Bilbo. Aste barruko edozein egun, arratsaldeko zazpi eta erdietan. Bizkai euskal folklore elkartearen egoitzan, ohi denez, hamarren bat lagun dantza-urrats batzuk ikasten ari dira. Baina gaurko eskolak badu zerbait berezia: irakasleek ingelesez egiten diete. Zoltán Szalay eta Rozália Antal senar-emazteak dira, eta Errumaniatik etorri dira hungariar folklore ikastaroa emateko. Bai, ondo irakurri duzue. Izan ere, Szalay eta Antal Errumaniako hungariar gutxiengo batekoak dira. Baina hobe dugu dantza irakasleok Euskal Herriraino ekarri dituen bidearen hasierara itzultzea.
Bizkai 1964an sortu zen Bilbon, "tradiziozko kultura ikertu, gorde, sustatu eta zabaltzeko asmoz", elkarteko arduradunen berbetan. Zer esanik ez, euskal kulturan dihardute gehienbat, eta horren barruan dantza eta musikan. 1976an jende aurreko emanaldiak egiteari utzi eta Euskal Dantza Folklorikoen Eskola sortu zuten. 1979an eman zuten lehenengo ikastaroa, eta harrezkero ez dira gelditu.
Atzerriko dantza ikastaroak, hirugarren urtez
2003an atzerriko dantza ikastaroak eskaintzen hasi ziren. Ana Gallo elkarteko presidenteordeak dioenez, "Bilboko jendeari erakutsi nahi diogu badaudela beste kultura batzuk". `Erakutsi' hitza ez du alferrik erabili Gallok, ikastarootan ikasitakoa ez baita Bizkairen egoitzako lau horma artean geratzen. Hilean behin,
Bilbo Dantzan izeneko erromeria antolatzen dute Areatza plazan, eta hor, noizbehinka, ikasitako dantza atzerritarrak ere antzezten dituzte.
Orain arte bina ikastaro antolatu dute urtero, eta beraz, hungariar dantzei buruz egin berri dutena seigarrena da. Aurretik, Norvegia, Okzitania, Ingalaterra, Bretainia eta Esloveniaren txanda izan da. Batez beste hamar ikasle izaten da ikastaro bakoitzean. Irakasleei dagokienez, Bizkai elkartekoek herrialde horietako ospetsuenetakoak ekartzea lortu dute orain arte, kosta ahala kosta.
Errumania erdi-erdiko dantza hungariarrak
Hungariar folklore ikastaroak 36 orduko iraupena dauka. Hori nahikoa omen da Szalayk eta Antalek irakatsi nahi duten guztia ikasteko. Lehenbizikoak dioskunez, "gurean hogeita bost orduko ikastaroak antolatu ohi ditugu, eta ikasi egiten dute". Arbela txiki batean idatzi dituzte irakatsi beharreko dantzen izenak. Zerrenda oparoa da, euskal mingainentzat eginda ez dauden hitzez betea: Csárdás, Öreg zsidós, Kezes, Gölyás, Kerekes... Irakasleen herritik gertu dauden eskualde bitan daukate jatorria: Felcsík eta Gyimes, biak Errumania erdi-erdian, Transilvania eskualdearen hego-ekialdean eta Hungariako mugatik urrun samar. Gutxiengoa izateak arazoak sortzen omen zizkien 1989a arte, baina urte hartako aldaketa politikoez geroztik gauzak bareago daude. Gaur egun, euren ohiturak gordetzeko ahaleginean dabiltza. "Kanpotar bat, beharbada, ez litzateke konturatuko Errumaniako dantzen eta gureen arteko aldeaz, baina guk hori azpimarratu nahi dugu, hain zuzen".
Hiru dantza mota
Hungariar dantzak hiru multzotan banatuta daude, Szalayk dioenez. Batetik borobilean dantzatzen direnak daude, "oso antzinakoak". Hungariarrak X. mendean Europa erdialdera iritsitako Asiako leinuen oinordekoak dira, eta oso litekeena da dantza horiek migrazio harekin batera ailegatu izana. Beste talde bat bikoteka dantzatzen direnek osatzen dute. "Horietako gehienak Hungarian bertan sortuak dira, eta oso ospe handia daukate han". Azkenik, atzerritik heldutakoak daude: Alemaniakoak, Poloniakoak, Errumaniakoak...
Seguruenik bigarren multzoari dagokio ikasleak orain egiten ari direna. Csárdásen aldaera geldoa da -badago azkar bat ere-, eta oso ekialdera garamatzan doinuaz dantzatzen da. Horretan ere igartzen da hungariarren jatorria zein den. Csárdásek ez dauka antzik Euskal Herriko inongo dantzarekin. Ez da batere bortitza, eta ez du zailegia ematen, irakasleei begiratuta batez ere. Ikasleak baldarrago ari dira, noski, baina hala eta guzti nabari da dagoeneko ordu batzuk eman dituztela. Inoiz zerbait bitxi dantzatzen ari den jende talde bat topatzen baduzu Bilboko Areatzan, galde egiezu ea dantza hori Felcsíkekoa edo Gyimesekoa den.