta, adibidez, Irakeko gaiaz daukaten eztabaida benetakoa eta sakona da».

Familiarekin joan zen eta lagunak egin ditu halaber: «Umeek erraz egin dituzte lagun berriak. Bertan ezagun batzuk bagenituenez egokitzapena errazagoa egin zaigu. Euskaldun batzuekin ere harremanetan jarri ginen eta asko lagundu ziguten eguneroko betebeharretan. Noizean behin elkartzen gara eta izugarri ederra da Washingtonen umeak euskaraz jolasten ikustea».

USIPi dagokionez: espero al zenuen moduko erakundea aurkitu al duzu?

Europako irizpideetatik begiratuz gero, azalpen zaila du lan egiten dudan erakunde honek. AEBetako Kongresuak lan ildoak finkatzen eta finantzatzen dituen erakundea da-eta. Hori horrela izaki, bere menera dago. Alabaina, bere estatus independenteari eusteko gauza da. Zuzendaritza batzordean bi alderdi nagusien ordezkariak daude. Batzorde horretako kideak behin baino gehiagotan egin izan dituzte irakurketa kritikoak gobernuaren erabaki politikoen inguruan. Nahiz eta kasu gehienetan jarrera kritiko horiek pertsonek euren kabuz hartzen dituzten eta ez hainbeste zuzendaritza batzordearen izenean. Erakundeak edo Institutuak ofizialki ez du jarrerarik hartu, adibidez, Irakeko gerraren kasuan, zuzendaritza batzordean iritzi askotako kideak daudelako. Institutuko zenbait kidek, ordea, gerraren aurkako iritzia agertu ohi dute artikulu zein txostenetan.

Zer moduz zure betebeharretan?
Askatasun osoa daukat euskal gatazkaren inguruan idazteko, eta erraztasun guztiak ematen dizkidate gaiarekiko kezka duten nazioarteko erakunde zein gobernuetako agentziekin harremanetan jartzeko. Nire eguneroko jardueran bi elementu uztartzen ditut: alde batetik, Euskal Herriari buruzko lanak, eta bestetik, antzeko gatazkak bizi dituzten beste herrialdeetako egoeraren inguruan Institutuak antolatzen dituen ekimenetan dudan parte-hartzea. Hilabeteon Institutuak Palestinan eta Filipinasen egindako bitartekaritza lanak aztertuko ditu mintegi batean. Joan zen hilabetean, berriz, Bosniari buruzko konferentzian parte hartzeko aukera izan nuen. Bertan mintzatu ziren, besteak beste, Bosniako presidentea, Condoleezza Riceren hurrengoa eta Richard Holbrooke -Clintonen garaian goi-mailako kargua-. Irlandan AEBetako bitartekari izan zen George Mitchell eta Bushen lantaldean eragin gehien duen Newt Gringich ere, pasa berriak dira Institututik Nazio Batuen birmoldaketaren inguruan hitz egiteko.

Zer azpimarratuko zenuke horien artetik?
Bosniako kasua. Giza Eskubideen alde lan egiten duten erakundeek diotenez, AEBen zeregina ezinbestekoa izan zen sarraskia eten eta negoziazio politikoak errazteko unean. Dena dela, kontuan hartu behar dugu hau guztia Clintonen politikaren ondorioa dela. Nazio Batuen birmoldaketaren inguruko mintegian, jende esanguratsuak hartu zuen parte -Kongresuko bozeramalea eta errepublikazaleen 1994ko garaipenaren arduraduna izandako Newt Gringich eta George Mitchell senatore demokrata, esaterako- eta giroa erabat desberdina izan zen. Nazio Batuekiko oso kritiko agertu ziren eta oinarrizko afera guztietan bat etorri ziren. Beste gauza batzuk egiteko aukera ere ematen didate: Boisen egon naiz orain gutxi, hango sinposio batean parte hartu dut. Baina benetako lana urte berrirako idatziko dudan txosten berezian gauzatuko da. Gainera, denbora izanez gero, euskal arazoaz liburua argitaratzeko aukera eskaini didate.

Euskal diasporari buruzko gogoeta egin duzu berriki. Zer ekar dezake diasporarekin aritzeak gatazkaren ebazpenean?
Euskal diasporaren parte-hartzeak bake prozesua nazioartean sendotzen lagun dezake. Nazioarteko erakunde zein kanpoko gobernu gehiagok prozesuari buruzko gero eta informazio gehiago baldin badute, orduan eta zailagoa izango da eragile garrantzitsuenentzat prozesu horri uko egin edota jarrera ezkorrez ekitea, kasu horretan balizko prozesuaren porrotaren erantzule gisa agertuko lirateke-eta nazioartean.

Zuk puzzle baten gisara deskribatu duzu gatazkaren egoera. Zehaztu iezaguzu ikusmolde hori apur bat gehiago.
Normalean, bake prozesu bat egoera aldatuko duen oinarrizko faktore baten baldintzapean dagoela pentsatu ohi dugu. Batzuentzat, oinarrizko faktore hori ETAren su-etena da eta beste batzuek Gobernuaren aldetik kontzesioak eskatuko dituzte. Alabaina, nazioartean eman diren beste prozesu batzuei kasu egiten badiegu hauxe baieztatu dugu: arrakasta ziurtatzeko ezinbestekoa da faktore askoren uztarketa. Bake prozesu bat abian jartzeko egin beharreko lanek puzzle baten antza handia dute: pieza asko behar dugu eta batzuk aurkitzeko denbora gehiago behar izango dugu beste batzuk aurkitzeko baino. Azkenean baina, puzzlea osatzeko elementu guztiak beharrezkoak direla baieztatuko dugu. Alegia, puzzlea osatzeko beharko ditugun kontu batzuk bigarren mailakoak direla pentsa daiteke, alabaina, horiek gabe ezin izango dugu lana bukatutzat eman.

Institutuan nolako ikuspegia dute euskal gatazkaz, Irlandakoaren alboan?
Irlandako kasua lagungarri zaigu euskal gatazkan ematen diren jarrera nagusiak nazioartean azaltzeko orduan. Hauetako faktore batzuk oso antzekoak dira Irlandan eta Euskal Herrian, eta gatazkak kudeatzeko esparruan adituak direnek berehala antzematen dituzte. Modu horretan, bi errealitateetan aurkitzen diren antzekotasunak eta desberdintasunak azaldu ohi ditugu. Jeneralean, arreta gehiago eskaini ohi diote Irlandako prozesuari, AEBetako jende askok irlandartzat hartzen duelako bere burua. Gainera, Irlandako prozesuaz asko dakite, hedabideek asko eta ongi landu dute gai hau. Euskal arazoa nazioarteko agendan sartu nahi baldin badugu, Irlandako kasuak Euskal Herrikoarekin dituen antzekotasunek gauzak hobeto azaltzeko aukera emango digute eta aukera horiez baliatu egin behar dugu.

Zer garrantzia ematen diote Euskal Herriko gatazkari, nazioartekoen artean?
Eskasa. Nazioartean ez da ulertzen nola egon daitekeen indarkeria arazo bat, hain autogobernu maila handia dagoen lurralde batean. Gure kokapen geografikoak ez dauka interes estrategikorik nagusiak diren gobernu eta erakundeentzat. Alta, bake prozesu bat garatzen laguntzeko dagoen aukera ondo azaltzen baldin bada, eragile hauen prestutasuna oso bestelakoa da.

Orain gutxi arte Euskal Herria aipatzean lehen erreferentea ETA zen. Euskal Herriarekiko zer-nolako perzepzioa sumatu duzu zure inguruan? Bilakaera bat ematen ari al da?
Euskal Herriarekin lotzen diren erreferentzia nagusiak ETA eta indarkeria dira oraindik ere. Hala ere, informazio gehiago duten zenbait esparrutan badago Eusko Jaurlaritzaren berri, baita honek ETArekiko duen aurkako jarreraren berri ere. Zentzu horretan, nire lanaren helburu nagusienetako bat hain orokorra den erretratu horretan nabardurak eta bestelako argi-itzalak eranstea da.

Zenbaterainoko gogoa dago fenomeno bortitzen sorrera edo sustraiak ezagutzeko?
Hori da eztabaida honen mamia. Batzuen ustez, egoera hauek guztiak berdinak dira: ETA eta Al Quaedaren artean ez dago ezberdintasunik. Hori da Bush eta Aznarren taldeak bultzatzen duten pentsamolde berria. Baina, gehienontzat fenomeno bakoitzak ezaugarri bereziak ditu, eta bere sorrera, sustraiak eta eragileak aztertu behar dira sakonean, irtenbidea lortzeko. Bigarren perspektiba horretatik interesgarria da halaber, egoera hauek guztiek dituzten antzekotasunak aztertzea, baina ñabardura guztiak kontuan hartuz betiere.

Hemengo gatazka konpontzeko esperientziak eskaini lezakeenari buruz interesatuak al daude?
Bai. Gauza asko interesatzen zaie, eta horien arteko garrantzitsuenetako bi azpimarratuko nituzke: gizarte mugimenduen lanak izan duen eragina prozesu politikoan eta subiranotasunari buruzko gatazka bideratzeko formula berriak. Lehenbizikoari dagokionez, nola antolatu garen, eta zer motako kanpainak garatu diren aztertzen ari dira, besteak beste. Jakina, subiranotasunaren arloan gizarteari kontsulta egiteko formula adostuak interesatzen zaizkie.

Espainiako azken Gobernu aldaketak -PSOEk PP ordeztu izanak- aukera berririk zabaldu al du?
Madrilgo atentatuak Euskal Herriko gatazkaren izaera erabat aldatu zuen nazioarteko begien aurrean. Orain dela pare bat urte bazegoen informazio pixka bat eta interesa ere bai, baina egun haietan gertatu zenaren ondorioz, euskal arazoa gatazka garrantzitsuen agendan sartu zen. Horrek alde txar bat dauka: euskaldunak gero eta gehiago identifikatzen gaituzte biolentziarekin, baina aukerak ere sortu ditu. Esate baterako, gobernuek eta nazioarteko erakundeek irtenbide bat lortzeko beharraren pertzepzioa dute eta benetako bake prozesua abiatzen bada, nazioarteko komunitatearen laguntza jasotzeko esfortzuak errazagoak izango dira. Espainiako politikan, kasu, Zapateroren gobernuak hainbat estatutu erreformatzeko daukan aldez aurretiko jarrerak aukera zabaltzen du gure auzia bide normalizatu batean konpontzeko.

Udaldean, etxerako bueltan jada, zer ekarri nahiko zenuke lan honen bidez?
Lehenik eta behin, euskal gatazkari buruz hemen informazio eguneratua uztea gustatuko litzaidake. Euskal Herrira bueltatzerakoan, bake prozesuaren aldeko lagunen zerrenda luze bat eramateko asmoa daukat. Hasi berri dugun urte honetan, distentsioa eta elkarrizketa bidez, egoera berria sortzea lortzen badugu, orduan benetako lan politikoa hasiko da. Dudarik gabe, arazo handiak sortuko dira, eta leku guztietan bezala kanpoko laguntza behar izango dugu. Lehen aipatu dudan puzzlearen beste pieza garrantzitsu bat izan liteke.


Azkenak
Zenbait lagun zauritu dira Hernaniko San Joan gaueko istiluetan, eta gutxienez pertsona bat atxilotu dute

Xabier Lertxundi alkateak adierazi du istiluak leku eta ordu ezberdinetan gertatu direla, eta haien artean ea loturarik dagoen ikertzen ari dira. Udaltzaingoak laguntza eskatu dio Ertzaintzari 03:30 aldera, eta haiek oldartzean hainbat lagun zauritu dituzte. Segurtasun Sailak... [+]


2025-06-24 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Chen Yun: txoria eta kaiolaren auziak hortxe jarraitzen du

Ekainaren 13an, ezohiko ekitaldi baten lekuko izan zen Pekineko Herriaren Areto Handia: Txinako Alderdi Komunistaren aginte goren osoak (baimenduta leudekeen absentziak salbu; nola jakin horietakoa ote zen He Weidong jeneralarena? Izan ere, ez zen ageri mahai nagusian,... [+]


Bilboko Bira Kulturak kultura eskaintza murriztu beharko du laguntza publikoen murrizketa dela medio

Ez dute itxiko, baina orain arte eskaini duten programazioari ezin izango diote eutsi. "Bira txikiago bat" izango dela zabaldu dute sare sozialetan.


Nola debekatu sare sozialak erabiltzea 16 urtez azpikoei? Australiako Gobernuak badu formula

Legez, 16 urte bete arte ezingo dituzte sare sozialak erabili Australian, urte bukaera honetatik aurrera. Baina nola gauzatzen da hori praktikan? Gobernuaren azterketa batek ondorioztatu du teknikoki bideragarria dela, eta aurrekaria jarri du bide bera hartu nahi duten... [+]


Israeli boikota musika jaialdietan ere

El Salto hedabideak argitaratu zuen Espainiako dozenaka musika jaialdiren Superstruct sustatzailea Israelen aldeko funts batek erosi zuela. Geroztik, musika talde eta bakarlari ugari batu dira KKR-ren aurkako boikot kanpainan, eta Israel Palestinan egiten ari den genozidioaren... [+]


NATOtik ukatu egin dute Sánchezek iragarritako gastu militarraren salbuespena

Mark Rutte NATOko Idazkari Orokorrak ukatu egin du “baztertze klausula” onartu zaionik Espainiako Estatuari. Kalkuluen arabera, BPGren %3,5a gastu militarretara bideratu beharko du gobernuak, NATOk eskatzen dituen kompromisoak betetzeko.


Trumpek iragarri du Israelek eta Iranek su-eten akordio bat adostu dutela

Iranek AEBen Qatarreko base militarrari eraso egin ostean eman du gertakariaren berri Etxe Zuriko maizterrak, Truth Social sare sozialean. Irango Atzerri ministro Abbas Araghtxik ukatu egin du menia bat adostu dutela, eta adierazi du Israelek "bere legez kanpoko... [+]


Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Hazparneko etxebizitza agentzia bat okupatzeagatik epaituko dituzte zazpi lagun irailean

2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.


2025-06-23 | Axier Lopez
asteko argazkia
Isolamendua

Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 950 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]


Eguneraketa berriak daude