Erremolatxaren sektorea desagertzeko zorian
- Urtea amaitu aurretik, Europako Batzordeak (EBk) erabakiren bat hartu beharko du azukrearen merkatuari buruzko erreformaz. Oraingo proposamenari heltzen badio, kinkan izan daiteke erremolatxaren euskal sektorea. Araba da gune garrantzitsuena; 400 ustialeku baino gehiago eta 3.000 hektarea dituzte. Dagoeneko Euskal Herriko sektore primarioaren egoera hondamenezkoa da eta azukrearen merkatuaren erreformak are hondoratuago utziko luke.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Europako Batzordearen erabakien ondoriozko aldian aldiko erreformak, birmoldaketak edo berregituraketak, gaur arte bederen, arras kontrakoak izan dira Euskal Herriko sektore produktiboentzat, zeren ehunka mila herritarren bizimoduak eta enpleguak jarri baitituzte azpikoz gora. Orain aurretik, siderurgiako sektorea, ontzigintzakoa, etxetresna elektrikoena, ekipamenduetako ondasunena, arrantzakoa, laborantzakoa eta abeltzaintzakoa hartu izan ditu zurrunbiloak; oraingoan, berriz, euskal sektore primarioari datorkio erasoa berriro, azukrearen erreformaren bitartez, eta erremolatxaren sektorea antzalda dezake. Eusko Jaurlaritzak, Arabako Foru Aldundiak eta Arabako Nekazari eta Abeltzainen Batasunak (UAGA) nahiz erremolatxa-ekoizleek ohartarazi dute datorkigun egoera larri horretaz.
Halaxe da, bai, Euskal Herriko erremolatxaren sektorea arriskuan dago. Ez litzateke harritzekoa izango betiko desagertzea, baldin Europako Batzordearen oraingo planak indarrean jartzen badira, prezioak produkzio kostuaren azpitik geratuko bailirateke. Behin betiko planek datorren urteko urtarrila baino lehen egon behar dute prest eta negoziatuta. Beraz, denbora gutxi dago Euskal Herria are gehixeago pobretuko duen beste erreforma galarazteko. Erremolatxaren euskal sektoreak 400 ustialeku baino gehixeago eta 3.000 hektarea hartzen ditu, eta Arabari dagozkio gehienak. Mahatsaren hurrena, erremolatxa da Arabako nekazaritzako produktu errentagarriena: erdi mailako ustialekuen errentaren %35 osatzen du.
Gonzalo Sáenz de Samaniego, Eusko Jaurlaritzako Nekazaritzako eta Arrantzako sailburuak batere zalantzarik gabe "basakeria"tzat jo du azukrearen merkatuaren erreforma. Erreforma horren arabera, %30eko murriztea aurreikusten da azukrearen Europako produkzioan eta %40tik gorako jaitsiera erreferentziazko prezioan. Nekazaritza eta Arrantzako sailburuak adierazi duenez, erreforma horrek «betiko desagerraraz dezake Euskal Herriko erremolatxaren laborantza». Sailburuaren iritziz, Europako Batzordeak proposamena aurkezteko baliatu dituen txostenetan, «datu arras gaindimentsionatuak daude» eta Munduko Merkataritza Erakundeak (MMEk) eskatzen duenaz haratago jo dute arduradunek. Bruselak sei milioi tonako murrizketa egin nahi du eta Lakuako Gobernuak dio, «datu errealen argitan», aski litzatekeela gehienez hiru edo lau milioi tona murriztea.
Arabako Nekazari eta Abeltzainen Batasuneko Iñaki Fernández de Larrea presidenteak azpimarratu duenez, «erremolatxa ezinbesteko laborantza da» eta «gure ustialekuen errentaren %35aren iturburu da». Gogorarazi du, bestalde, azken urteotan, sektorea errentagarri egite aldera, eginahal handia egin dutela, bai kostuak doitzen, bai sektorea profesionalizatzen. Kontua horrela, ondoko baieztapen hau egin du UAGAko presidenteak: «Erreforma hori indarrean jartzen badute, gerta daiteke sektorea desagertzea, zeren proposatzen dituzten laguntzek laborantza hori galtzea dakarte eta industria ixtea eta benetan, erabateko hondamena litzateke».
Europako gainerako lekuetan ere azukrearen merkatuaren erreforma «neurrigabea» edo «ankerra» dela diote. Sektoreko Europako iturri batzuen arabera, erreformak 6.500 euroko galera ekarriko dio Europako laborari bakoitzari sarrera potentzialetan, eta 80 fabrika desagerraraziko ditu. Lantegi hauetan 150.000 lanpostu daude zuzenekoak eta zeharkakoak kontatuta. Diotenez, erreformak ez du bermatzen Europako azukrearen merkatuaren oreka; oso bestela, bizpahiru urteren buruan hondoratuko ditu 120.000 erremolatxa-ekoizle, sektorean irautea lortzen dutenen errenta ahultzeaz gainera. Prezio-jaitsierak «gehiegizkoak» omen dira eta «eskasegiak» Bruselak laborariarentzat aurreikusitako konpentsazioak (galdutako errentaren %60 jasoko lukete).
Euskal Herriko lehen sektorea hilzorian dago. Desager daiteke. Eta ez da berriketa. Aski oraintsu arte, sektore primarioa zen euskal ekonomiaren oinarria. Sektore horrek jarduera nagusi hauek biltzen zituen: nekazaritza, abeltzaintza, basogintza eta arrantza. XX. mendearen erdian, sektore primarioa gailen zen Euskal Herriko barrualdeko lau probintzietan. 1950ean, Nafarroa garaiko landunen %55ak ziharduen sektore horretan; Araban, berriz, %43 inguruak. Are Euskal Herriko probintzia industrializatuenean, hots, Bizkaian, landunen %19a aritzen zen laborantzan. Duela mende erdi ere ez dela, bada, nekazaritza oso kontuan hartzeko sektorea zen Euskal Herrian. Gaur egungo Euskal Herrian, ordea, oso lagun gutxi aritzen dira sektore horretan: biztanle landunen %3 baino ez; hau da, 36.312 lagun, 2001eko (azkeneko) datu ofizialen arabera. Egoera horixe ispilatzen dute Gaindegiak Datu Talaian (www.datutalaia.net) jaso dituen datuek.
Testuinguru horretan, ez da kalterako arrantzako euskal sektoreak bizi duen krisia gogora ekartzea. Espainia Europako Batasunean sartu zenez geroztik, Europako Batasunetiko berregituraketak bete-betean egokitu zaizkio azkeneko hamarkada hauetan. Lehen sektorearen erregularizazioa Europako Batasunaren esku dagoenez, estatu kideen interesen jokoaren sareetan harrapatuta dago arrantzako euskal sektorea.
Euskal Herriko sektore primarioak indargabetzen segitzen badu, etorkizun aski beltza izan bide du. Uste hori oinarritzeko, aski da azken 25 urteotan sektore horrek pisua zer neurritan galdu duen jabetzea. Izan ere, 1975ean jada, biztanle landunen %8,3 besterik ez zuela, sektore horren pisua eskasa bazen, oraingo %3a ordukoaren erdira ere ez da iristen.
Euskara eskakizunak zehazteko derrigortasun indizea ezabatzea eta erabakia erakunde bakoitzaren esku uztea proposatu zuen iragan astean EAJk. LABek salatu du derrigortasun indizea kenduz gero, epaileen "borondate euskarafoboak" ezarriko lukeela hizkuntza eskakizunaren... [+]
.jpeg)
Lanpostuak, emakumeak artatzeko egonaldi ertaineko harrera zerbitzua eta aurrekontua murriztu ditu Aldundiak.
Xabier Lertxundi alkateak adierazi du istiluak leku eta ordu ezberdinetan gertatu direla, eta haien artean ea loturarik dagoen ikertzen ari dira. Udaltzaingoak laguntza eskatu dio Ertzaintzari 03:30 aldera, eta haiek oldartzean hainbat lagun zauritu dituzte. Segurtasun Sailak... [+]
Ekainaren 13an, ezohiko ekitaldi baten lekuko izan zen Pekineko Herriaren Areto Handia: Txinako Alderdi Komunistaren aginte goren osoak (baimenduta leudekeen absentziak salbu; nola jakin horietakoa ote zen He Weidong jeneralarena? Izan ere, ez zen ageri mahai nagusian,... [+]
Ez dute itxiko, baina orain arte eskaini duten programazioari ezin izango diote eutsi. "Bira txikiago bat" izango dela zabaldu dute sare sozialetan.
Legez, 16 urte bete arte ezingo dituzte sare sozialak erabili Australian, urte bukaera honetatik aurrera. Baina nola gauzatzen da hori praktikan? Gobernuaren azterketa batek ondorioztatu du teknikoki bideragarria dela, eta aurrekaria jarri du bide bera hartu nahi duten... [+]
El Salto hedabideak argitaratu zuen Espainiako dozenaka musika jaialdiren Superstruct sustatzailea Israelen aldeko funts batek erosi zuela. Geroztik, musika talde eta bakarlari ugari batu dira KKR-ren aurkako boikot kanpainan, eta Israel Palestinan egiten ari den genozidioaren... [+]
Mark Rutte NATOko Idazkari Orokorrak ukatu egin du “baztertze klausula” onartu zaionik Espainiako Estatuari. Kalkuluen arabera, BPGren %3,5a gastu militarretara bideratu beharko du gobernuak, NATOk eskatzen dituen kompromisoak betetzeko.
Iranek AEBen Qatarreko base militarrari eraso egin ostean eman du ustezko akordioaren berri Etxe Zuriko maizterrak, Truth Social sare sozialean. Ostean, Israelgo Gobernuak adierazi du Trumpen proposamena onartu duela, eta berdina egin du Irango Segurtasun Nazionaleko... [+]
Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]
2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]
Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]
Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.
Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.