Landareak: Arraunlarien ostaza


2005eko irailaren 25an

Pozoituak ibili dira urak Donostia parean... Haizearen aztiak ur-axalak harrotu eta hala moduzko uberak ikusi dira Donostiako ditxosozko estropaden azken egun honetan. Bart goizaldera ostaza haziak emango zizkion baten batek itsasoari.

Ostaza edo apo-belarra edo apo-lilia (Verbascum thapsus) urak pozondu eta arrainak errazago arrantzatzeko erabili izan da. Lan iktiotoxiko honetarako makina bat landare erabili izan da eta badarabilte gaur egun ere: Mediterraneo aldean torbiskoa (Daphne gnidium) eta esne-belarrak (Euphorbia sp.) »tartean aparteko aipamena mereziko duen tartikua», Guyanako indioek Hariari sonatua eta Tephrosia, Kolonbian Phyllanthus mexiae eta abar.

Ostazak aza edo hosto multzoa lurrean zabaltzen du. Verbascum izenak "barbascum" (bizar) omen du jatorri eta hostoa babes-estaltzen duen errauts-ilaun koloreko ilazki trinkoa arrazoi. Hosto hauen erdian bi metroraino irits daitekeen gara sendoa tontortzen du. Hau lore hori biziz janzten da.

Ostaza ortziaren aza ote da? Garai batean aztiek bere gara aginte-zigor gisa dantzatuz espiritu txarretatik babestu eta onei deitzeko erabiltzen zuten. Gara bera kriseiluen mukitarako ere jarri izan da. Asma, bronkitisa, tisia... apalduz arnasa hobetzen du loreen urak; ur honexek zimari distira horia eransten dio. Zainen ehokinak uzkiko zuringodolen mina baretzen du eta, esan bezala, hazi pozoitsua arrantzaleen zorroan dabil. Intsektuak akabatzen dituen rotenoideak dituenez, ostaza osoa beratzen izan duen ura landareak bustitzeko oso ona da.

Urak pozoitzen, arraunlarien ipurdia eta tosta arteko borroka goxatzen eta arnasa luzatzen, ontzi-buru azti-usteen kriseilu eta zigor, horiz tindatutako kalparretan, arerio intsektu alaenak uxatzen... Donostiako estropadan izan da bai ostaza!


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude