Landareak: Wollemi Araukaria
Museo bateko biltegiko hauts artean edo bitrina distiratsuenean, bost axola, laurogeita hamar milioi urteko fosil bat. Jurasikoko Araukarizeoen familiako senide batena. Gezurra dirudien izen biblikoa duen basozain batek, David Noblek, Australiako Sydney hiriburuaren aldamenean den Wollemi National Parkeko zoko batean begietara deigarri gertatzen zaizkion zuhaitz batzuk ikusten ditu 1994ko abuztuan; adar batzuk hartu eta botanikariei luzatzen dizkie. Laster dira munduko botanikari gehienak baba dariola, inbidia gorrian: milioika urte lehenago desagertu zela uste zen zuhaitz bat topatu da. Aurkitutako tokia eta aurkitzailearen omenez Wollemia nobilis deituko dena.
Wollemia espezie bakarreko generoa Araukarizeoen familiakoa da. Familia jurasiko honetan Araucaria dotoreak eta Agathis bitxia besterik ez dira. Azken honetako zuhaitzenak dira Araban topatu ziren anbar zahar sonatuak.
Ehun zuhaitz erliki eskas bizi omen dira aurkikuntzaren txokoan. Botanikaren mundutxoan ondoen gordetako sekretuetakoa da haien bizilekua. Handienak, 40 metro garai eta kana eta erdiko enborra, mila urte inguru izango omen ditu. Glaziazio, sute aro, kontinenteen mugimendu eta abar ez dira gai izan wollemiaren iraupen estrategiak deuseztatzeko. Orain hain ale gutxiren urritasun genetikoarekin aurrera nola egin litekeenaren kakoa jakin nahi da, antzeko egoeran diren milaka espezieren salbatze aldera.
Wollemia zuhaitzak mundu guztira hedatu nahi dira, bere iraupenaren ikur eta berme. Australiako gobernuak, lorategi botanikoak eta muintegiak lanean ari dira eta datorren urtetik aurrera edozeinek eskuratu ahal izango du zuhaitz hauetako bat. Aleren bat nahi baduzu sartu www.wollemipine.com atarian eta kuxkuxeatu. Zeure bihotzekoen kuadrilan fosil bat sartzeko aukera duzu... etxean bezala sentituko da zeure museoan...
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.