Mugikortasun iraunkorra diote


2005eko azaroaren 06an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Duela bost urte jasangarria zen hitza. Maileguan ingelesetik hartutako sustainable adjektiboak gure artean itzulpen ugari izan ditu, esate baterako: sostengarria, eramangarria, eutsigarria, orekatua, iraunarazgarria, mantengarria, jasangarria, eta azkenik, Euskaltzaindiaren aburuz, iraunkorra. Sinonimoak bilatzeko eta eztabaida filologiko zein politikoetan sartzeko ahalmen berezia izaten dugu euskaldunok, beste kontu bat da, ea gauza garen gure garapen ereduaren gaitzan erreparatzeko edota norabide ezkorrari zuzenketa minimoak egiteko.

Garraio alorrean topa dezakegu gure bizimodu sostengaezinaren ebidentzia, nahiz eta administraziotik eta automobilen, porlanaren edo petrolioaren multinazionaletatik iraunkortasunaren dohain berri eta berezia iragarri, gau eta egun.

Europako Batasunean eta gure Euskal Herri txikian berdin, garraioa hazkunde iraunezinaren sintomak agerian ditugu bere ingurumen, ekonomia eta gizarte manifestapen argiekin. Pertsona eta lehengaien garraioa gora doa etenik gabe eta dinamika hori hazkunde ekonomikoaren bete beharreko baldintzatzat jotzen da. Gaixotasun honen aurrean, Bruselan eta Gasteizen bilatu den botika magikoa garapen ekonomikoa eta bitarteko motorizatuen bidezko garraio-eskaera orokorra "bereiztea" izan da, baina ez dute lortu. Aitzitik, ibilitako kilometroak eta garraio azpiegituretan inbertitutako diruak BPG baino azkarrago igotzen dira.

Kalkulu unibertsitarioen arabera (mugikost'05-ww.ingurumena.net) garraioak sortzen dituen kanpo-kostuen kopurua BPGren %10 inguruan dabil, EAEn eta Europan ere eta negutegi efektuko gasen heren bat isurtzen du, azkarren hasten den eragilea dela ahaztu barik.

Arazoak bistan daude. Zorionez, hemen ez ditugu oraindik Europako beste tokitan pairatzen dituzten kongestio motorizatuaren eragozpen eta gastuak, kutsadura atmosferikoa edo akustikoaren mailak, agian horregatik gure hirietako erdialdeko trafikoa ez da inoiz dekretuz debekatu, ez bada World Series karrera zaratatsu hori antolatzeko.

Tesitura honen aurrean, Gasteizko Jaurlaritzari, Aldundiei edo gure tokiko administrazioari bururatzen zaien ildo bakarra azpiegitura gehiago egitea da, errepideak (Eibar-Gasteiz, Bilboaldeko Super-Sur, Durango-Beasain, Donostialdeko saihesbideak, Gipuzkoako A-8aren hirugarren erraila...) portuak (Bilbo, Pasaia, Mutriku...) eta nola ez, mugikortasun iraunkorraren proiektu izarra: Euskal Y.

Aurreko legealdian Alvaro Amman eta Sabin Intxaurragaren sailen arteko liskarrak izan baziren azpiegitura proiektu erraldoien gainean, badirudi Nuria Lopez de Gereñu (Garraio saila) eta Esther Larrañaga (Ingurumen saila) adostasun gradu altuago batera iristen ari direla. Zoritxarrez, garapen iraunkorra izateko, lehenik hazkunde ekonomikoa behar dela diote biek ala biek, eta gero... ingurumen eta gizarte egokitzapenak.

2000. urtean Bruselatik "Autorik gabeko eguna" iragarri zenean batzuk aukera paregabea zela mugikortasun modu alternatiboak martxan jartzeko pentsatu genuen, motorrik gabekoak, kolektiboak, energia aurrezkiarekin... Bost urte pasa eta gero, Eric Britton eta mugikortasun gaian adituak diren beste batzuekin batera, EAEn praktikatzen diren garraio politikak zaharkituak eta erratuak direla esan behar dugu. Yonkien antzera, lur eremua agortzen ari zaienean, azken azpiegitura dosia dela diote, baina laster ez dugu drogarik (petrolioa) erraz topatuko eta aukera galduaz gogoratzeak ez du deus balioko.

Hainbat lekutan, Suitzan edo Londreseko City-an kasu, beste norabide sostengarriagoak ibiltzeko adibideak ditugu. Aldiz, onartezina dirudi, eztabaida eta eskrupulurik gabe mugikortasun iraunkorra deitzea, garapenkeriaren betiko ereduaren jarraipen hutsa dena.


Azkenak
Zirgariak etorbidea: Erandiok itsasadarraren langileei aitortza egingo die kale izen aldaketagaz

Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.


Albanese txostena
Hauek dira Palestinako “genozidioaren ekonomiarekin” aberasten ari diren multinazionalak

Carrefour, CAF, Crédit Agricole, BlackRock... Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEko errelatore bereziak enpresa sare handi bat egin du Israel burutzen ari den Gazako genozidioaren konplize, eta horien arduradunak eta goi karguak ikertzeko eskatu du.


Sanferminak ate joka, greba mugagabea hasi dute billabesetako langileek

Asteartean eginiko bozketan, enpresako zuzendaritzak eginiko proposamenari uko egin eta grebari eustea erabaki dute Iruñeko garraio publikoko autobus gidariek. Iruñerriko Mankomunitateak sanferminetan %70ko gutxieneko zerbitzuak eskaintzea proposatu du. 


Julia Mengolini kazetari argentinarrak Milei salatu du, bere aurkako “gorroto kanpaina” bat aireratzeagatik

Adimen Artifizialaz egindako bideoak sareratu dituzte, Mengolini difamatzen dutenak. “Gorrotoa bultzatzea, indarkeria kolektiboa eta bortxazko mehatxuak” izan direla salatu du kazetariak, eta zigor bideari ekingo diola.


2025-07-02 | ARGIA
Nahel Merzouk tiroz hil zuen Florien M. polizia Euskal Herrira lekualdatu dute

17 urteko gazteari tiro egin zion Frantziako poliziak bere nahia bete du, eta Ipar Euskal Herrira ekarri dute lanera. Polizia gehiegikeriaren ondorioz hildako Merzouken kasuak mobilizazio eta protesta ugari eragin zituen Frantziako Estatuan.


Trumpek dio Israelek Gazarako 60 eguneko su-etena onartu duela

AEBetako presidenteak adierazi du orain Hamasen erantzunaren zain daudela: "Ez badute onartzen, egoerak okerrera egingo du". 60 eguneko su-etenaz gain, akordioak barne hartuko luke Hamasek Gazan dituen hamar bahitu israeldar itzultzea, eta beste hamabosten gorpuak ere... [+]


Bilboko gazte bati barrabiletara tiro egin eta ondorioz barrabila galduarazi zion ertzaina identifikatu du Segurtasun Sailak

Apirilean gertatu zen, Etxarri II gaztetxearen desalojoan, eta tiroaren ondorioz barrabila galdu zuen Iker Aranak. Aranak berak emandako materialetik identifikatu dute ertzaina.


Teknologia
Isileko itzultzaileak

Pasa den astean kontabilitatea egiteko software libreko programa instalatu nuen ordenagailuan. Ez dakit lurralde guztietan berdin izango den, baina Bizkaian jarduera ekonomiko bat garatzen dugunok Batuz atarian egin behar ditugu fakturak. Batuz ataria ondo dago, baina... [+]


2025-07-02 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Kooperatibak

Kooperatiben mugimenduak euskal nortasunaren sakoneko afektu bat esnatzen du gehienetan. Kontzeptuarekiko gertutasun, harrotasun, lurraldetasun bat. Eta bizirik dabil, kooperatibek gaurkotasun handia irabazi dutelako, ez da iraganeko historiako ekimen euskaldun bat... [+]


2025-07-02 | June Fernández
Meloi saltzailea
Senar puteroak

Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak. 

Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]


Euskara erdigunean jartzeko konpromiso zehatzak hartu dituzte Aiaraldeko hamabi ikastetxek

Urtebete baino gehiago eman dute hausnarketa prozesuan Aiaraldeko Euskalgintza Kontseiluarekin batera, eta agerraldi bateratua egin dute ateratako ondorioak plazaratzeko. Familiak eta erakunde publikoak ere interpelatu dituzte. 


Igeri ala ito

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Elkar, 2024

------------------------------------------------------------------

Helduentzat bigarren liburua du Karmele Mitxelenak. Lehenengoa ipuin liburua izan zen, eta honetan ere nabari zaio ipuingile eskua; izan ere,... [+]


Eguneraketa berriak daude